Het VK levert radioactieve munitie aan OekraïneVorige week werd bekend dat het Verenigd Koninkrijk 'pantserdoorborende munitie die verarmd uranium bevat' aan Oekraïne zal gaan leveren. De munitie met verarmd uranium waar het hier over gaat hoort bij de Challenger 2 tanks, waarvan het VK er 14 van naar Oekraïne stuurt. Saillant detail is dat de houdbaarheidsdatum (ja, ook munitie heeft een houdbaarheidsdatum) van de Charm 3 munitie die nu gestuurd wordt, in 2015 is verlopen. Volgens experts levert dat nog extra risico’s op.
Verarmd uranium in onder andere granaten worden in verband gebracht met kanker en geboorteafwijkingen. Ze werden op grote schaal afgevuurd door geallieerde troepen in Irak. Eind vorige en begin deze eeuw hebben we als Laka veel onderzoek gedaan naar het gebruik van verarmd uranium in wapensystemen en daar ook over gepubliceerd. Verarmd uranium ontstaat in de ‘civiele’ kernenergie-keten, het is een restproduct van uraniumverrijking. Uraniumerts is niet meteen geschikt als kernbrandstof; om in een kerncentrale een kettingreactie te krijgen moet het gedeelte splijtbaar uranium flink verhoogd worden. Dat heet verrijken en gebeurt in verrijkingsfabrieken, zoals in Almelo. Dirk (Laka) hield deze toespraak op 27 maart 2023 tijdens de vredesactie op het Museumplein. |
|
Uranium is heel zwaar (het is twee keer zo zwaar als lood) en heeft ‘dus’ een groot doordringend vermogen. Het wordt daarom gebruikt in munitie, maar ook in bepantsering van tanks als antwoord op die munitie.
Uranium is radioactief. Die radioactiviteit is heel laag en niet een groot probleem zolang het uranium niet vrij komt in heel kleine deeltjes. Maar als verarmd uranium oxideert bij ‘impact’, iets raakt en doorboort en heel veel warmte genereert, ontstaan heel veel hele kleine deeltjes. Die blijven daar ‘eeuwig‘ aanwezig; verarmd uranium heeft een halfwaarde tijd van 4,5 miljard jaar. Dat betekent dat na 4,5 miljard jaar nog steeds de helft van de straling aanwezig is. Dus behalve dat het een zwaar metaal is (en dus giftig) kunnen hele kleine deeltjes de directe omgeving besmetten met stofdeeltjes die radioactief zijn. Die hele kleine deeltjes kunnen vervolgens in het lichaam komen door inademing of inslikken en kunnen daar schade toebrengen.
Bezorgdheid bij Verenigde Naties
Naar aanleiding van de berichten over de levering sprak een woordvoerder van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, over "de zorgen die we in de loop der jaren hebben geuit over elk gebruik van verarmd uranium, gezien de gevolgen van dergelijk gebruik". En die zorgen zijn er al lang: In 2007 riepen 122 landen in een resolutie de Verenigde Naties op de gezondheidseffecten van verarmd uranium te agenderen. Slechts zes landen stemden tegen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, de VS en Nederland.
Sindsdien hebben grote meerderheden VN-resoluties gesteund die wijzen op de gezondheids- en milieuproblemen in verband met het gebruik van deze wapens. Er waren een handjevol landen die consequent tegen stemden, en regelmatig sloot Nederland zich daar bij aan.
Tot op heden bestaat er geen verdrag dat wapens met verarmd uranium regelt.
Maar het internationaal humanitair recht verbiedt echter wapens die onnodig lijden veroorzaken, een niet-selectieve werking hebben (geen onderscheid maken bijvoorbeeld tussen militairen en burgers) of langdurige schade toebrengen aan het natuurlijk milieu. Daarom zou dit theoretisch van toepassing moeten zijn op het gebruik van verarmd uranium-wapens. In deze geest zijn in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties verschillende resoluties over het schadelijke karakter van verarmd uranium aangenomen, maar deze hebben geen verdragsrecht.
Vredesbeweging VK tegen leverantie
Kate Hudson, algemeen secretaris van de Campaign for Nuclear Disarmament (CND) in Engeland voert actie tegen de geplande leverantie. CND stelt dat verarmd uranium munitie mensen in Oekraïne niet gaat helpen. 'Net als in Irak zal het gebruik van munitie met verarmd uranium het lijden op lange termijn van de burgers die in dit conflict verwikkeld zijn, alleen maar vergroten. Granaten met verarmd uranium zijn al betrokken bij duizenden onnodige sterfgevallen door kanker en andere ernstige ziekten.'
Rusland heeft eerder gewaarschuwd dat het de inzet van verarmd uranium in Oekraïne als een 'vuile bom' zou beschouwen en sprak opnieuw van nucleaire escalatie. Maar ook Rusland zelf heeft verarmd uranium munitie gebruikt bij de inval in Oekraïne een jaar geleden; dat is bevestigd door het in Geneve zetelende GICHD: (Geneva International Center for Humanitarian Demining). Dat is een internationale organisatie die zich bezighoudt met mijnbestrijding en risicovermindering van explosieve munitie, met de nadruk op landmijnen, clustermunitie en munitievoorraden.
Het lijkt erop dat Rusland de productievolumes van verarmd uranium-munitie verhoogt en actief verouderde tanks moderniseert om ze geschikt te maken voor het afvuren van dergelijke munitie. Die tanks werden na de invasie op grote schaal ingezet in Oekraine, maar kunnen ook niet-verarmd uranium munitie gebruiken.
Nederlands uranium in Russische munitie?
Zorgwekkend daarbij is ook dat grote hoeveelheden verarmd uranium afkomstig van Urenco in Almelo in het verleden naar Rusland zijn afgevoerd.
De VS heeft al eerder meegedeeld dat het geen tanks met verarmd uranium pantsering naar Oekraine zal sturen. Maar een woordvoerder van het Witte Huis weigerde in januari de vraag te beantwoorden of het munitie met verarmd uranium aan Oekraïne levert. Ook als de VS dat niet zelf doet: het verarmd uranium in de Britse munitie komt uit Amerika.
Oorlog is sowieso al heel slecht voor het milieu en ook voor je gezondheid, ook wanneer je niet direct getroffen wordt. Het toevoegen van radioactief materiaal aan die ongezonde mix maakt het allemaal wel nog een stukje erger.
Uranium is radioactief. Die radioactiviteit is heel laag en niet een groot probleem zolang het uranium niet vrij komt in heel kleine deeltjes. Maar als verarmd uranium oxideert bij ‘impact’, iets raakt en doorboort en heel veel warmte genereert, ontstaan heel veel hele kleine deeltjes. Die blijven daar ‘eeuwig‘ aanwezig; verarmd uranium heeft een halfwaarde tijd van 4,5 miljard jaar. Dat betekent dat na 4,5 miljard jaar nog steeds de helft van de straling aanwezig is. Dus behalve dat het een zwaar metaal is (en dus giftig) kunnen hele kleine deeltjes de directe omgeving besmetten met stofdeeltjes die radioactief zijn. Die hele kleine deeltjes kunnen vervolgens in het lichaam komen door inademing of inslikken en kunnen daar schade toebrengen.
Bezorgdheid bij Verenigde Naties
Naar aanleiding van de berichten over de levering sprak een woordvoerder van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, over "de zorgen die we in de loop der jaren hebben geuit over elk gebruik van verarmd uranium, gezien de gevolgen van dergelijk gebruik". En die zorgen zijn er al lang: In 2007 riepen 122 landen in een resolutie de Verenigde Naties op de gezondheidseffecten van verarmd uranium te agenderen. Slechts zes landen stemden tegen, waaronder het Verenigd Koninkrijk, de VS en Nederland.
Sindsdien hebben grote meerderheden VN-resoluties gesteund die wijzen op de gezondheids- en milieuproblemen in verband met het gebruik van deze wapens. Er waren een handjevol landen die consequent tegen stemden, en regelmatig sloot Nederland zich daar bij aan.
Tot op heden bestaat er geen verdrag dat wapens met verarmd uranium regelt.
Maar het internationaal humanitair recht verbiedt echter wapens die onnodig lijden veroorzaken, een niet-selectieve werking hebben (geen onderscheid maken bijvoorbeeld tussen militairen en burgers) of langdurige schade toebrengen aan het natuurlijk milieu. Daarom zou dit theoretisch van toepassing moeten zijn op het gebruik van verarmd uranium-wapens. In deze geest zijn in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties verschillende resoluties over het schadelijke karakter van verarmd uranium aangenomen, maar deze hebben geen verdragsrecht.
Vredesbeweging VK tegen leverantie
Kate Hudson, algemeen secretaris van de Campaign for Nuclear Disarmament (CND) in Engeland voert actie tegen de geplande leverantie. CND stelt dat verarmd uranium munitie mensen in Oekraïne niet gaat helpen. 'Net als in Irak zal het gebruik van munitie met verarmd uranium het lijden op lange termijn van de burgers die in dit conflict verwikkeld zijn, alleen maar vergroten. Granaten met verarmd uranium zijn al betrokken bij duizenden onnodige sterfgevallen door kanker en andere ernstige ziekten.'
Rusland heeft eerder gewaarschuwd dat het de inzet van verarmd uranium in Oekraïne als een 'vuile bom' zou beschouwen en sprak opnieuw van nucleaire escalatie. Maar ook Rusland zelf heeft verarmd uranium munitie gebruikt bij de inval in Oekraïne een jaar geleden; dat is bevestigd door het in Geneve zetelende GICHD: (Geneva International Center for Humanitarian Demining). Dat is een internationale organisatie die zich bezighoudt met mijnbestrijding en risicovermindering van explosieve munitie, met de nadruk op landmijnen, clustermunitie en munitievoorraden.
Het lijkt erop dat Rusland de productievolumes van verarmd uranium-munitie verhoogt en actief verouderde tanks moderniseert om ze geschikt te maken voor het afvuren van dergelijke munitie. Die tanks werden na de invasie op grote schaal ingezet in Oekraine, maar kunnen ook niet-verarmd uranium munitie gebruiken.
Nederlands uranium in Russische munitie?
Zorgwekkend daarbij is ook dat grote hoeveelheden verarmd uranium afkomstig van Urenco in Almelo in het verleden naar Rusland zijn afgevoerd.
De VS heeft al eerder meegedeeld dat het geen tanks met verarmd uranium pantsering naar Oekraine zal sturen. Maar een woordvoerder van het Witte Huis weigerde in januari de vraag te beantwoorden of het munitie met verarmd uranium aan Oekraïne levert. Ook als de VS dat niet zelf doet: het verarmd uranium in de Britse munitie komt uit Amerika.
Oorlog is sowieso al heel slecht voor het milieu en ook voor je gezondheid, ook wanneer je niet direct getroffen wordt. Het toevoegen van radioactief materiaal aan die ongezonde mix maakt het allemaal wel nog een stukje erger.
Dirk is actief bij LAKA, documentatie- en informatiecentrum over kernenergie