Kijk op de week van 24 tot 31 oktober Terwijl Rusland (tijdelijk?) uit de graandeal is gestapt en er diverse gaten zijn ontdekt in het sanctiebeleid, stookt de Verenigde Staten het vuurtje verder op door versneld nieuwe kernwapens naar Europa te vervoeren.
Voor Nederland betekent dit dat op vliegbasis Volkel al in december de rode loper zal worden uitgerold voor de nieuwe B-61-12, ook wel bekend als het gevaarlijkste en duurste kernwapen ter wereld. Ik vat het allemaal samen onder de volgende kopjes:
Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op maandag 31 oktober 2022 tijdens de 35e vredesactie op het Museumplein. |
|
1. Voedseloorlog
Nadat zaterdagochtend vroeg een gecombineerde aanval van lucht- en zee-drones is uitgevoerd (dat is waarschijnlijk een nieuwtje in de krijgsgeschiedenis) op een basis van de Russische marine in Sebastopol, de Krim, besloot Rusland de eerder deze zomer overeengekomen ‘graandeal’ op te zeggen.
De overeenkomst hield in dat na controle de uitvoer van granen voor de wereldmarkt uit Oekraïense havens kon gebeuren. Zo’n 9,5 miljoen ton mais, tarwe en zonnebloemproducten, gerst, raapzaad en soja zijn sinds juli geëxporteerd. Gisteravond lagen 218 schepen vast als gevolg van de breuk in de deal.
Vandaag besloten de overige partijen in de ‘graandeal’, dat zijn Oekraïne, de VN en Turkije de deal door te zetten. Vandaag waren er berichten dat er schepen uitvoeren uit een Oekraïense haven. Wat de reactie van Rusland wordt is op dit moment niet duidelijk.
2. Sancties en derogaties (ontheffingen)
De EU heeft zware sancties ingesteld tegen Rusland. Maar de economieën van Rusland en de EU zijn sterk verstrengeld. Ook met spullen die voor de EU slecht misbaar zijn. Dat maakt de discussie over sancties extra gevoelig, niet helemaal goed doordacht.
Sinds het eerste sanctiepakket in april (de EU heeft er nu 8 afgekondigd) is 91 keer een ontheffing (uitzondering) toegestaan (derogatie). Hoewel er bijvoorbeeld een havenverbod geldt voor schepen onder Russische vlag, laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wel wat schepen toe met bijvoorbeeld aluminium en voedsel. In 34 gevallen kregen de schepen gewoon toegang tot Nederlandse havens. Dat geldt ook voor lopende gascontracten van Gazprom-Nederland een dochterbedrijf. Het gaat om gemeenten, scholen en waterschappen; 25 ontheffingen.
Dan weten jullie gelijk ook wat ze in dat gebouw daar verderop regelen (de acties van Stop de Oorlog Amsterdam vinden elke maandag plaats bij het Russische Handelskantoor, Museumplein 13-15).
3. Met spoed nieuwe kernwapens en 9 toespelingen
In december zal in Volkel een stel nieuwe kernbommen worden geplaatst voor de F-35/JSF. Het is de B-61-12. We hebben het hier afgelopen jaar meerdere keren over deze bom gehad.
De VS gaan versneld over tot plaatsing van dit kernwapen in Europa.
De vroegst genoemde datum tot nu toe was begin 2023. Een paar weken geleden viel me op dat in de Defensiebegroting voor 2023 al stond vermeld dat extra middelen in Volkel werden vrijgemaakt ‘voor de bewaking van de basis’.
Afgelopen donderdag zei Poetin tijdens een toespraak dat hij het ‘niet nodig’ heeft om kernwapens in de oorlog in Oekraïne te gebruiken.
Dat lijkt een hele geruststelling, maar in de periode vanaf 24 februari heeft hij in totaal negen keer een openlijke toespeling gemaakt op het gebruik van kernwapens. Dus hoe zeker we van dit soort praatjes moeten zijn?
4. Grom
Twee weken geleden begon de atoomoefening van de NAVO Steadfast Noon. Afgelopen woensdag begonnen de Russen ook een oefening in het gebruik van kernwapens. In het Russisch heet de oefening “Grom”. Dat betekent Donder.
Ook deze oefening is jaarlijks en daarom ‘een routineuze aangelegenheid’. Het gaat om een grootschalige oefening met de Russische strategische atoommacht, waaronder ook de lancering van raketten (zonder werkzame kop, voor de duidelijkheid). De Amerikanen bevestigen dat met deze melding de Russen voldoen aan hun verplichtingen aan de afspraken over transparantie.
5. Militaire ontwikkelingen
Midden-front
Er zijn serieuze aanwijzingen dat Rusland de stad Bakmoeth in de provincie Donetsk gaat innemen. Dat zou militaire kansen bieden om door de stoten naar Kramatorsk en Slovjansk.
Zuidelijk front
De slag om de stad Kherson wordt volop voorbereid. Er zijn (zoals bekend) berichten over het stukmaken van een dam over de Dnipro bij Nova Khakovka om een Oekraïense opmars te stoppen dan wel te vertragen. Er zijn berichten over het binden van Oekraïense troepen in het noorden van de provincie Kherson, door de Russen. Berichten over (gedwongen) evacuaties van de bevolking van de stad Kherson. Ook berichten over het samentrekken van 45 Russische gevechtsbataljons liegen er niet om. Als de slag uitbreekt zal ie verschrikkelijk zijn voor soldaten die in de strijd worden geworpen en voor de burgers van de stad Kherson, voor zover ze niet gevlucht zijn. De slag wordt zeer belangrijk of zelfs beslissend voor het vervolg van de oorlog. Voor Rusland lijkt verliezen zogezegd ‘geen optie’ en wat dat betekent in het licht van het voorgaande; de negen toespelingen… enz?
Ik concludeer op deze punten dat dit zeer ernstige ontwikkelingen zijn. Eerder dit jaar besloten we om Europa Kernwapenvrij tot een centraal punt te maken. Het is nodig verder te denken hoe onze zorgen en eisen kracht bij te zetten.
6. Onderhandelingen
Vorige week heb ik gemeld dat er verschillende suggesties zijn ten gunste van onderhandelingen. Afgelopen week waren weer (minstens twee) curieuze berichten die bewijzen dat pleiten voor onderhandelen slecht is voor je carrière.
In de VS is een brief verschenen van 30 parlementariërs uit de Democratische Partij waarin president Biden werd opgeroepen tot onderhandelingen met Rusland. Twee dagen later is die brief ingetrokken omdat deze niet meer accuraat zou zijn.
De brief was enkele maanden geleden opgesteld en nu pas uitgestuurd onder verantwoordelijkheid van voorzitter van de Progressieve commissie van de Democratische Partij, Pramila Jayapal.
Toch zijn er aan de Republikeinse kant van de Amerikaanse politiek mensen die ronduit stellen tegen meer wapens voor Oekraïne te zijn. Volgende week dinsdag zijn er parlementsverkiezingen in de VS. Dat leidde al tot verkenningen in de grote pers dat de tere nationale en internationale coalitie van Biden scheuren en barsten moet verwachten. Dat komt niet alleen ook de verkiezingen maar ook door de kou van Europa, zoals de New York Times dat stelde.
Dan is er ook een einde gekomen aan de carrière van Vasile Dincu. Hij was tot maandag 24 oktober minister van Defensie in Roemenië maar trad onder druk af omdat hij had gezegd dat de enige kans op een overwinning voor Oekraïne onderhandelingen zijn.
Oekraïne heeft internationale bondgenoten nodig om veiligheidsgaranties en vrede met Rusland te garanderen.
7. Rutte als oliemannetje
Vorige week was premier Rutte twee dagen naar Israël. ‘Het is toch reces’, zei hij zelf. Wat heeft dat bezoek met de oorlog in Oekraïne te maken? Best veel eigenlijk. Rutte bleek een rol als een oliemannetje op zich te hebben genomen.
De – overdrachtelijke- oliemanrol bleek eruit dat hij in feite namens de regering van Oekraïne aandrong bij de regering van Israël om wapens te leveren aan Oekraïne.
Het liefst zou Oekraïne het IJzeren Schild (Iron Dome) aanschaffen in Israël. Dat is een luchtafweerinstallatie die Israël zelf heeft ontwikkeld ter bescherming tegen raketten uit vooral de Gazastrook. Israël heeft dat systeem al zeker twee keer geweigerd aan Oekraïne.
De verklaring daarvoor ligt in een overeenkomst tussen Israël en Rusland. Het gaat om deal om Rusland in Syrië niet dwars te zitten bij steun aan Assad, behalve als het strikt eigenbelang is.
Dus of Israël een nieuw conflict waagt met Rusland over de oorlog in Syrië moet worden afgewacht.
Zo hangt heel veel samen.
Tenslotte nog één dingetje
De president van de VS heeft afgelopen donderdag een wapenpakket ter waarde van 275 miljoen aan Oekraïne toegekend.
Het wordt aan de eigen Amerikaanse voorraden onttrokken en het is de bekende artillerie. Zowel kanonnen als munitie. Het wordt het 24ste pakket sinds februari.
Graag tot volgende week.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Nadat zaterdagochtend vroeg een gecombineerde aanval van lucht- en zee-drones is uitgevoerd (dat is waarschijnlijk een nieuwtje in de krijgsgeschiedenis) op een basis van de Russische marine in Sebastopol, de Krim, besloot Rusland de eerder deze zomer overeengekomen ‘graandeal’ op te zeggen.
De overeenkomst hield in dat na controle de uitvoer van granen voor de wereldmarkt uit Oekraïense havens kon gebeuren. Zo’n 9,5 miljoen ton mais, tarwe en zonnebloemproducten, gerst, raapzaad en soja zijn sinds juli geëxporteerd. Gisteravond lagen 218 schepen vast als gevolg van de breuk in de deal.
Vandaag besloten de overige partijen in de ‘graandeal’, dat zijn Oekraïne, de VN en Turkije de deal door te zetten. Vandaag waren er berichten dat er schepen uitvoeren uit een Oekraïense haven. Wat de reactie van Rusland wordt is op dit moment niet duidelijk.
2. Sancties en derogaties (ontheffingen)
De EU heeft zware sancties ingesteld tegen Rusland. Maar de economieën van Rusland en de EU zijn sterk verstrengeld. Ook met spullen die voor de EU slecht misbaar zijn. Dat maakt de discussie over sancties extra gevoelig, niet helemaal goed doordacht.
Sinds het eerste sanctiepakket in april (de EU heeft er nu 8 afgekondigd) is 91 keer een ontheffing (uitzondering) toegestaan (derogatie). Hoewel er bijvoorbeeld een havenverbod geldt voor schepen onder Russische vlag, laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wel wat schepen toe met bijvoorbeeld aluminium en voedsel. In 34 gevallen kregen de schepen gewoon toegang tot Nederlandse havens. Dat geldt ook voor lopende gascontracten van Gazprom-Nederland een dochterbedrijf. Het gaat om gemeenten, scholen en waterschappen; 25 ontheffingen.
Dan weten jullie gelijk ook wat ze in dat gebouw daar verderop regelen (de acties van Stop de Oorlog Amsterdam vinden elke maandag plaats bij het Russische Handelskantoor, Museumplein 13-15).
3. Met spoed nieuwe kernwapens en 9 toespelingen
In december zal in Volkel een stel nieuwe kernbommen worden geplaatst voor de F-35/JSF. Het is de B-61-12. We hebben het hier afgelopen jaar meerdere keren over deze bom gehad.
De VS gaan versneld over tot plaatsing van dit kernwapen in Europa.
De vroegst genoemde datum tot nu toe was begin 2023. Een paar weken geleden viel me op dat in de Defensiebegroting voor 2023 al stond vermeld dat extra middelen in Volkel werden vrijgemaakt ‘voor de bewaking van de basis’.
Afgelopen donderdag zei Poetin tijdens een toespraak dat hij het ‘niet nodig’ heeft om kernwapens in de oorlog in Oekraïne te gebruiken.
Dat lijkt een hele geruststelling, maar in de periode vanaf 24 februari heeft hij in totaal negen keer een openlijke toespeling gemaakt op het gebruik van kernwapens. Dus hoe zeker we van dit soort praatjes moeten zijn?
4. Grom
Twee weken geleden begon de atoomoefening van de NAVO Steadfast Noon. Afgelopen woensdag begonnen de Russen ook een oefening in het gebruik van kernwapens. In het Russisch heet de oefening “Grom”. Dat betekent Donder.
Ook deze oefening is jaarlijks en daarom ‘een routineuze aangelegenheid’. Het gaat om een grootschalige oefening met de Russische strategische atoommacht, waaronder ook de lancering van raketten (zonder werkzame kop, voor de duidelijkheid). De Amerikanen bevestigen dat met deze melding de Russen voldoen aan hun verplichtingen aan de afspraken over transparantie.
5. Militaire ontwikkelingen
Midden-front
Er zijn serieuze aanwijzingen dat Rusland de stad Bakmoeth in de provincie Donetsk gaat innemen. Dat zou militaire kansen bieden om door de stoten naar Kramatorsk en Slovjansk.
Zuidelijk front
De slag om de stad Kherson wordt volop voorbereid. Er zijn (zoals bekend) berichten over het stukmaken van een dam over de Dnipro bij Nova Khakovka om een Oekraïense opmars te stoppen dan wel te vertragen. Er zijn berichten over het binden van Oekraïense troepen in het noorden van de provincie Kherson, door de Russen. Berichten over (gedwongen) evacuaties van de bevolking van de stad Kherson. Ook berichten over het samentrekken van 45 Russische gevechtsbataljons liegen er niet om. Als de slag uitbreekt zal ie verschrikkelijk zijn voor soldaten die in de strijd worden geworpen en voor de burgers van de stad Kherson, voor zover ze niet gevlucht zijn. De slag wordt zeer belangrijk of zelfs beslissend voor het vervolg van de oorlog. Voor Rusland lijkt verliezen zogezegd ‘geen optie’ en wat dat betekent in het licht van het voorgaande; de negen toespelingen… enz?
Ik concludeer op deze punten dat dit zeer ernstige ontwikkelingen zijn. Eerder dit jaar besloten we om Europa Kernwapenvrij tot een centraal punt te maken. Het is nodig verder te denken hoe onze zorgen en eisen kracht bij te zetten.
6. Onderhandelingen
Vorige week heb ik gemeld dat er verschillende suggesties zijn ten gunste van onderhandelingen. Afgelopen week waren weer (minstens twee) curieuze berichten die bewijzen dat pleiten voor onderhandelen slecht is voor je carrière.
In de VS is een brief verschenen van 30 parlementariërs uit de Democratische Partij waarin president Biden werd opgeroepen tot onderhandelingen met Rusland. Twee dagen later is die brief ingetrokken omdat deze niet meer accuraat zou zijn.
De brief was enkele maanden geleden opgesteld en nu pas uitgestuurd onder verantwoordelijkheid van voorzitter van de Progressieve commissie van de Democratische Partij, Pramila Jayapal.
Toch zijn er aan de Republikeinse kant van de Amerikaanse politiek mensen die ronduit stellen tegen meer wapens voor Oekraïne te zijn. Volgende week dinsdag zijn er parlementsverkiezingen in de VS. Dat leidde al tot verkenningen in de grote pers dat de tere nationale en internationale coalitie van Biden scheuren en barsten moet verwachten. Dat komt niet alleen ook de verkiezingen maar ook door de kou van Europa, zoals de New York Times dat stelde.
Dan is er ook een einde gekomen aan de carrière van Vasile Dincu. Hij was tot maandag 24 oktober minister van Defensie in Roemenië maar trad onder druk af omdat hij had gezegd dat de enige kans op een overwinning voor Oekraïne onderhandelingen zijn.
Oekraïne heeft internationale bondgenoten nodig om veiligheidsgaranties en vrede met Rusland te garanderen.
7. Rutte als oliemannetje
Vorige week was premier Rutte twee dagen naar Israël. ‘Het is toch reces’, zei hij zelf. Wat heeft dat bezoek met de oorlog in Oekraïne te maken? Best veel eigenlijk. Rutte bleek een rol als een oliemannetje op zich te hebben genomen.
De – overdrachtelijke- oliemanrol bleek eruit dat hij in feite namens de regering van Oekraïne aandrong bij de regering van Israël om wapens te leveren aan Oekraïne.
Het liefst zou Oekraïne het IJzeren Schild (Iron Dome) aanschaffen in Israël. Dat is een luchtafweerinstallatie die Israël zelf heeft ontwikkeld ter bescherming tegen raketten uit vooral de Gazastrook. Israël heeft dat systeem al zeker twee keer geweigerd aan Oekraïne.
De verklaring daarvoor ligt in een overeenkomst tussen Israël en Rusland. Het gaat om deal om Rusland in Syrië niet dwars te zitten bij steun aan Assad, behalve als het strikt eigenbelang is.
Dus of Israël een nieuw conflict waagt met Rusland over de oorlog in Syrië moet worden afgewacht.
Zo hangt heel veel samen.
Tenslotte nog één dingetje
De president van de VS heeft afgelopen donderdag een wapenpakket ter waarde van 275 miljoen aan Oekraïne toegekend.
Het wordt aan de eigen Amerikaanse voorraden onttrokken en het is de bekende artillerie. Zowel kanonnen als munitie. Het wordt het 24ste pakket sinds februari.
Graag tot volgende week.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief