Kijk op de week van 8 - 16 oktober 2023Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
Vandaag, maandag 16 oktober, is het 600 dagen geleden dat Rusland een aanval uitvoerde op Oekraïne. In de wekelijkse beschouwingen die ik vanaf mei 2022 maak, lag de nadruk op de illegaliteit maar ook op het buitenproportionele karakter van die aanval. Zowel van Russische als Oekraïense zijde. Oekraïne is in toenemende mate militair gesteund door het Westen. Steeds duidelijker wordt het dat die steun niet genoeg is om de oorlog te winnen. Speculeren op een Russische ineenstorting is een zwakke strategie. Vanaf april 2022 gaf de Amerikaanse regering openlijk toe dat naast steun voor Oekraïne ook het verzwakken van Rusland een doel is. Vorige week meldde ik dat ook minister Ollongren deze doelstelling hardop ondersteunt. We stevenen af op een uitputtingsoorlog. En inmiddels is er nóg een enorme oorlog uitgebroken. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Dat brengt me op de volgende punten:
De lagen van de oorlog
Een van de kernpunten van mijn analyse is dat deze oorlog een wereldwijde confrontatie tussen grootmachten bevordert. En dat steeds meer lagen aan de oorlog worden toegevoegd.
Drie weken geleden werd de bevolking van Stepanakert in Nagorno-Karabach op de vlucht gejaagd. Dit was een etnische zuivering, ingeleid door een militaire greep naar de controle over de Lachkin-corridor en de aankondiging van het einde van de Armeense enclave. Dit weekend heeft de president van Azerbeidzjan – in gevechtspak- zijn eigen Azerbeidzjaanse vlag gehesen. Missie voltooid. Volksverdrijving geslaagd.
Deze zet kon Azerbeidzjan doen omdat de Russische controle was verminderd als gevolg van de oorlog in Oekraïne waar Russische soldaten heen gestuurd werden en de aandacht van de legerleiding op was gevestigd. President Aliev van Azerbeidzjan profiteerde maximaal. Er was geen ophef over de volksverdrijving van Armeniërs uit Nagorno –Karabach.
Confrontaties tussen grootmachten
Inmiddels is ruim een miljoen mensen in het noorden van Gaza bevolen weg te gaan. Want Israël gaat Hamas ‘uitroeien’. Anders dan in Azerbeidzjan zal de Israëlische overwinning niet zo vlot verlopen. De etnische zuivering is het zelfde plan. Israël heeft zich een dubbel doel gesteld. Regime change en etnische zuivering.
Palestina was in alle grote crises de afgelopen decennia wisselgeld voor de grootmachten. Dat zal het nu ook zijn, valt te vrezen. Voor Palestijnse burgers ziet het er beroerd uit, voor de nationale Palestijnse beweging is de situatie ook niet florissant. Misschien dat een wereldwijde boycot van Israëlische bedrijfsleven een impuls krijgt. Palestina kan wel eens aanleiding zijn voor een doorzettende trend; andere wereldverhoudingen en verdere slijtage van Westerse hegemonie.
Natuurlijk is de bezetting van Palestina veel ouder dan de bezetting van Oekraïens grondgebied. Het belang van de veranderende wereldverhoudingen worden uitstekend onder woorden gebracht door journalist Bram Vermeulen in een polemiek met oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas. Weisglas springt altijd op belangrijke momenten in de bres voor Israël. Vermeulen wijst op de hemeltergende hypocrisie van het Westen bij de toepassing van internationaal recht. Dat doet veel landen elders in de wereld besluiten niet bij de westerse politiek aan te sluiten. Dat was duidelijk bij de oorlog in Oekraïne. Het mondiale zuiden voelde weinig voor de sanctiepolitiek van Rusland noch voor de bewapeningspolitiek van Oekraïne. Eenzelfde verschijnsel treedt nu ook op, hoewel de Palestijnse zaak zich al decennia in solidariteit mag verheugen, al was het maar met lippendienst in steun van grote delen van de wereld.
Ontwikkelingen aan het front
De resultaten van negen maanden oorlog in 2023 bestaan er uit dat er zo’n 500 vierkante mijl is ‘uitgewisseld’ tussen de legers van Rusland en Oekraïne. Afgelopen week heeft Rusland een serieuze aanval gedaan op Oekraïense stellingen bij de stad Avdiivka. De Russische strijdkrachten hebben vooruitgang geboekt, maar de vorderingen staakten na enkele dagen. De situatie zit vast omdat ook Oekraïne geen wezenlijke winst boekt in het zuiden van het front.
Inmiddels heeft een voormalige vooraanstaande assistent in de Oekraïense regering, Arestovich zijn voormalige chef, president Zelensky, zwaar gekritiseerd voor politieke beoordelingsfouten met het contraoffensief dat in juni is begonnen. Het offensief is mislukt, aldus Arestovich. Het doel om de Oekraïense soevereiniteit te herwinnen over de grenzen van 1991 is uitgesloten. Hiermee is duidelijk dat de stilgehouden twijfel op straat ligt en er openlijk ruzie wordt gemaakt in de top van de Oekraïense staat over de stand van zaken.
Opnieuw ontploffingen in de Oostzee
In september 2022 ontploften drie van de vier pijpleidingen van de Nordstream 1 en 2 in de Oostzee. De daders en hun opdrachtgevers zijn nog onbekend gebleven, maar hebben tot meerdere theorieën geleid. Vorige week is een andere gaspijpleiding onklaar gemaakt. Het gaat om de Balticonnector die Estland en Finland verbindt en die de beide landen onderling van gas voorziet. De regeringen van beide landen zijn er van overtuigd dat de leiding is gesaboteerd. Ook hier is de dader onbekend. Inmiddels heeft de NAVO laten weten dat als blijkt dat een andere staat de gasverbinding heeft vernield er een overtuigend antwoord van de NAVO komt. Meer geheime oorlogvoering en escalatie?
Amerikaanse wapenindustrie draait op volle toeren
De steun aan Oekraïne gaat gestaag door. De afgelopen week was in Brussel een belangrijke NAVO-vergadering waar een ‘winterpakket’ is samengesteld.
De afgelopen week zijn ondanks de interne politieke strubbelingen in de VS toch weer wapenpakketten aan Oekraïne overgemaakt. Een belangrijke groep rechtse Republikeinen slaagde erin de kritiek op Oekraïne dreigend en ook effectief te maken. De Amerikaanse militaire interventiepolitiek is verder geïntensiveerd omdat ook Israël een groot beroep op de Amerikaanse steun doet. Die steun krijgt het, zonder voorbehoud. Diezelfde groep rechtse Republikeinen heeft geen bezwaar tegen militaire steun voor Israël. De Amerikaanse president zint nog de juiste middelen maar het plan gaat rond om een enorm wapenpakket voor te leggen aan het parlement dat samengesteld is voor drie landen. Naast Oekraïne waarover de weigerachtige Trumpisten zich roeren gaat het om Israël en Taiwan. De president denkt zo de tegenstand tegen militaire steun aan Oekraïne te kunnen verdelen en inpakken.
Nederlandse versterkingen voor Oekraïne
Nederland heeft nieuwe maatregelen genomen. De wapenzendingen aan Oekraïne zijn verder opgevoerd en hebben nu een totale waarde van 2,1 miljard euro. Bijna 1 miljard betreffen directe leveringen. Het pakket bevat onder meer drones, ontmijningsuitrusting en munitie. Voorts zal Nederland de Reaper-drone in Roemenië stationeren, voor het vergaren van inlichtingen over de Russische handelingen.
Afgelopen vrijdag, 13 oktober, kwam er een nagezonden mededeling. Nederland levert een extra Patriot-luchtafweerraket voor Oekraïne. Een week geleden besloot Duitsland ook een Patriot te leveren. Duitsland deed dat compensatie voor het niet leveren van de Taurus-kruisraket. Nederland en Duitsland hebben samen opgetrokken bij de levering van Patriot-installaties.
De levering van dit materieel heeft langdurige gevolgen voor de inzet van de Nederlandse krijgsmacht. Zegt de minister zelf. Dat betekent kortweg dat de verdediging van Nederland samenvalt met die van Oekraïne.
Nederlandse kanonnen met Amerikaanse clustermunitie
Het heeft even geduurd, maar de antwoorden zijn binnen op de Kamervragen van 13 juli over het gebruik van Amerikaanse clustermunitie in Nederlandse pantserhouwitsers in de oorlog in Oekraïne. Amerikaanse clustermunitie kan verschoten worden met door Nederland geleverd materieel en Nederland heeft Oekraïne niet expliciet opgeroepen dit niet te doen. De regering schrijft dat Amerika en Oekraïne afspraken hebben gemaakt over de inzet en het gebruik van deze munitie. Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft in een openbare verklaring op 7 juli 2023 verdere toelichting gegeven over deze afspraken en de afgesproken beperkingen bij de inzet. Volgens deze toelichting vallen hieronder bepalingen dat de clustermunitie alleen op Oekraïens grondgebied wordt ingezet, dat het niet in bewoonde gebieden wordt ingezet en dat zorg wordt gedragen voor de ruiming van de clustermunitie na afloop van het conflict.
De conclusie is dat Nederland geen bezwaar heeft gemaakt en dat de Nederlandse kanonnen worden gebruikt voor de clustermunitie. In de werkelijkheid van oorlog zijn Nederlandse leveringsvoorwaarden van het wapenexportbeleid kletskoek. De Amerikanen bepalen.
De volgende bijdrage komt op dinsdag 24 oktober tijdens de actie op het Spui. Dan is de oorlog 20 maanden bezig...
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
- De lagen van de oorlog
- Grootmacht-confrontaties
- Ontwikkelingen aan het front
- Opnieuw ontploffingen in de Oostzee
- Amerikaanse politiek en hegemoniale controle
- Meer Nederlandse wapens voor Oekraïne
- Amerikaanse clustermunitie in Nederlandse kanonnen in Oekraïne
De lagen van de oorlog
Een van de kernpunten van mijn analyse is dat deze oorlog een wereldwijde confrontatie tussen grootmachten bevordert. En dat steeds meer lagen aan de oorlog worden toegevoegd.
Drie weken geleden werd de bevolking van Stepanakert in Nagorno-Karabach op de vlucht gejaagd. Dit was een etnische zuivering, ingeleid door een militaire greep naar de controle over de Lachkin-corridor en de aankondiging van het einde van de Armeense enclave. Dit weekend heeft de president van Azerbeidzjan – in gevechtspak- zijn eigen Azerbeidzjaanse vlag gehesen. Missie voltooid. Volksverdrijving geslaagd.
Deze zet kon Azerbeidzjan doen omdat de Russische controle was verminderd als gevolg van de oorlog in Oekraïne waar Russische soldaten heen gestuurd werden en de aandacht van de legerleiding op was gevestigd. President Aliev van Azerbeidzjan profiteerde maximaal. Er was geen ophef over de volksverdrijving van Armeniërs uit Nagorno –Karabach.
Confrontaties tussen grootmachten
Inmiddels is ruim een miljoen mensen in het noorden van Gaza bevolen weg te gaan. Want Israël gaat Hamas ‘uitroeien’. Anders dan in Azerbeidzjan zal de Israëlische overwinning niet zo vlot verlopen. De etnische zuivering is het zelfde plan. Israël heeft zich een dubbel doel gesteld. Regime change en etnische zuivering.
Palestina was in alle grote crises de afgelopen decennia wisselgeld voor de grootmachten. Dat zal het nu ook zijn, valt te vrezen. Voor Palestijnse burgers ziet het er beroerd uit, voor de nationale Palestijnse beweging is de situatie ook niet florissant. Misschien dat een wereldwijde boycot van Israëlische bedrijfsleven een impuls krijgt. Palestina kan wel eens aanleiding zijn voor een doorzettende trend; andere wereldverhoudingen en verdere slijtage van Westerse hegemonie.
Natuurlijk is de bezetting van Palestina veel ouder dan de bezetting van Oekraïens grondgebied. Het belang van de veranderende wereldverhoudingen worden uitstekend onder woorden gebracht door journalist Bram Vermeulen in een polemiek met oud-Kamervoorzitter Frans Weisglas. Weisglas springt altijd op belangrijke momenten in de bres voor Israël. Vermeulen wijst op de hemeltergende hypocrisie van het Westen bij de toepassing van internationaal recht. Dat doet veel landen elders in de wereld besluiten niet bij de westerse politiek aan te sluiten. Dat was duidelijk bij de oorlog in Oekraïne. Het mondiale zuiden voelde weinig voor de sanctiepolitiek van Rusland noch voor de bewapeningspolitiek van Oekraïne. Eenzelfde verschijnsel treedt nu ook op, hoewel de Palestijnse zaak zich al decennia in solidariteit mag verheugen, al was het maar met lippendienst in steun van grote delen van de wereld.
Ontwikkelingen aan het front
De resultaten van negen maanden oorlog in 2023 bestaan er uit dat er zo’n 500 vierkante mijl is ‘uitgewisseld’ tussen de legers van Rusland en Oekraïne. Afgelopen week heeft Rusland een serieuze aanval gedaan op Oekraïense stellingen bij de stad Avdiivka. De Russische strijdkrachten hebben vooruitgang geboekt, maar de vorderingen staakten na enkele dagen. De situatie zit vast omdat ook Oekraïne geen wezenlijke winst boekt in het zuiden van het front.
Inmiddels heeft een voormalige vooraanstaande assistent in de Oekraïense regering, Arestovich zijn voormalige chef, president Zelensky, zwaar gekritiseerd voor politieke beoordelingsfouten met het contraoffensief dat in juni is begonnen. Het offensief is mislukt, aldus Arestovich. Het doel om de Oekraïense soevereiniteit te herwinnen over de grenzen van 1991 is uitgesloten. Hiermee is duidelijk dat de stilgehouden twijfel op straat ligt en er openlijk ruzie wordt gemaakt in de top van de Oekraïense staat over de stand van zaken.
Opnieuw ontploffingen in de Oostzee
In september 2022 ontploften drie van de vier pijpleidingen van de Nordstream 1 en 2 in de Oostzee. De daders en hun opdrachtgevers zijn nog onbekend gebleven, maar hebben tot meerdere theorieën geleid. Vorige week is een andere gaspijpleiding onklaar gemaakt. Het gaat om de Balticonnector die Estland en Finland verbindt en die de beide landen onderling van gas voorziet. De regeringen van beide landen zijn er van overtuigd dat de leiding is gesaboteerd. Ook hier is de dader onbekend. Inmiddels heeft de NAVO laten weten dat als blijkt dat een andere staat de gasverbinding heeft vernield er een overtuigend antwoord van de NAVO komt. Meer geheime oorlogvoering en escalatie?
Amerikaanse wapenindustrie draait op volle toeren
De steun aan Oekraïne gaat gestaag door. De afgelopen week was in Brussel een belangrijke NAVO-vergadering waar een ‘winterpakket’ is samengesteld.
De afgelopen week zijn ondanks de interne politieke strubbelingen in de VS toch weer wapenpakketten aan Oekraïne overgemaakt. Een belangrijke groep rechtse Republikeinen slaagde erin de kritiek op Oekraïne dreigend en ook effectief te maken. De Amerikaanse militaire interventiepolitiek is verder geïntensiveerd omdat ook Israël een groot beroep op de Amerikaanse steun doet. Die steun krijgt het, zonder voorbehoud. Diezelfde groep rechtse Republikeinen heeft geen bezwaar tegen militaire steun voor Israël. De Amerikaanse president zint nog de juiste middelen maar het plan gaat rond om een enorm wapenpakket voor te leggen aan het parlement dat samengesteld is voor drie landen. Naast Oekraïne waarover de weigerachtige Trumpisten zich roeren gaat het om Israël en Taiwan. De president denkt zo de tegenstand tegen militaire steun aan Oekraïne te kunnen verdelen en inpakken.
Nederlandse versterkingen voor Oekraïne
Nederland heeft nieuwe maatregelen genomen. De wapenzendingen aan Oekraïne zijn verder opgevoerd en hebben nu een totale waarde van 2,1 miljard euro. Bijna 1 miljard betreffen directe leveringen. Het pakket bevat onder meer drones, ontmijningsuitrusting en munitie. Voorts zal Nederland de Reaper-drone in Roemenië stationeren, voor het vergaren van inlichtingen over de Russische handelingen.
Afgelopen vrijdag, 13 oktober, kwam er een nagezonden mededeling. Nederland levert een extra Patriot-luchtafweerraket voor Oekraïne. Een week geleden besloot Duitsland ook een Patriot te leveren. Duitsland deed dat compensatie voor het niet leveren van de Taurus-kruisraket. Nederland en Duitsland hebben samen opgetrokken bij de levering van Patriot-installaties.
De levering van dit materieel heeft langdurige gevolgen voor de inzet van de Nederlandse krijgsmacht. Zegt de minister zelf. Dat betekent kortweg dat de verdediging van Nederland samenvalt met die van Oekraïne.
Nederlandse kanonnen met Amerikaanse clustermunitie
Het heeft even geduurd, maar de antwoorden zijn binnen op de Kamervragen van 13 juli over het gebruik van Amerikaanse clustermunitie in Nederlandse pantserhouwitsers in de oorlog in Oekraïne. Amerikaanse clustermunitie kan verschoten worden met door Nederland geleverd materieel en Nederland heeft Oekraïne niet expliciet opgeroepen dit niet te doen. De regering schrijft dat Amerika en Oekraïne afspraken hebben gemaakt over de inzet en het gebruik van deze munitie. Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft in een openbare verklaring op 7 juli 2023 verdere toelichting gegeven over deze afspraken en de afgesproken beperkingen bij de inzet. Volgens deze toelichting vallen hieronder bepalingen dat de clustermunitie alleen op Oekraïens grondgebied wordt ingezet, dat het niet in bewoonde gebieden wordt ingezet en dat zorg wordt gedragen voor de ruiming van de clustermunitie na afloop van het conflict.
De conclusie is dat Nederland geen bezwaar heeft gemaakt en dat de Nederlandse kanonnen worden gebruikt voor de clustermunitie. In de werkelijkheid van oorlog zijn Nederlandse leveringsvoorwaarden van het wapenexportbeleid kletskoek. De Amerikanen bepalen.
De volgende bijdrage komt op dinsdag 24 oktober tijdens de actie op het Spui. Dan is de oorlog 20 maanden bezig...
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.