Naar samenwerking over de grenzen heenAls we ons willen inzetten voor vrede en tegen oorlog, moeten we ook een scherpe analyse maken van de toestand in de wereld en nadenken over onze strategie.
De snel uitdijende klimaatramp en het groeiende risico op een kernoorlog, brengen de vernietiging van alle levensvormen op deze planeet gevaarlijk dichtbij. Dat stelt Kate Hudson in onderstaand verhaal. Zij is woordvoerder van de Britse vredesbeweging CND, Campaign for Nuclear Disarmament. Ze sprak zaterdag 28 januari 2023 op een bijeenkomst van de Vlaamse vredesorganisatie Vrede vzw in Gent. |
|
We leven in heel gevaarlijke tijden – tijden, zou ik zeggen, die vragen om een sterke vredesbeweging. Deze week werden de wijzers van de Doomsday Clock verschoven naar 90 seconden voor middernacht – dichterbij dan ooit, zelfs dichterbij dan op het hoogtepunt van de koude oorlog.
Volgens de atoomgeleerden die de klok verzetten, zijn de belangrijkste redenen het groeiende gevaar van een kernoorlog, vooral als gevolg van de oorlog in Oekraine, en de snel uitdijende klimaatramp.
De versnelling van deze twee existentiële bedreigingen maakt de vernietiging van alle levensvormen op deze planeet steeds waarschijnlijker.
Soms praat men over deze catastrofale bedreigingen alsof ze op zichzelf staan, buiten de menselijke activiteit om. Maar het is een feit dat zowel nucleaire als klimaatbedreigingen het product zijn van menselijk handelen. En de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor beide ligt in handen van een betrekkelijk klein aantal mensen: de machtigste politieke en economische elites in het westen en noorden.
Maar als ze het gevolg zijn van menselijk handelen, kunnen ze ook worden aangepakt, stopgezet en teruggedraaid door menselijk handelen.
Bewegingen kunnen de wereld veranderen
We weten dat onze samenlevingen kunnen veranderen. De geschiedenis telt veel voorbeelden van mensen die georganiseerd samenwerken en verandering bewerken, tegen het belang en de bedoelingen van de heersende elites in.
Volksbewegingen hebben een enorm effect gehad, vooral in de tweede helft van vorige eeuw. Vredes- en anti-oorlogsbewegingen speelden een belangrijke rol. Denk aan de Vietnambeweging, of in de jaren ’80 de campagne tegen kruisraketten en het Pershing-raketsysteem. Zulke bewegingen hebben de aanzet gegeven tot progressieve sociale veranderingen.
Maar vandaag zien we het omgekeerde. We zien hoe veel grote sociale, politieke en economische verworvenheden van na de oorlog, worden afgebroken. We zien aanvallen op burgerlijke vrijheden, op het recht van protest, op migratie en de rechten van vluchtelingen, op vrouwenrechten. En we zien de opkomst van nepnieuws, desinformatie, massa-surveillance en meer schadelijke ontwikkelingen.
Onze bewegingen zijn harder nodig dan ooit. Eerst moeten we begrijpen wat werkelijk aan de hand is in de wereld. Analyses en strategieen ontwikkelen voor veranderingen die de problemen in de kern aanpakken.
De economische heerschappij van de VS
Als we kijken naar de wereldwijde spanningen, de oorlogen die bezig zijn, dan zie ik als centrale drijvende kracht vooral de wens van de Verenigde Staten om hun wereldwijde economische heerschappij te behouden. En dat ze bereid zijn om die te verdedigen met alle mogelijke middelen. Of anders gezegd, met militaire macht – en de VS hebben natuurlijk op militair gebied geen enkele rivaal.
Ik zie een tweede ontwikkeling, en dat is de trend naar een multipolaire wereld, met de opkomst van landen in het globale zuiden die kiezen voor echte duurzame en gelijkmatige ontwikkeling, waarbij ze wereldwijd het voortouw nemen bij nucleaire ontwapening. Het mag duidelijk zijn welke trend wij als vredesbeweging internationaal ondersteunen.
Sinds het groeiende succes van de economische hervormingen in China, is de Verenigde Staten er overduidelijk op uit om China klein te houden. Dit brengt niet alleen het risico van een koude oorlog met zich mee, maar ook van een hete oorlog. We moeten proberen te voorkomen dat dit leidt tot de zogenaamde Thucydides-valstrik, waarbij een oorlog niet te vermijden is als een grootmacht probeert te voorkomen dat een nieuwe macht opkomt.
Jammer genoeg lijkt iedere stap die de Verenigde Staten zet, ons in die richting te willen duwen. Zoals de opbouw van Amerikaanse troepen in de Regio Azië-Stille Oceaan, het AUKUS-verdrag met het VK en Australië, waardoor het Amerikaanse leger in die regio aanzienlijk sterker wordt, de poging om Japan ook te laten toetreden. Dit draagt allemaal bij aan de spanning in de regio en verhoogt de kans op oorlog.
Veroordeel de onwettige inval van Rusland
Maar dat is nog lang niet alles. De onwettige Russische inval in Oekraïne was een ramp voor de mensen van dat land, en moet volmondig worden veroordeeld, inclusief het dreigen met kernwapens.
Maar we veroordelen ook de uitbreiding van de NAVO waardoor het grondgebied van dat nucleair bewapende bondgenootschap veel groter is geworden. De militaire slagkracht van de NAVO reikt nu tot voorbij Oost-Europa, tot binnen de grenzen van de voormalige Sovjet-Unie.
Het heeft ook de reikwijdte van de NAVO verruimd, van een bondgenootschap gericht op verdediging, naar een genootschap dat ook actief is buiten haar eigen terrein. Dit leidde al tot een twintigjarige oorlog in Afghanistan, een bruggenhoofd in Latijns-Amerika, een plan voor wapens in de ruimte en het overnemen van dezelfde vijandige houding tegenover China als de Verenigde Staten.
In mijn eigen land, het Verenigd Koninkrijk, heeft de regering zich de afgelopen twee jaar opgesteld als de meest loyale bondgenoot van de VS, door de houding tegenover China en Rusland te kopiëren en mee te doen aan het AUKUS-verdrag.
Groot-Brittannië is ook opgehouden met de geleidelijke afbouw van zijn kernarsenaal, kondigt een toename van het aantal kernkoppen aan en meer scenario’s waarin het bereid is kernwapens te gebruiken.
Het lijkt erop dat de regering ook de deur weer openzet voor de terugkeer van Amerikaanse NAVO-kernwapens. Inclusief de B61-12 die andere landen in Europa kan vernietigen, waaronder België.
Snelle militarisering van Europa
Het nieuwe verhaal uit de Verenigde Staten van voormalig president Trump over ‘inzetbare kernwapens’ wordt nu algemeen omarmd. Intussen is weinig gedaan om Trumps sabotage van verdragen over afbouw van kernwapens en wapenbeheersing terug te draaien.
Een verschrikkelijk bijproduct van de Oekraïne-oorlog was de snel toenemende militarisering van Europa, waarbij beleid van jaren van de ene op de andere dag wordt teruggedraaid. Dit vergroot niet alleen het risico dat de oorlog escaleert, het haalt ook fondsen weg bij publieke diensten als gezondheidszorg en sociale zekerheid en stopt het in wapens en de zakken van wapenfabrikanten. De kritiekloze steun aan voortzetting van de oorlog draagt bovendien bij aan een militaristische cultuur waarin oorlogsvoering wordt verheerlijkt en het nationalisme toeneemt.
Dit zijn maar enkele van de uitdagingen waar we als vredesbeweging voor staan. De omvang van de wapenhandel, de grote schaal van oorlogen en moorden, wrede behandeling van gemeenschappen, vernietiging van infrastructuur, de vervuiling en de bijdrage van het leger aan klimaatverandering, het valt allemaal binnen het gebied waar we ons als vredesbeweging mee bezighouden.
Samenwerking over de grenzen
Het is een grote uitdaging. Maar deze onderwerpen zijn wezenlijk voor de toekomst van de mensheid en andere levensvormen. Als beweging moeten we met elkaar afstemmen, over grenzen heen, in solidariteit, om bredere lagen van de maatschappij op de been te brengen voor een cultuur van vrede. Om te pleiten voor het overleven van de mensheid, en om duidelijk te laten zien dat er andere manieren zijn om de samenleving te besturen, die niet gepaard gaan met moord, uitbuiting en vernietiging.
Een multipolaire wereld met meerdere machtscentra, die gelijke ontwikkeling voor iedereen mogelijk maakt, in vrede en gerechtigheid, lijkt een goede keuze. Laten we als vredesbeweging samenwerken om dat voor elkaar te krijgen.
Volgens de atoomgeleerden die de klok verzetten, zijn de belangrijkste redenen het groeiende gevaar van een kernoorlog, vooral als gevolg van de oorlog in Oekraine, en de snel uitdijende klimaatramp.
De versnelling van deze twee existentiële bedreigingen maakt de vernietiging van alle levensvormen op deze planeet steeds waarschijnlijker.
Soms praat men over deze catastrofale bedreigingen alsof ze op zichzelf staan, buiten de menselijke activiteit om. Maar het is een feit dat zowel nucleaire als klimaatbedreigingen het product zijn van menselijk handelen. En de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor beide ligt in handen van een betrekkelijk klein aantal mensen: de machtigste politieke en economische elites in het westen en noorden.
Maar als ze het gevolg zijn van menselijk handelen, kunnen ze ook worden aangepakt, stopgezet en teruggedraaid door menselijk handelen.
Bewegingen kunnen de wereld veranderen
We weten dat onze samenlevingen kunnen veranderen. De geschiedenis telt veel voorbeelden van mensen die georganiseerd samenwerken en verandering bewerken, tegen het belang en de bedoelingen van de heersende elites in.
Volksbewegingen hebben een enorm effect gehad, vooral in de tweede helft van vorige eeuw. Vredes- en anti-oorlogsbewegingen speelden een belangrijke rol. Denk aan de Vietnambeweging, of in de jaren ’80 de campagne tegen kruisraketten en het Pershing-raketsysteem. Zulke bewegingen hebben de aanzet gegeven tot progressieve sociale veranderingen.
Maar vandaag zien we het omgekeerde. We zien hoe veel grote sociale, politieke en economische verworvenheden van na de oorlog, worden afgebroken. We zien aanvallen op burgerlijke vrijheden, op het recht van protest, op migratie en de rechten van vluchtelingen, op vrouwenrechten. En we zien de opkomst van nepnieuws, desinformatie, massa-surveillance en meer schadelijke ontwikkelingen.
Onze bewegingen zijn harder nodig dan ooit. Eerst moeten we begrijpen wat werkelijk aan de hand is in de wereld. Analyses en strategieen ontwikkelen voor veranderingen die de problemen in de kern aanpakken.
De economische heerschappij van de VS
Als we kijken naar de wereldwijde spanningen, de oorlogen die bezig zijn, dan zie ik als centrale drijvende kracht vooral de wens van de Verenigde Staten om hun wereldwijde economische heerschappij te behouden. En dat ze bereid zijn om die te verdedigen met alle mogelijke middelen. Of anders gezegd, met militaire macht – en de VS hebben natuurlijk op militair gebied geen enkele rivaal.
Ik zie een tweede ontwikkeling, en dat is de trend naar een multipolaire wereld, met de opkomst van landen in het globale zuiden die kiezen voor echte duurzame en gelijkmatige ontwikkeling, waarbij ze wereldwijd het voortouw nemen bij nucleaire ontwapening. Het mag duidelijk zijn welke trend wij als vredesbeweging internationaal ondersteunen.
Sinds het groeiende succes van de economische hervormingen in China, is de Verenigde Staten er overduidelijk op uit om China klein te houden. Dit brengt niet alleen het risico van een koude oorlog met zich mee, maar ook van een hete oorlog. We moeten proberen te voorkomen dat dit leidt tot de zogenaamde Thucydides-valstrik, waarbij een oorlog niet te vermijden is als een grootmacht probeert te voorkomen dat een nieuwe macht opkomt.
Jammer genoeg lijkt iedere stap die de Verenigde Staten zet, ons in die richting te willen duwen. Zoals de opbouw van Amerikaanse troepen in de Regio Azië-Stille Oceaan, het AUKUS-verdrag met het VK en Australië, waardoor het Amerikaanse leger in die regio aanzienlijk sterker wordt, de poging om Japan ook te laten toetreden. Dit draagt allemaal bij aan de spanning in de regio en verhoogt de kans op oorlog.
Veroordeel de onwettige inval van Rusland
Maar dat is nog lang niet alles. De onwettige Russische inval in Oekraïne was een ramp voor de mensen van dat land, en moet volmondig worden veroordeeld, inclusief het dreigen met kernwapens.
Maar we veroordelen ook de uitbreiding van de NAVO waardoor het grondgebied van dat nucleair bewapende bondgenootschap veel groter is geworden. De militaire slagkracht van de NAVO reikt nu tot voorbij Oost-Europa, tot binnen de grenzen van de voormalige Sovjet-Unie.
Het heeft ook de reikwijdte van de NAVO verruimd, van een bondgenootschap gericht op verdediging, naar een genootschap dat ook actief is buiten haar eigen terrein. Dit leidde al tot een twintigjarige oorlog in Afghanistan, een bruggenhoofd in Latijns-Amerika, een plan voor wapens in de ruimte en het overnemen van dezelfde vijandige houding tegenover China als de Verenigde Staten.
In mijn eigen land, het Verenigd Koninkrijk, heeft de regering zich de afgelopen twee jaar opgesteld als de meest loyale bondgenoot van de VS, door de houding tegenover China en Rusland te kopiëren en mee te doen aan het AUKUS-verdrag.
Groot-Brittannië is ook opgehouden met de geleidelijke afbouw van zijn kernarsenaal, kondigt een toename van het aantal kernkoppen aan en meer scenario’s waarin het bereid is kernwapens te gebruiken.
Het lijkt erop dat de regering ook de deur weer openzet voor de terugkeer van Amerikaanse NAVO-kernwapens. Inclusief de B61-12 die andere landen in Europa kan vernietigen, waaronder België.
Snelle militarisering van Europa
Het nieuwe verhaal uit de Verenigde Staten van voormalig president Trump over ‘inzetbare kernwapens’ wordt nu algemeen omarmd. Intussen is weinig gedaan om Trumps sabotage van verdragen over afbouw van kernwapens en wapenbeheersing terug te draaien.
Een verschrikkelijk bijproduct van de Oekraïne-oorlog was de snel toenemende militarisering van Europa, waarbij beleid van jaren van de ene op de andere dag wordt teruggedraaid. Dit vergroot niet alleen het risico dat de oorlog escaleert, het haalt ook fondsen weg bij publieke diensten als gezondheidszorg en sociale zekerheid en stopt het in wapens en de zakken van wapenfabrikanten. De kritiekloze steun aan voortzetting van de oorlog draagt bovendien bij aan een militaristische cultuur waarin oorlogsvoering wordt verheerlijkt en het nationalisme toeneemt.
Dit zijn maar enkele van de uitdagingen waar we als vredesbeweging voor staan. De omvang van de wapenhandel, de grote schaal van oorlogen en moorden, wrede behandeling van gemeenschappen, vernietiging van infrastructuur, de vervuiling en de bijdrage van het leger aan klimaatverandering, het valt allemaal binnen het gebied waar we ons als vredesbeweging mee bezighouden.
Samenwerking over de grenzen
Het is een grote uitdaging. Maar deze onderwerpen zijn wezenlijk voor de toekomst van de mensheid en andere levensvormen. Als beweging moeten we met elkaar afstemmen, over grenzen heen, in solidariteit, om bredere lagen van de maatschappij op de been te brengen voor een cultuur van vrede. Om te pleiten voor het overleven van de mensheid, en om duidelijk te laten zien dat er andere manieren zijn om de samenleving te besturen, die niet gepaard gaan met moord, uitbuiting en vernietiging.
Een multipolaire wereld met meerdere machtscentra, die gelijke ontwikkeling voor iedereen mogelijk maakt, in vrede en gerechtigheid, lijkt een goede keuze. Laten we als vredesbeweging samenwerken om dat voor elkaar te krijgen.