Kijk op de periode 4 - 17 juni 2024Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt in principe elke 10 dagen opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
Stop de oorlog Amsterdam voert de leus Diplomatie Nu! Die leus is toegevoegd aan de eerste drie leuzen waarmee wij onze acties begonnen in februari 2022. Al snel werd duidelijk dat de oorlog door Oekraïne niet te winnen was door middel van geweld en enorm veel slachtoffers kostte. Na ruim een jaar geleden begon het tot de krijgshaftigen in Nederland door te dringen dat wij diplomatie bepleitten. Diplomatie beschouwden zij als taboe. Daarom werden wíj het doelwit van die krijgshaftigen in de publieke opinie. ‘Quasi-pacifisten’ was het leukste woord in hun scheldkanonnade ter verhulling van hun armzalige analyse van de oorlog. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Afgelopen weekend is met een conferentie in het Zwitserse Bürgenstock duidelijk geworden dat diplomatie onderdeel is geworden van de middelen die in de oorlog worden gebruikt.
Op een indirecte manier is de diplomatieke route geopend. Een tweede spoor, naast de militaire oorlog die nog voldoet aan alle kenmerken van escalatie en uitputting. Een plan of een diplomatieke route is niet bekend. De conferentie had als officieel doel om wegen te ontwikkelen 'naar een alomvattende, rechtvaardige en duurzame vrede voor Oekraïne‘. Goed mogelijk dat Zwitserland nu tevreden is over het ontwikkelen van die wegen. Het is een beginnetje, maar dit zijn wel degelijk onderhandelingen. De Zwitserse regering hoopt later dit jaar een vervolgconferentie te organiseren. Daarvoor wil ze ook Rusland officieel uitnodigen. Als dat lukt wordt, naast het oorlogvoeren, dit tweede spoor officieel.
Mijn tiendaagse schema voor de update over de oorlog in Oekraine heb ik vanwege de Zwitserse conferentie met drie dagen verlengd. Vandaag, 17 juni, brengt met dat op de volgende punten.
De onderhandelingen in Zwitserland
Onderhandelingen over de onderhandelingen waren natuurlijk al maanden gaande. Zwitserland polste of Rusland kon worden uitgenodigd, toen dat openbaar werd leidde dat tot niet uitnodigen van deze strijdende partij. Toch vond Zwitserland het zinvol om de conferentie door te zetten. Het werd een conferentie óver vrede maar géén vredesconferentie. Garanties op succes zijn er dan ook niet, maar dat hiermee een nieuwe weg wordt ingeslagen valt niet langer te ontkennen. Ook niet door de grootste oorlogspropagandisten.
Afgelopen weekend liet opnieuw de verzwakte politieke positie van Oekraïne duidelijk zien. De Oekraïense regering reisde de hele wereld af om regeringen tot deelname aan de conferentie over te halen. De inzet was een programma van eisen dat ‘Ukraine's Peace Formula’ heet, in de wandeling het Zelensky-vredesplan.
Zelensky presenteerde het op 22 november 2022.
Het bestaat uit tien punten en slechts drie ervan stonden dit weekend op het programma.
Het Russische voorstel
In de aanloop naar de conferentie van Bürgenstock deed ook de Russische regering een duit in het zakje. Die presenteerde vier eisen. Die speelden geen rol van betekenis Bürgenstock, maar trokken wel de aandacht en doen wel degelijk mee in de beraadslagingen voor en achter de schermen de komende tijd.
Wat Rusland eist is:
De eis van neutraliteit en afzien van sancties zijn niet nieuw. Wel dat Oekraïne de provincies moet afstaan - en dat is in strijd met het internationaal recht.
De harde eisen staan ver af van het Zelensky-plan. Blijkbaar speculeert de Russische regering erop dat het verloop van de oorlog en de huidige stand van zaken in de loop van de tijd deze eisen onderhandelbaar zullen maken. Eerder al, net na het begin van de oorlog lag in Turkije een principeakkoord met Rusland op tafel, waarin Oekraïne afzag van het NAVO-lidmaatschap.
Steunconferenties voor Oekraïne en Rusland
Voorafgaand aan Bürgenstock hielden de Westerse/EU landen vorige week een economische steunconferentie in Berlijn. Daarbij kwam in de Duitse politiek en de pers de vraag op: wat is het nut van zo’n conferentie als de oorlog nog volop bezig is? Eerst een bestand en daarna kan de steun worden georganiseerd; ‘Erst Waffenstillstand, dann Wiederaufbau’ zoals door sommigen het uitdrukten.
Een paar dagen later beloofden ook de G7, op een conferentie in Napels, een groot aantal miljarden aan Oekraïne om de economie te stutten en de oorlog te kunnen voortzetten. Daarbij werd besloten een deel van de in beslag genomen Russische tegoeden ter beschikking te stellen van Oekraïne. Dat is een ernstige vorm van escalatie.
In de zijlijn van deze G-7 sloten Oekraïne en de VS een tienjaren-overeenkomst, waarbij de VS Oekraïne ruimschoots steun geven. Opvallend is dat met al deze tien-jaren-overeenkomsten een NAVO-lidmaatschap uit beeld verdwijnt. Opvallend aan de overeenkomst met de VS is ook dat een ‘hotline’-procedure is opgenomen. Dat geeft Oekraïne een bijzondere status in de relatie met de VS.
Behalve het stutten van de huidige Oekraïense oorlogsinspanningen beogen dit soort afspraken om voldongen feiten te scheppen voor het geval Trump aan de macht komt. Dit is het zogenaamde ‘Trump-proof maken’, waaraan de laatste vijf maanden is gewerkt. Dergelijk beleid wordt ook ontwikkeld tegen ieder land in Europa dat een andere politieke koers zou willen inslaan.
Tenslotte was er ook in het Russische St-Petersburg vorige week een economische steunconferentie. Daar zegde Rusland in een blakende vorm te zijn en vele landen (69) te hebben verzameld die willen delen in de economische voordelen die Rusland biedt.
Situatie aan het front
Intussen gaan nog steeds de strategische bombardementen door het Russische leger door. Belangrijk doel is om Oekraïne komende winter te laten instorten door lamleggen van de elektriciteitsproductie.
Oekraïne bewapent zich momenteel zo goed als het kan en valt Russische doelen aan net over de grens in Rusland. Opvallend is dat Oekraïne dringend hypermoderne en hyperdure Patriot-luchtafweer nodig heeft. Het land heeft zeven volledige installaties gevraagd. Maar die zijn er gewoonweg niet. De VS hebben een geheim gehouden aantal radarinstallaties, maar heeft ze nodig voor het beschermen van in ieder geval Amerikaanse troepen. Belangrijke bondgenoten wereldwijd (zoals Israël en Zuid-Korea) willen ook onder de Patriot-paraplu. Dat begint allemaal te knellen. Er zijn er niet genoeg. Het is zeer de vraag of dat voor de herfst kan worden opgelost, als Rusland de Oekraïense elektriciteitsvoorziening tot pulp wil gaan schieten. Zonder ernstige escalatie liggen andere oplossingen om die Russische strategie te dwarsbomen niet voor het opscheppen.
Daar komt nog bij dat de aanvallen uit Jemen (van Ansarollah, de Houthi’s) op het internationale scheepvaartverkeer in de Rode Zee ook voelbaar worden in de wereldeconomie. Vermijden van de Rode Zee voor een groot aantal commerciële reders levert naast logistieke problemen ook tegenvallende winstverwachtingen op. Hoe lang dat is vol te houden, is onduidelijk. Natuurlijk gaat het hier niet om de oorlog in Oekraïne maar de genocidale politiek van Israël in Gaza. Die gevolgen zijn wereldwijd voelbaar en leiden tot nieuwe verhoudingen en ‘blokken’ onder grootmachten.
Botsing van grootmachten
Oekraïne wierf om steun voor het Zelensky-plan bij de rest van de wereld . In Zwitserland waren honderd landen aanwezig. In de slotverklaring werd verwezen naar resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties die in de eerste maanden van de oorlog werden aangenomen. Met een overweldigende meerderheid van toen 141 landen. De slotverklaring in Bürgenstock werd door 78 landen aangenomen. Veel landen tekenden niet. Waaronder regionale grootmachten als India, Mexico, Saoedi-Arabië, Zuid-Afrika, Brazilië, Thailand en de Verenigde Arabische Emiraten. Turkije, ook een regionale grootmacht, tekende de slotverklaring wel.
Feitelijk is de politieke steun in de wereld sinds het begin van de oorlog afgenomen. De politieke solidariteit met de plannen van Oekraïne bladdert af. Daarmee komt ook de botsing van grootmachten die één van de lagen van deze gelaagde oorlog is, verder tot ontwikkeling. Met deze groepsvorming verdiept zich de botsing van grootmachten, waarbij de hele wereld wordt betrokken en er nieuwe invloedssferen ontstaan.
Twee voorlopige conclusies
Op dit moment gaat de oorlog volop door en worden voorbereidingen getroffen voor meer, langdurig en grootschalig geweld. Het Westen schaart zich daartoe opnieuw om Oekraïne, maar het NAVO-lidmaatschap zit er hoogstwaarschijnlijk niet meer in. Daarom worden nu bilaterale tienjarenplannen tussen afzonderlijke Westerse landen en Oekraïne op elkaar gestapeld. Nederland en meerdere West-Europese landen gingen de VS al voor.
Maar ondanks al deze oorlogsplanning is een noodzakelijk, maar indirect tweede spoor geopend voor diplomatie. Dit is geen openlijke onderhandeling, maar het versterken van de eigen positie. Het zijn de contouren van onderhandelingen die zich aftekenen. Echt direct onderhandeld wordt er (nog) niet. De oorlog gaat gewoon, keihard, door. Dat is ook bedoeld om zo sterk mogelijk aan eventuele echte onderhandelingen te kunnen beginnen.
Tot de 24ste op Het Spui in Amsterdam
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Op een indirecte manier is de diplomatieke route geopend. Een tweede spoor, naast de militaire oorlog die nog voldoet aan alle kenmerken van escalatie en uitputting. Een plan of een diplomatieke route is niet bekend. De conferentie had als officieel doel om wegen te ontwikkelen 'naar een alomvattende, rechtvaardige en duurzame vrede voor Oekraïne‘. Goed mogelijk dat Zwitserland nu tevreden is over het ontwikkelen van die wegen. Het is een beginnetje, maar dit zijn wel degelijk onderhandelingen. De Zwitserse regering hoopt later dit jaar een vervolgconferentie te organiseren. Daarvoor wil ze ook Rusland officieel uitnodigen. Als dat lukt wordt, naast het oorlogvoeren, dit tweede spoor officieel.
Mijn tiendaagse schema voor de update over de oorlog in Oekraine heb ik vanwege de Zwitserse conferentie met drie dagen verlengd. Vandaag, 17 juni, brengt met dat op de volgende punten.
- De onderhandelingen in Zwitserland
- Het Russische voorstel
- Steunconferenties voor Oekraïne en Rusland
- Situatie aan het front
- Botsing van grootmachten
- Twee voorlopige conclusies
De onderhandelingen in Zwitserland
Onderhandelingen over de onderhandelingen waren natuurlijk al maanden gaande. Zwitserland polste of Rusland kon worden uitgenodigd, toen dat openbaar werd leidde dat tot niet uitnodigen van deze strijdende partij. Toch vond Zwitserland het zinvol om de conferentie door te zetten. Het werd een conferentie óver vrede maar géén vredesconferentie. Garanties op succes zijn er dan ook niet, maar dat hiermee een nieuwe weg wordt ingeslagen valt niet langer te ontkennen. Ook niet door de grootste oorlogspropagandisten.
Afgelopen weekend liet opnieuw de verzwakte politieke positie van Oekraïne duidelijk zien. De Oekraïense regering reisde de hele wereld af om regeringen tot deelname aan de conferentie over te halen. De inzet was een programma van eisen dat ‘Ukraine's Peace Formula’ heet, in de wandeling het Zelensky-vredesplan.
Zelensky presenteerde het op 22 november 2022.
Het bestaat uit tien punten en slechts drie ervan stonden dit weekend op het programma.
- Voedselveiligheid. Onder andere het beschermen en garanderen van graanexporten door Oekraïne naar de armste landen van de wereld
- Nucleaire veiligheid. Met name gericht op het herstel van de veiligheid van Europa’s grootste kerncentrale, Zaporizja die nu door Rusland is bezet
- Vrijlating van alle gevangen en gedeporteerden, onder wie de krijgsgevangenen en de kinderen die naar Rusland zijn gedeporteerd.
Het Russische voorstel
In de aanloop naar de conferentie van Bürgenstock deed ook de Russische regering een duit in het zakje. Die presenteerde vier eisen. Die speelden geen rol van betekenis Bürgenstock, maar trokken wel de aandacht en doen wel degelijk mee in de beraadslagingen voor en achter de schermen de komende tijd.
Wat Rusland eist is:
- Dat het Oekraïense leger zich terugtrekt uit de provincies Loehansk, Donetsk, Kherson en Zaporizja die door Rusland zijn geannexeerd
- Dat Oekraïne officieel afziet van het NAVO-lidmaatschap.
- Dat het een neutraal en ongebonden land wordt zonder kernwapens.
- Tenslotte dat alle sancties tegen Rusland worden opgeheven.
De eis van neutraliteit en afzien van sancties zijn niet nieuw. Wel dat Oekraïne de provincies moet afstaan - en dat is in strijd met het internationaal recht.
De harde eisen staan ver af van het Zelensky-plan. Blijkbaar speculeert de Russische regering erop dat het verloop van de oorlog en de huidige stand van zaken in de loop van de tijd deze eisen onderhandelbaar zullen maken. Eerder al, net na het begin van de oorlog lag in Turkije een principeakkoord met Rusland op tafel, waarin Oekraïne afzag van het NAVO-lidmaatschap.
Steunconferenties voor Oekraïne en Rusland
Voorafgaand aan Bürgenstock hielden de Westerse/EU landen vorige week een economische steunconferentie in Berlijn. Daarbij kwam in de Duitse politiek en de pers de vraag op: wat is het nut van zo’n conferentie als de oorlog nog volop bezig is? Eerst een bestand en daarna kan de steun worden georganiseerd; ‘Erst Waffenstillstand, dann Wiederaufbau’ zoals door sommigen het uitdrukten.
Een paar dagen later beloofden ook de G7, op een conferentie in Napels, een groot aantal miljarden aan Oekraïne om de economie te stutten en de oorlog te kunnen voortzetten. Daarbij werd besloten een deel van de in beslag genomen Russische tegoeden ter beschikking te stellen van Oekraïne. Dat is een ernstige vorm van escalatie.
In de zijlijn van deze G-7 sloten Oekraïne en de VS een tienjaren-overeenkomst, waarbij de VS Oekraïne ruimschoots steun geven. Opvallend is dat met al deze tien-jaren-overeenkomsten een NAVO-lidmaatschap uit beeld verdwijnt. Opvallend aan de overeenkomst met de VS is ook dat een ‘hotline’-procedure is opgenomen. Dat geeft Oekraïne een bijzondere status in de relatie met de VS.
Behalve het stutten van de huidige Oekraïense oorlogsinspanningen beogen dit soort afspraken om voldongen feiten te scheppen voor het geval Trump aan de macht komt. Dit is het zogenaamde ‘Trump-proof maken’, waaraan de laatste vijf maanden is gewerkt. Dergelijk beleid wordt ook ontwikkeld tegen ieder land in Europa dat een andere politieke koers zou willen inslaan.
Tenslotte was er ook in het Russische St-Petersburg vorige week een economische steunconferentie. Daar zegde Rusland in een blakende vorm te zijn en vele landen (69) te hebben verzameld die willen delen in de economische voordelen die Rusland biedt.
Situatie aan het front
Intussen gaan nog steeds de strategische bombardementen door het Russische leger door. Belangrijk doel is om Oekraïne komende winter te laten instorten door lamleggen van de elektriciteitsproductie.
Oekraïne bewapent zich momenteel zo goed als het kan en valt Russische doelen aan net over de grens in Rusland. Opvallend is dat Oekraïne dringend hypermoderne en hyperdure Patriot-luchtafweer nodig heeft. Het land heeft zeven volledige installaties gevraagd. Maar die zijn er gewoonweg niet. De VS hebben een geheim gehouden aantal radarinstallaties, maar heeft ze nodig voor het beschermen van in ieder geval Amerikaanse troepen. Belangrijke bondgenoten wereldwijd (zoals Israël en Zuid-Korea) willen ook onder de Patriot-paraplu. Dat begint allemaal te knellen. Er zijn er niet genoeg. Het is zeer de vraag of dat voor de herfst kan worden opgelost, als Rusland de Oekraïense elektriciteitsvoorziening tot pulp wil gaan schieten. Zonder ernstige escalatie liggen andere oplossingen om die Russische strategie te dwarsbomen niet voor het opscheppen.
Daar komt nog bij dat de aanvallen uit Jemen (van Ansarollah, de Houthi’s) op het internationale scheepvaartverkeer in de Rode Zee ook voelbaar worden in de wereldeconomie. Vermijden van de Rode Zee voor een groot aantal commerciële reders levert naast logistieke problemen ook tegenvallende winstverwachtingen op. Hoe lang dat is vol te houden, is onduidelijk. Natuurlijk gaat het hier niet om de oorlog in Oekraïne maar de genocidale politiek van Israël in Gaza. Die gevolgen zijn wereldwijd voelbaar en leiden tot nieuwe verhoudingen en ‘blokken’ onder grootmachten.
Botsing van grootmachten
Oekraïne wierf om steun voor het Zelensky-plan bij de rest van de wereld . In Zwitserland waren honderd landen aanwezig. In de slotverklaring werd verwezen naar resoluties van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties die in de eerste maanden van de oorlog werden aangenomen. Met een overweldigende meerderheid van toen 141 landen. De slotverklaring in Bürgenstock werd door 78 landen aangenomen. Veel landen tekenden niet. Waaronder regionale grootmachten als India, Mexico, Saoedi-Arabië, Zuid-Afrika, Brazilië, Thailand en de Verenigde Arabische Emiraten. Turkije, ook een regionale grootmacht, tekende de slotverklaring wel.
Feitelijk is de politieke steun in de wereld sinds het begin van de oorlog afgenomen. De politieke solidariteit met de plannen van Oekraïne bladdert af. Daarmee komt ook de botsing van grootmachten die één van de lagen van deze gelaagde oorlog is, verder tot ontwikkeling. Met deze groepsvorming verdiept zich de botsing van grootmachten, waarbij de hele wereld wordt betrokken en er nieuwe invloedssferen ontstaan.
Twee voorlopige conclusies
Op dit moment gaat de oorlog volop door en worden voorbereidingen getroffen voor meer, langdurig en grootschalig geweld. Het Westen schaart zich daartoe opnieuw om Oekraïne, maar het NAVO-lidmaatschap zit er hoogstwaarschijnlijk niet meer in. Daarom worden nu bilaterale tienjarenplannen tussen afzonderlijke Westerse landen en Oekraïne op elkaar gestapeld. Nederland en meerdere West-Europese landen gingen de VS al voor.
Maar ondanks al deze oorlogsplanning is een noodzakelijk, maar indirect tweede spoor geopend voor diplomatie. Dit is geen openlijke onderhandeling, maar het versterken van de eigen positie. Het zijn de contouren van onderhandelingen die zich aftekenen. Echt direct onderhandeld wordt er (nog) niet. De oorlog gaat gewoon, keihard, door. Dat is ook bedoeld om zo sterk mogelijk aan eventuele echte onderhandelingen te kunnen beginnen.
Tot de 24ste op Het Spui in Amsterdam
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.