Kijk op de periode 24 juni - 4 juli 2024Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt in principe elke 10 dagen opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
In mijn vorige update van 24 juni signaleerde ik dat de Oekraïense regering voorzichtig open staat voor een compromis over de oorlog en een vredesovereenkomst. De signalen tot compromisbereidheid zijn de laatste tien dagen wat sterker geworden. Dat valt echter niet onmiddellijk op, te midden van de berichten over bewapening en kreten over het winnen van de oorlog. Die twee verschillende boodschappen weerspiegelen ook de verschillen van mening in de Oekraïense regering. Dat brengt me op de volgende punten.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Genoeg doden en gewonden
‘We hebben niet veel tijd. We hebben veel gewonden, gesneuvelden, zowel soldaten als burgers. De oorlog kan niet nog eens jaren blijven duren. Daarom werken we aan een plan en dat zullen we presenteren op een tweede vredestop.’ Aldus Zelensky op het moment dat hij vertrok naar Brussel om de militaire samenwerking met de EU verder aan te halen. Dat was eind juni. Met de ‘tweede vredesstop’ bedoelde hij een vervolg op de conferentie in het Zwitserse Bürgenstock in het weekend van 15 en 16 juni.
Afgelopen zondag, 30 juni, verscheen in de Amerikaanse krant Philadelphia Inquirer een interview waarin Zelensky de overwinning voor Oekraïne definieerde. Hij wil de garantie dat Oekraïne als zelfstandig land blijft bestaan; dat er na het einde van deze oorlog geen nieuwe aanval volgt en dat hij daarom veiligheidsgaranties wil; en ook wil Oekraïne een vergoeding voor alle aangebrachte schade. Het herstel van de grenzen van 1991, dus het verdrijven van Rusland uit de Donbas en de Krim, werd in dat interview niet uitdrukkelijk genoemd.
Op 1 juli begon het voorzitterschap van Hongarije in de EU. Vanwege die gelegenheid ging premier Orban naar Kyiv om te pleiten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren waarna onderhandelingen over een vredesakkoord moeten beginnen. Orban is aanhanger van het vredesplan dat vorig jaar door China werd gepresenteerd en daarmee een vreemde eend in de NAVO- en EU-bijt. De Chinezen hebben een wapenstilstand voorgesteld. De regering van Oekraïne ging niet akkoord met het hardop uitgesproken voorstel door Orban, maar wees het Chinese staakt-het-vuren niet hardop af. Zoals ik in mijn vorige update heb gemeld zijn er stemmen in de Oekraïense staat die het Chinese plan deel van de beraadslagingen willen laten zijn. Ik twijfel er niet aan dat op dit moment een weging plaats heeft over het Chinese voorstel. Dat zal verwerkt worden in de plannen van Zelensky voor een vervolg op de conferentie van Bürgenstock. Wanneer een dergelijke conferentie plaats heeft is nu niet duidelijk.
Opiniepeilingen in de Westerse wereld
Deze week publiceerde het ECFR, European Council on Foreign Relations, een uitvoerige enquête die is gehouden in 15 Westerse landen, en ook in Oekraïne. De verschillende opvattingen over het einde van de oorlog groeien steeds verder uit elkaar. De Oekraïense bevolking wil in meerderheid nog steeds een militaire overwinning. In Europa willen de meeste ondervraagden een deal op basis van de huidige situatie en een spoedig einde aan de oorlog.
Dat stelt de regering van Oekraïne voor de vraag wat de naaste toekomst zal brengen als deze tendens doorzet. De nieuwe en heel rechtse Nederlandse regering heeft Oekraïne beloofd onvoorwaardelijk te blijven steunen. De koers van de nieuwe Franse regering is nog onbekend, natuurlijk, maar vooral vreest Zelensky een nieuwe Amerikaanse regering onder leiding van Trump.
Oekraïne en de NAVO
Volgende week heeft er een grote NAVO-topvergadering plaats in Washington. De oorlog in Oekraïne zal zeker een van de hoofdonderwerpen zijn. Het liefst zou de regering van Zelensky een concrete toezegging krijgen voor een volledig NAVO-lidmaatschap. Er zal ‘een brug’ naar het NAVO-lidmaatschap worden aangeboden. Wat zo’n brug is, is niet helemaal duidelijk maar het is zeker geen lidmaatschap. De officiële reden is dat Oekraïne te corrupt is, maar het escalatiegevaar van de oorlog met Rusland speelt zeker ook een grote rol.
Besloten is al dat de NAVO de voortgaande steunoperaties aan Oekraïne zal organiseren. Niet langer wordt gedaan alsof dat door het Ramstein-overleg gebeurt. Dat was een mantel voor de coalitie van bereidwilligen waarin de NAVO amper nog te verstoppen was. Dat verstoppen gebeurt dan ook niet langer. De NAVO erkent de betrokkenheid.
De EU heeft Oekraïne veiligheidsgaranties gegeven, evenals door vele van de afzonderlijke leden. De EU ontwikkelt een militair beleid, maar als zodanig is dat niet voldoende voor Oekraïne op dit moment. Misschien als Oekraïne lid wordt, ooit en als de EU een volwaardig militair beleid heeft, ooit. Dat is nu niet het geval.
De bewapening van Oekraïne
De opmars van Rusland in Oekraïne zit vast en dat komt door de westerse wapens die nu door Oekraïne worden gebruikt om die opmars tot staan te brengen.
De compromisbereidheid van Oekraïne zit op dit moment nog heel zorgvuldig verstopt onder verzoeken, pleidooien en smeekbeden om meer wapens. In de eerste plaats gaat het daarbij om luchtafweer. Die luchtafweer is nodig om Oekraïense militaire versterkingen; vliegvelden van de luchtmacht, de wapenindustrie en de aanvoer van wapens, munitie en militairen naar het front op gang te houden. Dat wordt een hele klus. Daarbij zou zelfs een achttal Patriot-batterijen van Israël aan Oekraïne worden aangeboden. De onderhandelingen zijn nog niet afgerond maar spannend genoeg om hier nu te melden.
Tegelijkertijd wordt de Amerikaanse regering om toestemming gesmeekt om die Russische vliegvelden aan te mogen vallen waarvandaan de toestellen met de beruchte glijbommen worden afgevuurd. Die toestemming is nog niet verkregen.
Voorts worden voorbereidingen getroffen om zwaardere wapens in de Oekraïense rangen op te nemen. Oekraïne zou ‘volgend jaar’ met de F-16’s en andere grote wapens een aanval in willen zetten. Denemarken zal hoogstwaarschijnlijk als eerste F-16’s overdragen aan Oekraïne. Het gaat om 19 toestellen. Ook Nederland heeft een wapenexportvergunning voor de uitvoer van F-16’s afgegeven; voor 24 stuks. In totaal zou Oekraïne nu zestig F-16 toestellen toegezegd gekregen hebben. Er blijven veel vragen over over de bruikbaarheid van deze bommenwerpers.
De hier al vele malen beschreven problemen met het gebrek aan militairen hebben tot de maatregel geleid om duizenden Oekraïense gevangenen als militairen te werven. Er zijn kortom te weinig niet-criminele Oekraïners om te vechten.
Politieke druk voor diplomatie
De belangrijkste boodschap van de regering van Oekraïne blijft het nastreven van een militaire overwinning. Op een voorzichtige en indirecte wijze wordt de doelstelling van de oorlog aangepast. Dat lijkt tegenstrijdig maar is het niet omdat Zelensky tijd nodig heeft om de ontwikkelingen te verwerken. Die verwerking is nodig voor de regering zelf ook om de bevolking en vooral fervente tegenstanders van een compromis te overtuigen. Er worden boodschappen gegeven aan de Oekraïne bevolking dat er ‘genoeg’ gewonden en doden vallen. President Zelensky wil een onafhankelijk Oekraïne behouden en tegelijkertijd moet hij de meest krijgshaftige stromingen in de maatschappij voorbereiden op een einde van de oorlog en dat einde er anders uit zal zien als gedacht.
Het is hoogstnoodzakelijk dat deze signalen van compromisbereidheid worden versterkt om verder bloedvergieten zo veel mogelijk te bekorten en de militairen te vervangen door diplomaten. Bij de leden van de NAVO, en de NAVO zelf moet om een actieve opstelling tot beëindiging van de oorlog worden gevraagd. De eisen van Rusland zijn absurd, zoals ook vorige keer al aangegeven. De oorlog moet stoppen en daaraan moet actief gewerkt worden.
Tot de volgende keer.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
‘We hebben niet veel tijd. We hebben veel gewonden, gesneuvelden, zowel soldaten als burgers. De oorlog kan niet nog eens jaren blijven duren. Daarom werken we aan een plan en dat zullen we presenteren op een tweede vredestop.’ Aldus Zelensky op het moment dat hij vertrok naar Brussel om de militaire samenwerking met de EU verder aan te halen. Dat was eind juni. Met de ‘tweede vredesstop’ bedoelde hij een vervolg op de conferentie in het Zwitserse Bürgenstock in het weekend van 15 en 16 juni.
Afgelopen zondag, 30 juni, verscheen in de Amerikaanse krant Philadelphia Inquirer een interview waarin Zelensky de overwinning voor Oekraïne definieerde. Hij wil de garantie dat Oekraïne als zelfstandig land blijft bestaan; dat er na het einde van deze oorlog geen nieuwe aanval volgt en dat hij daarom veiligheidsgaranties wil; en ook wil Oekraïne een vergoeding voor alle aangebrachte schade. Het herstel van de grenzen van 1991, dus het verdrijven van Rusland uit de Donbas en de Krim, werd in dat interview niet uitdrukkelijk genoemd.
Op 1 juli begon het voorzitterschap van Hongarije in de EU. Vanwege die gelegenheid ging premier Orban naar Kyiv om te pleiten voor een onmiddellijk staakt-het-vuren waarna onderhandelingen over een vredesakkoord moeten beginnen. Orban is aanhanger van het vredesplan dat vorig jaar door China werd gepresenteerd en daarmee een vreemde eend in de NAVO- en EU-bijt. De Chinezen hebben een wapenstilstand voorgesteld. De regering van Oekraïne ging niet akkoord met het hardop uitgesproken voorstel door Orban, maar wees het Chinese staakt-het-vuren niet hardop af. Zoals ik in mijn vorige update heb gemeld zijn er stemmen in de Oekraïense staat die het Chinese plan deel van de beraadslagingen willen laten zijn. Ik twijfel er niet aan dat op dit moment een weging plaats heeft over het Chinese voorstel. Dat zal verwerkt worden in de plannen van Zelensky voor een vervolg op de conferentie van Bürgenstock. Wanneer een dergelijke conferentie plaats heeft is nu niet duidelijk.
Opiniepeilingen in de Westerse wereld
Deze week publiceerde het ECFR, European Council on Foreign Relations, een uitvoerige enquête die is gehouden in 15 Westerse landen, en ook in Oekraïne. De verschillende opvattingen over het einde van de oorlog groeien steeds verder uit elkaar. De Oekraïense bevolking wil in meerderheid nog steeds een militaire overwinning. In Europa willen de meeste ondervraagden een deal op basis van de huidige situatie en een spoedig einde aan de oorlog.
Dat stelt de regering van Oekraïne voor de vraag wat de naaste toekomst zal brengen als deze tendens doorzet. De nieuwe en heel rechtse Nederlandse regering heeft Oekraïne beloofd onvoorwaardelijk te blijven steunen. De koers van de nieuwe Franse regering is nog onbekend, natuurlijk, maar vooral vreest Zelensky een nieuwe Amerikaanse regering onder leiding van Trump.
Oekraïne en de NAVO
Volgende week heeft er een grote NAVO-topvergadering plaats in Washington. De oorlog in Oekraïne zal zeker een van de hoofdonderwerpen zijn. Het liefst zou de regering van Zelensky een concrete toezegging krijgen voor een volledig NAVO-lidmaatschap. Er zal ‘een brug’ naar het NAVO-lidmaatschap worden aangeboden. Wat zo’n brug is, is niet helemaal duidelijk maar het is zeker geen lidmaatschap. De officiële reden is dat Oekraïne te corrupt is, maar het escalatiegevaar van de oorlog met Rusland speelt zeker ook een grote rol.
Besloten is al dat de NAVO de voortgaande steunoperaties aan Oekraïne zal organiseren. Niet langer wordt gedaan alsof dat door het Ramstein-overleg gebeurt. Dat was een mantel voor de coalitie van bereidwilligen waarin de NAVO amper nog te verstoppen was. Dat verstoppen gebeurt dan ook niet langer. De NAVO erkent de betrokkenheid.
De EU heeft Oekraïne veiligheidsgaranties gegeven, evenals door vele van de afzonderlijke leden. De EU ontwikkelt een militair beleid, maar als zodanig is dat niet voldoende voor Oekraïne op dit moment. Misschien als Oekraïne lid wordt, ooit en als de EU een volwaardig militair beleid heeft, ooit. Dat is nu niet het geval.
De bewapening van Oekraïne
De opmars van Rusland in Oekraïne zit vast en dat komt door de westerse wapens die nu door Oekraïne worden gebruikt om die opmars tot staan te brengen.
De compromisbereidheid van Oekraïne zit op dit moment nog heel zorgvuldig verstopt onder verzoeken, pleidooien en smeekbeden om meer wapens. In de eerste plaats gaat het daarbij om luchtafweer. Die luchtafweer is nodig om Oekraïense militaire versterkingen; vliegvelden van de luchtmacht, de wapenindustrie en de aanvoer van wapens, munitie en militairen naar het front op gang te houden. Dat wordt een hele klus. Daarbij zou zelfs een achttal Patriot-batterijen van Israël aan Oekraïne worden aangeboden. De onderhandelingen zijn nog niet afgerond maar spannend genoeg om hier nu te melden.
Tegelijkertijd wordt de Amerikaanse regering om toestemming gesmeekt om die Russische vliegvelden aan te mogen vallen waarvandaan de toestellen met de beruchte glijbommen worden afgevuurd. Die toestemming is nog niet verkregen.
Voorts worden voorbereidingen getroffen om zwaardere wapens in de Oekraïense rangen op te nemen. Oekraïne zou ‘volgend jaar’ met de F-16’s en andere grote wapens een aanval in willen zetten. Denemarken zal hoogstwaarschijnlijk als eerste F-16’s overdragen aan Oekraïne. Het gaat om 19 toestellen. Ook Nederland heeft een wapenexportvergunning voor de uitvoer van F-16’s afgegeven; voor 24 stuks. In totaal zou Oekraïne nu zestig F-16 toestellen toegezegd gekregen hebben. Er blijven veel vragen over over de bruikbaarheid van deze bommenwerpers.
De hier al vele malen beschreven problemen met het gebrek aan militairen hebben tot de maatregel geleid om duizenden Oekraïense gevangenen als militairen te werven. Er zijn kortom te weinig niet-criminele Oekraïners om te vechten.
Politieke druk voor diplomatie
De belangrijkste boodschap van de regering van Oekraïne blijft het nastreven van een militaire overwinning. Op een voorzichtige en indirecte wijze wordt de doelstelling van de oorlog aangepast. Dat lijkt tegenstrijdig maar is het niet omdat Zelensky tijd nodig heeft om de ontwikkelingen te verwerken. Die verwerking is nodig voor de regering zelf ook om de bevolking en vooral fervente tegenstanders van een compromis te overtuigen. Er worden boodschappen gegeven aan de Oekraïne bevolking dat er ‘genoeg’ gewonden en doden vallen. President Zelensky wil een onafhankelijk Oekraïne behouden en tegelijkertijd moet hij de meest krijgshaftige stromingen in de maatschappij voorbereiden op een einde van de oorlog en dat einde er anders uit zal zien als gedacht.
Het is hoogstnoodzakelijk dat deze signalen van compromisbereidheid worden versterkt om verder bloedvergieten zo veel mogelijk te bekorten en de militairen te vervangen door diplomaten. Bij de leden van de NAVO, en de NAVO zelf moet om een actieve opstelling tot beëindiging van de oorlog worden gevraagd. De eisen van Rusland zijn absurd, zoals ook vorige keer al aangegeven. De oorlog moet stoppen en daaraan moet actief gewerkt worden.
Tot de volgende keer.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.