Stand van zaken op 23 meiWat is van belang om uit de gebeurtenissen van de afgelopen week op te pikken? Ik heb er 5. Misschien zijn het belangrijke punten voor de ontwikkelingen van volgende weken, misschien horen we er nooit meer over.
1. De ‘toch nog verrassende’ overgave van de strijders in de Azovstal-fabriek in Marioepol. 2. De keiharde strijd rond Severodonetsk 3. Het Italiaanse vredesinitiatief 4. Gemengde signalen uit Kiev over onderhandelingen. 5. De Oekraïnegroep, de coalition of the willing. Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op 23 mei op het Museumplein. |
|
Bij punt 1. De ‘toch nog verrassende´ overgave van de strijders in de Azovstal-fabriek in Marioepol.
Zo’n tien dagen geleden bleek dat er onderhandelingen waren gestart en zelfs tussen de Amerikaanse minister van Defensie, Austin, en zijn Russische evenknie, Shoigun. Wat gebeurde er vervolgens een paar dagen later? Een paar dagen later gebeurden er twee dingen.
a. De wekenlange saga van de Azovstal-fabrieken is afgelopen. De strijders in de Azovstal-fabrieken gaven zich over en werden naar Russisch bezet gebied gebracht. Wat hun daartoe deed besluiten is niet duidelijk. De overgave duurde een paar dagen voordat ze er allemaal uit waren en hoewel Oekraïne stelde dat het om een gevangenenruil zou gaan, is daarvan op dit moment nog niets gebleken. Integendeel. De Russen hebben deze strijders in handen en er zijn onheilspellende berichten dat zij als terroristen zouden kunnen worden beschouwd. Als dat gebeurt ziet het er slecht voor ze uit. Rusland ziet hen als de ergste nazi’s waarvoor ze juist het land binnenvielen. Dreigende executie van terroristen zou in strijd zijn met de behandeling van krijgsgevangenen volgens de Conventie van Geneve.
b. Afgelopen donderdag werd ook bekend dat de ‘hotline’ weer open is. De beroemde telefoonlijn tussen Rusland en de VS. Ook in de Koude Oorlog ingesteld en daarna weer afgeschaft. Het gaat nu om een permanent geopende lijn op het Amerikaanse hoofdkwartier in Stuttgart o.l.v. luchtmachtgeneraal Tod Wolters die de baas is van de Amerikaanse troepen in Europa. Daarmee is een open lijn tot stand gebracht en de kans op onmiddellijk contact.
Bestaat er een verband hiertussen? Het is een suggestie maar…. geen bewijs.
Bij 2. De keiharde strijd rond Severodonetsk
Het gevolg van de overgave van de Azov-lui was dat de Russen Marioepol nu volledig kunnen gebruiken als bezettende macht, de haven vooral, én dat het zijn troepen elders in de Donbas kan inzetten. Rusland probeert nu met alle macht de Severodonetsk in de provincie Luhansk in te nemen. Als dat zou lukken dan zou de kans op verovering van een fors stuk van de Donetsk dichterbij komen. Als Rusland door zou stoten deze week bij Severodonetsk dan verslechteren de Oekraïense militaire vooruitzichten.
Bij 3. Het Italiaanse vredesinitiatief
Afgelopen weekend bleek dat Italië, bij monde van minister van buitenlandse zaken Luigo di Maio, een vredesplan heeft voorgesteld aan de VN. Het plan bestaat uit vier delen. Doel is om via plaatselijke staakt-het-vuren-overeenkomsten burgers te kunnen evacueren en de kansen te scheppen voor een algemeen staakt-het-vuren en een vredesovereenkomst.
1. Staakt-het vuren en de demilitarisering van de frontlijnen.
2. Oekraïne wordt een neutraal land met veiligheidsgaranties van een groep landen die nog niet bekend is. Dus niet de NAVO zelf.
3. Een bilaterale overeenkomst tussen Rusland en Oekraïne om de toekomst van de Donbas en de Krim uit te werken. Daarbij ligt volgens dit Italiaanse plan de nadruk op culturele en taalrechten en een gegarandeerd vrij verkeer van mensen, goederen en kapitaal. De Krim en Donbas zouden een vrijwel complete autonomie krijgen, ook over Defensiezaken, maar wordt beide deel van Oekraïne.
4. Een multilaterale vredesovereenkomst tussen de EU en Rusland, waarbij een geleidelijke terugtrekking van Russische troepen uit Oekraïne wordt afgesproken en het afschalen en beëindigen van de sancties tegen Moskou.
Het lijkt er op dat Duitsland en Frankrijk de Italianen steunen. Op de achtergrond speelt de economische schade (voedsel en energiecrisis) mee, die deze landen noodzaakt diplomatiek op te treden. Inmiddels heeft Egypte al gewaarschuwd voor grote economische, humanitaire en politieke problemen bij uitblijven van toevoer van graan uit Oekraïne. Rusland deinst er inmiddels niet voor terug de uitvoer van graan te blokkeren en vrachtschepen te beschieten.
Bij 4. Gemengde signalen uit Kiev over onderhandelingen.
Over het houden van onderhandelingen geeft de regering van Oekraïne gemengde signalen. Aan de ene kant zegt president Zelensky dat onderhandelingen een keer moeten worden gehouden. Aan de andere kant wil hij alle Russische troepen uit heel Oekraïne. De vraag is, wat wordt het?
Daarnaast was een interessant interview met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba op de Nederlandse tv. Die kwam ook vorige week een steunpleidooi in de Kamer houden. Oekraine wil volledige steun voor de oorlog, maar onduidelijk is hoeveel oorlog er nog aan vast zit.
Bij 5. De Oekraïnegroep, de coalition of the willing.
De Amerikaanse regering heeft afgelopen dinsdag nog een wapenpakket van 100 miljoen aan Oekraïne beloofd. Daaronder zware artillerie en radars om de vijandelijke artillerie op te sporen. Hoe groot het bedrag ook, het zou gelijk staan de bewapening van een Amerikaans artilleriebataljon.
Vandaag, maandag 23 mei, komt voor de tweede keer de Oekraïne-groep bijeen. Voor de goede orde eerst een kleine omweg. De NAVO bemoeit zich nergens mee. Dat hebben jullie wel gemerkt. De NAVO doet niet mee! Dat komt omdat de NAVO niet het risico wil lopen omwille van de oorlog in Oekraïne zelf artikel 5 in te moeten roepen. Een aanval op 1 is een aanval op allen. En Oekraïne is geen lid. Dus de NAVO doet niet mee in Oekraïne.
Het zijn afzonderlijke NAVO-landen die wapens leveren en advies geven. Het beproefde recept is een ‘groep vrijwillige landen’. Zeg maar coalition of the willing zoals we die in Irak kenden. Vandaag komt de Oekraïne-groep bijeen. Het een groep van 40 landen die Oekraïne bewapenen.
Wat dat oplevert horen we morgen.
Dus tot slot
De oorlog gaat kneiterhard door en kan ook zo maar escaleren met een wereldwijde voedsel- en energiecrisis. Maar er zijn ook pogingen om te remmen en te onderhandelen. We zullen zien en wachten af. En blijven druk oefenen voor de vrede. Tot volgende week.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Zo’n tien dagen geleden bleek dat er onderhandelingen waren gestart en zelfs tussen de Amerikaanse minister van Defensie, Austin, en zijn Russische evenknie, Shoigun. Wat gebeurde er vervolgens een paar dagen later? Een paar dagen later gebeurden er twee dingen.
a. De wekenlange saga van de Azovstal-fabrieken is afgelopen. De strijders in de Azovstal-fabrieken gaven zich over en werden naar Russisch bezet gebied gebracht. Wat hun daartoe deed besluiten is niet duidelijk. De overgave duurde een paar dagen voordat ze er allemaal uit waren en hoewel Oekraïne stelde dat het om een gevangenenruil zou gaan, is daarvan op dit moment nog niets gebleken. Integendeel. De Russen hebben deze strijders in handen en er zijn onheilspellende berichten dat zij als terroristen zouden kunnen worden beschouwd. Als dat gebeurt ziet het er slecht voor ze uit. Rusland ziet hen als de ergste nazi’s waarvoor ze juist het land binnenvielen. Dreigende executie van terroristen zou in strijd zijn met de behandeling van krijgsgevangenen volgens de Conventie van Geneve.
b. Afgelopen donderdag werd ook bekend dat de ‘hotline’ weer open is. De beroemde telefoonlijn tussen Rusland en de VS. Ook in de Koude Oorlog ingesteld en daarna weer afgeschaft. Het gaat nu om een permanent geopende lijn op het Amerikaanse hoofdkwartier in Stuttgart o.l.v. luchtmachtgeneraal Tod Wolters die de baas is van de Amerikaanse troepen in Europa. Daarmee is een open lijn tot stand gebracht en de kans op onmiddellijk contact.
Bestaat er een verband hiertussen? Het is een suggestie maar…. geen bewijs.
Bij 2. De keiharde strijd rond Severodonetsk
Het gevolg van de overgave van de Azov-lui was dat de Russen Marioepol nu volledig kunnen gebruiken als bezettende macht, de haven vooral, én dat het zijn troepen elders in de Donbas kan inzetten. Rusland probeert nu met alle macht de Severodonetsk in de provincie Luhansk in te nemen. Als dat zou lukken dan zou de kans op verovering van een fors stuk van de Donetsk dichterbij komen. Als Rusland door zou stoten deze week bij Severodonetsk dan verslechteren de Oekraïense militaire vooruitzichten.
Bij 3. Het Italiaanse vredesinitiatief
Afgelopen weekend bleek dat Italië, bij monde van minister van buitenlandse zaken Luigo di Maio, een vredesplan heeft voorgesteld aan de VN. Het plan bestaat uit vier delen. Doel is om via plaatselijke staakt-het-vuren-overeenkomsten burgers te kunnen evacueren en de kansen te scheppen voor een algemeen staakt-het-vuren en een vredesovereenkomst.
1. Staakt-het vuren en de demilitarisering van de frontlijnen.
2. Oekraïne wordt een neutraal land met veiligheidsgaranties van een groep landen die nog niet bekend is. Dus niet de NAVO zelf.
3. Een bilaterale overeenkomst tussen Rusland en Oekraïne om de toekomst van de Donbas en de Krim uit te werken. Daarbij ligt volgens dit Italiaanse plan de nadruk op culturele en taalrechten en een gegarandeerd vrij verkeer van mensen, goederen en kapitaal. De Krim en Donbas zouden een vrijwel complete autonomie krijgen, ook over Defensiezaken, maar wordt beide deel van Oekraïne.
4. Een multilaterale vredesovereenkomst tussen de EU en Rusland, waarbij een geleidelijke terugtrekking van Russische troepen uit Oekraïne wordt afgesproken en het afschalen en beëindigen van de sancties tegen Moskou.
Het lijkt er op dat Duitsland en Frankrijk de Italianen steunen. Op de achtergrond speelt de economische schade (voedsel en energiecrisis) mee, die deze landen noodzaakt diplomatiek op te treden. Inmiddels heeft Egypte al gewaarschuwd voor grote economische, humanitaire en politieke problemen bij uitblijven van toevoer van graan uit Oekraïne. Rusland deinst er inmiddels niet voor terug de uitvoer van graan te blokkeren en vrachtschepen te beschieten.
Bij 4. Gemengde signalen uit Kiev over onderhandelingen.
Over het houden van onderhandelingen geeft de regering van Oekraïne gemengde signalen. Aan de ene kant zegt president Zelensky dat onderhandelingen een keer moeten worden gehouden. Aan de andere kant wil hij alle Russische troepen uit heel Oekraïne. De vraag is, wat wordt het?
Daarnaast was een interessant interview met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Kuleba op de Nederlandse tv. Die kwam ook vorige week een steunpleidooi in de Kamer houden. Oekraine wil volledige steun voor de oorlog, maar onduidelijk is hoeveel oorlog er nog aan vast zit.
Bij 5. De Oekraïnegroep, de coalition of the willing.
De Amerikaanse regering heeft afgelopen dinsdag nog een wapenpakket van 100 miljoen aan Oekraïne beloofd. Daaronder zware artillerie en radars om de vijandelijke artillerie op te sporen. Hoe groot het bedrag ook, het zou gelijk staan de bewapening van een Amerikaans artilleriebataljon.
Vandaag, maandag 23 mei, komt voor de tweede keer de Oekraïne-groep bijeen. Voor de goede orde eerst een kleine omweg. De NAVO bemoeit zich nergens mee. Dat hebben jullie wel gemerkt. De NAVO doet niet mee! Dat komt omdat de NAVO niet het risico wil lopen omwille van de oorlog in Oekraïne zelf artikel 5 in te moeten roepen. Een aanval op 1 is een aanval op allen. En Oekraïne is geen lid. Dus de NAVO doet niet mee in Oekraïne.
Het zijn afzonderlijke NAVO-landen die wapens leveren en advies geven. Het beproefde recept is een ‘groep vrijwillige landen’. Zeg maar coalition of the willing zoals we die in Irak kenden. Vandaag komt de Oekraïne-groep bijeen. Het een groep van 40 landen die Oekraïne bewapenen.
Wat dat oplevert horen we morgen.
Dus tot slot
De oorlog gaat kneiterhard door en kan ook zo maar escaleren met een wereldwijde voedsel- en energiecrisis. Maar er zijn ook pogingen om te remmen en te onderhandelen. We zullen zien en wachten af. En blijven druk oefenen voor de vrede. Tot volgende week.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief