Ontwikkelingen van 29 augustus tot 5 september Volgens berekeningen kost de oorlog de werknemers met lage en middeninkomens gemiddeld een maandsalaris per jaar, die opgaat aan hogere prijzen voor energie en ander koopkrachtverlies. Het is de vraag hoe lang mensen dat bereid zijn te accepteren.
Voor het overige zie ik vier kernpunten, die ik met jullie wil doornemen:
Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op maandag 5 september 2022 tijdens de 27e vredesactie op het Museumplein. |
|
1. De kerncentrales van Zaporizja
Gezien het belang van de chaos bij de kerncentrales van Zaporizja begin ik hier mee.
Rusland wil dit belangrijke complex voor de energievoorziening van Oekraïne in handen houden. In maart viel het in hun handen maar nu wordt door Oekraïne terug gevochten. En dat levert hachelijke situaties die vergaande gevolgen kunnen hebben als radioactiviteit vrijkomt op een of andere manier. De dreiging van een atoomramp als gevolg van de oorlog om het bezit van Oekraïens elektriciteit toont het genadeloze karakter van deze oorlog.
De crisis rond de zes kerncentrales van Zaporizja heeft enigszins een nieuwe wending genomen. Een team van het Internationaal Atoomagentschap is aangekomen en heeft een zeer ernstige situatie aangetroffen. Nog één van de zes centrales is in werking. Het hele complex levert dus nog stroom maar nog maar met een reservekabel die ook nodig voor de veiligheid van de centrale.
Tot de dag van aankomst van het team waren er artilleriebeschietingen. Het IAEA constateerde een lijst van beschadigingen op gevaarlijke plaatsen. Het IAEA besloot zes mensen achter te laten en die gaan niet meer weg. Dat is winst. Intussen werpt Turkije zich weer op als bemiddelaar. Maar gisteren ging opnieuw de spanning verloren en dat verhoogt het risico op radioactiviteit in de buitenlucht.
2. Militaire ontwikkelingen
Het is een week geleden dat de Oekraïense krijgsmacht meldde de herovering van Kherson te zijn begonnen. Wat is er gebeurd in die week? We weten bijna niets.
De Oekraïense regering heeft zichzelf al een hele week een meldingsverbod opgelegd en aan alle burgers en soldaten gevraagd niet maar dan ook op TikTok of Telegram, te melden. Het nieuws dat er is sijpelt binnen via Russische 'milbloggers’. Dat zijn gespecialiseerde Russische burgers die commentaar geven op de gebeurtenissen. Daaruit is af te leiden dat Oekraïne vooruit kruipt. Hier en daar zo’n 10 km winst. Een enkele plaats wordt ingenomen.
Oekraïners moeten een steppe oversteken wat een gevaarlijk is. Bruggen over de Dnipr en een andere rivier de Inhoelets zijn vernietigd of zo goed als vernietigd.
Zaterdag kwam er toch een officiële Oekraïense verklaring, via de Wall Street Journal. De slag om Kherson is niet bedoeld om onmiddellijk grote stukken grond in te nemen maar een methodische operatie, waarbij het in deze fase bedoeling is de Russische troepen in hun stellingen te treffen met langeafstandsgranaten en daarmee ook de bevoorradingspunten en aanvoerlijnen te vernietigen. Dat klinkt heel geloofwaardig. Maar ook hiervan is niet duidelijk wat de militaire vorderingen zijn. We weten dus niet zo veel. Het lijkt een veilige conclusie dat het lang zal gaan duren.
Nieuw militair Amerikaans steunpakket
Aan de moed en de bereidheid van Oekraïners zal het niet liggen. Om de Oekraïners het vechten mogelijk te maken, hebben de VS afgelopen donderdag besloten om een nieuw steunpakket te geven. Het gaat om 11,7 miljard dollar voor ‘veiligheid’ in Oekraïne. Eerder al werd voor 53 miljard militaire middelen gegeven. Welke wapens in dit programma zijn opgenomen is niet duidelijk hoewel een Amerikaanse lobby blijft vragen om artillerie met nog langere dracht, de ATACMS.
Dit alles leidt er toe dat de wapenproducenten hun vingers aflikken, de winsten stromen binnen. Maar tegelijkertijd is er een probleem. Ook in de VS wordt gewaarschuwd dat het blijven weggeven van Amerikaanse wapens leidt tot ‘oncomfortabele lage hoeveelheden’ in de voorraden die misschien nodig zijn om zelf ergens in te zetten. Het bedreigt de belangrijke ‘gereedheid’ van de Amerikanen. Dat is dus niet alleen een Nederlands probleem.
3. Energieoorlog
Na de slag om Zaporizja wil ik een tweede front van de energieoorlog behandelen. De aanvoer van olie en gas uit Rusland en de gevolgen van de prijzen.
Het is afgelopen week zonneklaar geworden dat dit energiefront net zo belangrijk is als de keiharde oorlog in Oekraïne. Het gaat om de economische oorlog tussen het Westen en Rusland.
De inflatie in Nederland is 13,4 procent. De berichten over enorme prijsstijgingen beproeven de hele bevolking. In Nederland en elders in de wereld.
De G-7 besloot afgelopen week om een prijsplafond, een maximumprijs voor olie in te stellen. Dat moet op 5 december gebeuren want dan zijn de voorbereidingen van het zesde sanctiepakket van de EU afgerond (vrijwillig afzien van olie—import uit Rusland). Met zo’n maximumprijs wordt niet alleen de speculantenklasse van kansen beroofd maar ook en vooral Rusland dat al maanden profiteert van de enorm gestegen olieprijzen.
Ik stel al vanaf het begin dat dit geen ‘slimme sanctie’ is. Als reactie op de maximumprijs op olie, besloot Gazprom/Rusland heropening van de Nordstream 1 gaspijpleiding. Daarmee gaat de grondstoffenoorlog een nieuwe fase in. En voor de goede orde, de gasmaatregelen zijn GEEN onderdeel van officiële sanctiepakketten van de EU. De gasoorlog begon met het afgelasten van de aansluiting van de Nord Stream 2 pijpleiding.
4. Bloed, zweet en tranen
Afgelopen zaterdag publiceerde NRC een hoofdredactioneel artikel waarin het de slag om Kherson toejuicht. De krant sprak van ‘nieuwe doelen’, en constateerde dat onderhandelingen er voorlopig niet meer in zitten. Hoewel toegegeven wordt dat Macron er op blijft wijzen dat Turkije het enige land is dat dit probeert zit in ieder geval grootmacht Frankrijk niet lekker zit. En mij ook niet eigenlijk, omdat het op een absolute ramkoers zit die voornamelijk rampspoed en ellende oplevert.
We hebben hier het afgelopen half jaar gewezen op de risico’s van de verschillende vormen van oorlog. Namelijk escalatie, verdieping en verbreding van de oorlog. Nu wordt duidelijk dat deze oorlogen en met name de energieoorlog ook op rekening komen van alle burgers van Europa.
De afgelopen weken hebben de EU en afzonderlijke leiders er op gewezen dat de bevolking in solidariteit van de vrijheid van Oekraïne allemaal onze bijdrage moet leveren. Afgelopen vrijdag analyseerde de econoom Jasper Lukkezen in Het Financieel Dagblad dat door de torenhoge energieprijzen de koopkracht van huishoudens in een vrije val zitten. ‘In reële termen leveren we dit jaar een maandsalaris in. Dat is in de naoorlogse geschiedenis nog niet voorgekomen’.
Sjoerd Sjoerdsma, D66-Kamerlid en opperhavik van de Nederlandse haviken, pleitte afgelopen donderdag ervoor dat Rutte een Churchilliaanse houding moet innemen om de steun aan de oorlog in Oekraïne overeind te houden. Ik dacht daarmee aan bloed, zweet en tranen toespraak van Churchill die hij op 13 mei 1940 hield waarmee hij de Engelse bevolking mobiliseerde de Tweede Wereldoorlog in te gaan.
Deze dramatische, maar nogal onmachtige, oproep zegt iets over de twijfel over de stevigheid van de maatschappelijke steun voor de oorlogskoers in Oekraïne. Het is onwaarschijnlijk dat een maandsalaris een aanvaardbare prijs is voor de laag- of middelmatig betaalde werknemer om de oorlog in Oekraïne te blijven betalen en voeren met niet zo heel slimme energiesancties. Als deze mensen het al zouden willen, het zou gewoon niet kunnen. En dan hebben we het nog niet over de oplopende huurprijzen en het tekort aan betaalbare woningen.
Toch is er nog weinig kritiek op de onvoorwaardelijke oorlogspolitiek. Die kritiek zal in de komende weken aan het licht komen en ook de kracht en kwaliteit ervan zullen dan duidelijk worden. Het pleidooi de oorlog te stoppen en diplomatieke actie te nemen blijft een eerste stap om tot bezinning te komen over deze wereldoorlog.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Gezien het belang van de chaos bij de kerncentrales van Zaporizja begin ik hier mee.
Rusland wil dit belangrijke complex voor de energievoorziening van Oekraïne in handen houden. In maart viel het in hun handen maar nu wordt door Oekraïne terug gevochten. En dat levert hachelijke situaties die vergaande gevolgen kunnen hebben als radioactiviteit vrijkomt op een of andere manier. De dreiging van een atoomramp als gevolg van de oorlog om het bezit van Oekraïens elektriciteit toont het genadeloze karakter van deze oorlog.
De crisis rond de zes kerncentrales van Zaporizja heeft enigszins een nieuwe wending genomen. Een team van het Internationaal Atoomagentschap is aangekomen en heeft een zeer ernstige situatie aangetroffen. Nog één van de zes centrales is in werking. Het hele complex levert dus nog stroom maar nog maar met een reservekabel die ook nodig voor de veiligheid van de centrale.
Tot de dag van aankomst van het team waren er artilleriebeschietingen. Het IAEA constateerde een lijst van beschadigingen op gevaarlijke plaatsen. Het IAEA besloot zes mensen achter te laten en die gaan niet meer weg. Dat is winst. Intussen werpt Turkije zich weer op als bemiddelaar. Maar gisteren ging opnieuw de spanning verloren en dat verhoogt het risico op radioactiviteit in de buitenlucht.
2. Militaire ontwikkelingen
Het is een week geleden dat de Oekraïense krijgsmacht meldde de herovering van Kherson te zijn begonnen. Wat is er gebeurd in die week? We weten bijna niets.
De Oekraïense regering heeft zichzelf al een hele week een meldingsverbod opgelegd en aan alle burgers en soldaten gevraagd niet maar dan ook op TikTok of Telegram, te melden. Het nieuws dat er is sijpelt binnen via Russische 'milbloggers’. Dat zijn gespecialiseerde Russische burgers die commentaar geven op de gebeurtenissen. Daaruit is af te leiden dat Oekraïne vooruit kruipt. Hier en daar zo’n 10 km winst. Een enkele plaats wordt ingenomen.
Oekraïners moeten een steppe oversteken wat een gevaarlijk is. Bruggen over de Dnipr en een andere rivier de Inhoelets zijn vernietigd of zo goed als vernietigd.
Zaterdag kwam er toch een officiële Oekraïense verklaring, via de Wall Street Journal. De slag om Kherson is niet bedoeld om onmiddellijk grote stukken grond in te nemen maar een methodische operatie, waarbij het in deze fase bedoeling is de Russische troepen in hun stellingen te treffen met langeafstandsgranaten en daarmee ook de bevoorradingspunten en aanvoerlijnen te vernietigen. Dat klinkt heel geloofwaardig. Maar ook hiervan is niet duidelijk wat de militaire vorderingen zijn. We weten dus niet zo veel. Het lijkt een veilige conclusie dat het lang zal gaan duren.
Nieuw militair Amerikaans steunpakket
Aan de moed en de bereidheid van Oekraïners zal het niet liggen. Om de Oekraïners het vechten mogelijk te maken, hebben de VS afgelopen donderdag besloten om een nieuw steunpakket te geven. Het gaat om 11,7 miljard dollar voor ‘veiligheid’ in Oekraïne. Eerder al werd voor 53 miljard militaire middelen gegeven. Welke wapens in dit programma zijn opgenomen is niet duidelijk hoewel een Amerikaanse lobby blijft vragen om artillerie met nog langere dracht, de ATACMS.
Dit alles leidt er toe dat de wapenproducenten hun vingers aflikken, de winsten stromen binnen. Maar tegelijkertijd is er een probleem. Ook in de VS wordt gewaarschuwd dat het blijven weggeven van Amerikaanse wapens leidt tot ‘oncomfortabele lage hoeveelheden’ in de voorraden die misschien nodig zijn om zelf ergens in te zetten. Het bedreigt de belangrijke ‘gereedheid’ van de Amerikanen. Dat is dus niet alleen een Nederlands probleem.
3. Energieoorlog
Na de slag om Zaporizja wil ik een tweede front van de energieoorlog behandelen. De aanvoer van olie en gas uit Rusland en de gevolgen van de prijzen.
Het is afgelopen week zonneklaar geworden dat dit energiefront net zo belangrijk is als de keiharde oorlog in Oekraïne. Het gaat om de economische oorlog tussen het Westen en Rusland.
De inflatie in Nederland is 13,4 procent. De berichten over enorme prijsstijgingen beproeven de hele bevolking. In Nederland en elders in de wereld.
De G-7 besloot afgelopen week om een prijsplafond, een maximumprijs voor olie in te stellen. Dat moet op 5 december gebeuren want dan zijn de voorbereidingen van het zesde sanctiepakket van de EU afgerond (vrijwillig afzien van olie—import uit Rusland). Met zo’n maximumprijs wordt niet alleen de speculantenklasse van kansen beroofd maar ook en vooral Rusland dat al maanden profiteert van de enorm gestegen olieprijzen.
Ik stel al vanaf het begin dat dit geen ‘slimme sanctie’ is. Als reactie op de maximumprijs op olie, besloot Gazprom/Rusland heropening van de Nordstream 1 gaspijpleiding. Daarmee gaat de grondstoffenoorlog een nieuwe fase in. En voor de goede orde, de gasmaatregelen zijn GEEN onderdeel van officiële sanctiepakketten van de EU. De gasoorlog begon met het afgelasten van de aansluiting van de Nord Stream 2 pijpleiding.
4. Bloed, zweet en tranen
Afgelopen zaterdag publiceerde NRC een hoofdredactioneel artikel waarin het de slag om Kherson toejuicht. De krant sprak van ‘nieuwe doelen’, en constateerde dat onderhandelingen er voorlopig niet meer in zitten. Hoewel toegegeven wordt dat Macron er op blijft wijzen dat Turkije het enige land is dat dit probeert zit in ieder geval grootmacht Frankrijk niet lekker zit. En mij ook niet eigenlijk, omdat het op een absolute ramkoers zit die voornamelijk rampspoed en ellende oplevert.
We hebben hier het afgelopen half jaar gewezen op de risico’s van de verschillende vormen van oorlog. Namelijk escalatie, verdieping en verbreding van de oorlog. Nu wordt duidelijk dat deze oorlogen en met name de energieoorlog ook op rekening komen van alle burgers van Europa.
De afgelopen weken hebben de EU en afzonderlijke leiders er op gewezen dat de bevolking in solidariteit van de vrijheid van Oekraïne allemaal onze bijdrage moet leveren. Afgelopen vrijdag analyseerde de econoom Jasper Lukkezen in Het Financieel Dagblad dat door de torenhoge energieprijzen de koopkracht van huishoudens in een vrije val zitten. ‘In reële termen leveren we dit jaar een maandsalaris in. Dat is in de naoorlogse geschiedenis nog niet voorgekomen’.
Sjoerd Sjoerdsma, D66-Kamerlid en opperhavik van de Nederlandse haviken, pleitte afgelopen donderdag ervoor dat Rutte een Churchilliaanse houding moet innemen om de steun aan de oorlog in Oekraïne overeind te houden. Ik dacht daarmee aan bloed, zweet en tranen toespraak van Churchill die hij op 13 mei 1940 hield waarmee hij de Engelse bevolking mobiliseerde de Tweede Wereldoorlog in te gaan.
Deze dramatische, maar nogal onmachtige, oproep zegt iets over de twijfel over de stevigheid van de maatschappelijke steun voor de oorlogskoers in Oekraïne. Het is onwaarschijnlijk dat een maandsalaris een aanvaardbare prijs is voor de laag- of middelmatig betaalde werknemer om de oorlog in Oekraïne te blijven betalen en voeren met niet zo heel slimme energiesancties. Als deze mensen het al zouden willen, het zou gewoon niet kunnen. En dan hebben we het nog niet over de oplopende huurprijzen en het tekort aan betaalbare woningen.
Toch is er nog weinig kritiek op de onvoorwaardelijke oorlogspolitiek. Die kritiek zal in de komende weken aan het licht komen en ook de kracht en kwaliteit ervan zullen dan duidelijk worden. Het pleidooi de oorlog te stoppen en diplomatieke actie te nemen blijft een eerste stap om tot bezinning te komen over deze wereldoorlog.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief