Kijk op de periode 24 december 2023 - 14 januari 2024Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt in principe elke 10 dagen opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl. Vanwege de vakantie is de periode nu iets langer.
In de drie weken sinds Kerstmis hebben zich een paar dingen verder ontwikkeld die ik benoemde in mijn vorige kijk op oorlog. Zoals op Kerstavond vastgesteld behoeft Oekraïne een nieuwe strategie. De massieve inzet op een grondoffensief in 2023 om de oude bestandslijn van 24 februari 2022 te bereiken is mislukt. Tegelijkertijd gaat de oorlog gewoon door. Niet alleen op de grond waar Rusland kleine terreinwinst boekt in plaatsen als Avdiivka en Kreminna, maar vooral in de vorm van luchtaanvallen. Over en weer. In het maandoverzicht op 24 januari zal ik ook ingaan op de andere internationale aspecten van deze ontwikkelingen. Nu eerst de ontwikkelingen aan het front en de politieke discussie in Oekraïne. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Toekomst van de oorlog
Oekraïne staat voor de opdracht een grondige evaluatie van de situatie te maken en dat terwijl de oorlog doorgaat. Sinds de contraoffensieven in de zomer van 2022 werden ingezet is er niets terecht gekomen van de oorspronkelijke doelen. Dat was ofwel het bereiken van de bestandslijn van 24 februari 2022 dan wel de staatsgrens van 1991. Laat staan het doen instorten van de Russische staat.
Nu is het zelfs de vraag of de huidige militaire situatie behouden kan worden. Wat is daarvoor nodig? Daarover zijn diverse tegenstrijdige stemmen te horen? Wil Oekraïne hetzelfde bereiken als in 2022 en kan dat alleen met militaire middelen? Welke militaire middelen zijn daarvoor nodig en hoe lang gaat het najagen van dat doel duren? Maken diplomatieke middelen een kans? Is dat alles realistisch? De discussie over de toekomst van de oorlog is verder op gang gekomen. Dat betreft discussie in de Oekraïense maatschappij en een internationale discussie.
Nieuwe Russische bommencampagne
Zoals vorige keer aangegeven heeft Oekraïne met succes de Russische marine teruggedrongen uit het Westelijke deel van de Zwarte Zee. Dat gebeurde met raketten en drones, zowel zelfgemaakt als cadeau gekregen van Frankrijk en Engeland waarmee Russische militaire installaties op de Krim, marineschepen en werven zijn bestookt. Dat had aanzienlijk succes, maar een aanval met soldaten op de grond in de Krim is niet mogelijk. Dit alles heeft tot gevolg dat inmiddels Bulgarije, Roemenië en Turkije beginnen met het ruimen van zeemijnen zodat het scheepvaartverkeer op gang kan komen.
Rusland is op 28 december een nieuw winterbombardementscampagne gestart die er in eerste instantie op gericht is de luchtafweer van Oekraïne uit te putten. Daarbij is op zo’n grote schaal raketten en drones gebruikt dat er een gebrek aan effectieve luchtafweer ontstaat. Dat is op dit moment de Russische bedoeling zodat later het uiteindelijke doel kan worden aangevallen; de Oekraïense wapenindustrie. Op dit moment hapert de Westerse aanvoer van wapens en is Oekraïne met succes bezig de productie van drones op te voeren. Rusland wil met het oog op de lange termijn in de oorlog voorkomen.
De Russische campagne heeft als lange-termijn-doel om de actuele beschietingen van Oekraïne op Russische militaire doelen te vertragen en te verhinderen en daarom de luchtafweer te verzwakken.
Bovendien is als gevolg van de strenge winter de energievoorziening in veel plaatsen uitgevallen omdat de energiesector al verzwakt was door de bommencampagne van vorig jaar die speciaal tegen de energiesector gericht was. De campagne richt zich dus niet speciaal op de energiesector gericht, maar treft de energievoorziening wel.
De Oekraïense reactie op deze Russische bommencampagne die ook veel schade toebrengt aan de Oekraïense burgermaatschappij is om de Russische stad Belgorod te beschieten. Dat gebeurde de laatste twee jaar wel vaker maar toen ging het om militaire voorraden en opstelgebieden. Nu zijn het aanvallen op de stad zelf, in het kader van oog om oog. Feit is dat deze Oekraïense bombardementen overtredingen zijn van de Westerse beperking op het gebruik van i.i.g. Westerse wapens. Rusland dat natuurlijk lijdt onder de beschietingen op zijn grondgebied, dreigt -weer eens- dat aanvallen raketlanceerinstallatie met atoomwapens vergolden zou kunnen worden.
Onzekere factoren
De zoektocht naar een nieuwe Oekraïens-Westerse strategie kent veel onzekere factoren. Dat zijn de financiering van het vervolg van de oorlog waarbij Oekraïne volledig afhankelijk is van de VS en de EU. Daarover beslissen de VS en de EU op korte termijn, veel is nu onduidelijk.
Verder is er een groot gebrek aan militairen en tevens is er een groot gebrek aan wapens. Daarbij komt nog de vraag welke wapens het meest urgent zijn op dit moment. Het risico is dat de gewenste strategie mank gaat aan een gebrek aan middelen en vooral drijft op wensdenken.
De Oekraïense discussie over de oorlog
De afgelopen jaren leek het alsof Oekraïne altijd met één mond sprak. Er leken geen meningsverschillen ook al omdat vele organisaties verboden waren. Tijdens de eerste aanval in het voorjaar van 2022, bij de heroveringen van de eerste stukken grondgebied en gedurende de voorbereiding en uitvoering van het contraoffensief was er maar één geluid dat doordrong tot de buitenwereld; de verklaringen van de energieke president Zelensky. Zelensky werd in 2019 president op een programma van verzoening met Rusland, maar is nu bijna vijf jaar later de overoptimistische strijder die zegt nog te geloven in een militaire overwinning.
Inmiddels is duidelijk geworden dat hij weldegelijk politieke tegenstanders op hoog niveau had en kan niet meer worden gesteld dat Oekraïne met één mond spreekt. De discussie van de Oekraïense president met de legerleiding over de uitvoering van het nu gestopte offensief is een voorbeeld. Ook de verwijten van de legerleiding om niet praktische voorbereid te zijn op defensieve stellingen is een gevoelig onderwerp. Het optimisme van Zelensky over de krijgskansen was voor een belangrijk deel propaganda. Propaganda die niet door feiten of resultaten kon worden gebillijkt.
Kanonnenvoer werkt tegen - mobilisatieplannen ingetrokken
De mobilisatieplannen van Zelensky die een cijfer van een half miljoen soldaten als streefcijfers noemde, werden ook door Zaluzhny gekritiseerd. Er hadden geen concrete streefcijfers of concrete perioden mogen worden genoemd waarin deze gehaald.
Inmiddels treden ook weer oude bekende politici naar voren zoals voormalig premier Olga Timoshenko. Zij meldde ronduit tegen de mobilisatieplannen te zijn en opperde pardoes ook om te willen onderhandelen met Rusland. (Daarover meer op 24 januari.) Zij was natuurlijk niet de enige de politieke tegenstander van Zelensky. In de Oekraïense maatschappij heeft het pacifisme wat rugwind vanwege de toenemende oorlogsmoeheid onder de bevolking. Zeker de mannen die er in slaagden om het land de afgelopen jaren te verlaten hebben weinig zin om nu terug te keren om kanonnenvoer te zijn. Na een maand discussie in het Oekraïense parlement waarbij vier tegenvoorstellen als amendement werden ingediend, is het wetsvoorstel ingetrokken. Het ministerie van Defensie meldt aan een nieuw wetsvoorstel te werken. Onduidelijk is of de politieke meningsverschillen kunnen worden overbrugd. Het intrekken is hoe dan ook een nederlaag voor de president en een bewijs dat de oude politieke tegenstellingen in Oekraïne actief worden.
Corruptie in Oekraïne
Hetzelfde ministerie van Defensie kampt met grote corruptiezaken. Daartegen onderneemt de nieuwe minister, Rustem Umerov, maatregelen. Hij werd aangesteld omdat de vorige minister dat niet deed. Het gaat om corruptiebestrijding met name in de militaire sector, de bevoorrading van het front van kapitaal en goederen voor het front.
Eerder deze week publiceerde de Amerikaanse inspectie een rapport over de gebrekkige controle op de militaire fondsen en goederen die aan Oekraïne geleverd worden. Het gaat om een enorm bedrag van 1 miljard dollar waarover onduidelijkheid is bij de besteding. Het gaat ook om grote wapensystemen waarvan niet duidelijk is wat daarmee is gebeurd.
De gebrekkige controle is een manier om wankelmoedige types in Oekraïne de gelegenheid te geven hun eigen kans te grijpen en zich persoonlijk te verrijken. Dat is volop gebeurd en de Oekraïense regering probeert dat nu de kop in te drukken. Niet alleen is dat slecht voor de kansen op nieuwe buitenlandse fondsen, maar vooral ook maakt dat de bereidwilligheid onder ‘gewone, arme’ Oekraïners niet groter om naar het front te trekken.
Moderniseringsplannen Oekraïense wapenindustrie
Umerov heeft grote moderniseringsplannen aangekondigd waarbij hij de corruptie op zijn ministerie wil uitbannen en tegelijkertijd de Oekraïense wapenindustrie wil uitbouwen.
De opbouw van een eigen wapenindustrie, puur Oekraïens maar ook in gezamenlijke bedrijven of productie in Oekraïne.
Precies om de Oekraïense militaire productie kapot te maken is Rusland nu aan het bombarderen. Tegelijkertijd moet Oekraïne zich beraden over de strategie in de volgende fase van de oorlog. Er zijn aanzwellende stemmen in buiten- én binnenland om ook onderhandelingen daarbij onderdeel van de strategie te laten zijn.
Daarover meer op 24 januari op het Spui.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Oekraïne staat voor de opdracht een grondige evaluatie van de situatie te maken en dat terwijl de oorlog doorgaat. Sinds de contraoffensieven in de zomer van 2022 werden ingezet is er niets terecht gekomen van de oorspronkelijke doelen. Dat was ofwel het bereiken van de bestandslijn van 24 februari 2022 dan wel de staatsgrens van 1991. Laat staan het doen instorten van de Russische staat.
Nu is het zelfs de vraag of de huidige militaire situatie behouden kan worden. Wat is daarvoor nodig? Daarover zijn diverse tegenstrijdige stemmen te horen? Wil Oekraïne hetzelfde bereiken als in 2022 en kan dat alleen met militaire middelen? Welke militaire middelen zijn daarvoor nodig en hoe lang gaat het najagen van dat doel duren? Maken diplomatieke middelen een kans? Is dat alles realistisch? De discussie over de toekomst van de oorlog is verder op gang gekomen. Dat betreft discussie in de Oekraïense maatschappij en een internationale discussie.
Nieuwe Russische bommencampagne
Zoals vorige keer aangegeven heeft Oekraïne met succes de Russische marine teruggedrongen uit het Westelijke deel van de Zwarte Zee. Dat gebeurde met raketten en drones, zowel zelfgemaakt als cadeau gekregen van Frankrijk en Engeland waarmee Russische militaire installaties op de Krim, marineschepen en werven zijn bestookt. Dat had aanzienlijk succes, maar een aanval met soldaten op de grond in de Krim is niet mogelijk. Dit alles heeft tot gevolg dat inmiddels Bulgarije, Roemenië en Turkije beginnen met het ruimen van zeemijnen zodat het scheepvaartverkeer op gang kan komen.
Rusland is op 28 december een nieuw winterbombardementscampagne gestart die er in eerste instantie op gericht is de luchtafweer van Oekraïne uit te putten. Daarbij is op zo’n grote schaal raketten en drones gebruikt dat er een gebrek aan effectieve luchtafweer ontstaat. Dat is op dit moment de Russische bedoeling zodat later het uiteindelijke doel kan worden aangevallen; de Oekraïense wapenindustrie. Op dit moment hapert de Westerse aanvoer van wapens en is Oekraïne met succes bezig de productie van drones op te voeren. Rusland wil met het oog op de lange termijn in de oorlog voorkomen.
De Russische campagne heeft als lange-termijn-doel om de actuele beschietingen van Oekraïne op Russische militaire doelen te vertragen en te verhinderen en daarom de luchtafweer te verzwakken.
Bovendien is als gevolg van de strenge winter de energievoorziening in veel plaatsen uitgevallen omdat de energiesector al verzwakt was door de bommencampagne van vorig jaar die speciaal tegen de energiesector gericht was. De campagne richt zich dus niet speciaal op de energiesector gericht, maar treft de energievoorziening wel.
De Oekraïense reactie op deze Russische bommencampagne die ook veel schade toebrengt aan de Oekraïense burgermaatschappij is om de Russische stad Belgorod te beschieten. Dat gebeurde de laatste twee jaar wel vaker maar toen ging het om militaire voorraden en opstelgebieden. Nu zijn het aanvallen op de stad zelf, in het kader van oog om oog. Feit is dat deze Oekraïense bombardementen overtredingen zijn van de Westerse beperking op het gebruik van i.i.g. Westerse wapens. Rusland dat natuurlijk lijdt onder de beschietingen op zijn grondgebied, dreigt -weer eens- dat aanvallen raketlanceerinstallatie met atoomwapens vergolden zou kunnen worden.
Onzekere factoren
De zoektocht naar een nieuwe Oekraïens-Westerse strategie kent veel onzekere factoren. Dat zijn de financiering van het vervolg van de oorlog waarbij Oekraïne volledig afhankelijk is van de VS en de EU. Daarover beslissen de VS en de EU op korte termijn, veel is nu onduidelijk.
Verder is er een groot gebrek aan militairen en tevens is er een groot gebrek aan wapens. Daarbij komt nog de vraag welke wapens het meest urgent zijn op dit moment. Het risico is dat de gewenste strategie mank gaat aan een gebrek aan middelen en vooral drijft op wensdenken.
De Oekraïense discussie over de oorlog
De afgelopen jaren leek het alsof Oekraïne altijd met één mond sprak. Er leken geen meningsverschillen ook al omdat vele organisaties verboden waren. Tijdens de eerste aanval in het voorjaar van 2022, bij de heroveringen van de eerste stukken grondgebied en gedurende de voorbereiding en uitvoering van het contraoffensief was er maar één geluid dat doordrong tot de buitenwereld; de verklaringen van de energieke president Zelensky. Zelensky werd in 2019 president op een programma van verzoening met Rusland, maar is nu bijna vijf jaar later de overoptimistische strijder die zegt nog te geloven in een militaire overwinning.
Inmiddels is duidelijk geworden dat hij weldegelijk politieke tegenstanders op hoog niveau had en kan niet meer worden gesteld dat Oekraïne met één mond spreekt. De discussie van de Oekraïense president met de legerleiding over de uitvoering van het nu gestopte offensief is een voorbeeld. Ook de verwijten van de legerleiding om niet praktische voorbereid te zijn op defensieve stellingen is een gevoelig onderwerp. Het optimisme van Zelensky over de krijgskansen was voor een belangrijk deel propaganda. Propaganda die niet door feiten of resultaten kon worden gebillijkt.
Kanonnenvoer werkt tegen - mobilisatieplannen ingetrokken
De mobilisatieplannen van Zelensky die een cijfer van een half miljoen soldaten als streefcijfers noemde, werden ook door Zaluzhny gekritiseerd. Er hadden geen concrete streefcijfers of concrete perioden mogen worden genoemd waarin deze gehaald.
Inmiddels treden ook weer oude bekende politici naar voren zoals voormalig premier Olga Timoshenko. Zij meldde ronduit tegen de mobilisatieplannen te zijn en opperde pardoes ook om te willen onderhandelen met Rusland. (Daarover meer op 24 januari.) Zij was natuurlijk niet de enige de politieke tegenstander van Zelensky. In de Oekraïense maatschappij heeft het pacifisme wat rugwind vanwege de toenemende oorlogsmoeheid onder de bevolking. Zeker de mannen die er in slaagden om het land de afgelopen jaren te verlaten hebben weinig zin om nu terug te keren om kanonnenvoer te zijn. Na een maand discussie in het Oekraïense parlement waarbij vier tegenvoorstellen als amendement werden ingediend, is het wetsvoorstel ingetrokken. Het ministerie van Defensie meldt aan een nieuw wetsvoorstel te werken. Onduidelijk is of de politieke meningsverschillen kunnen worden overbrugd. Het intrekken is hoe dan ook een nederlaag voor de president en een bewijs dat de oude politieke tegenstellingen in Oekraïne actief worden.
Corruptie in Oekraïne
Hetzelfde ministerie van Defensie kampt met grote corruptiezaken. Daartegen onderneemt de nieuwe minister, Rustem Umerov, maatregelen. Hij werd aangesteld omdat de vorige minister dat niet deed. Het gaat om corruptiebestrijding met name in de militaire sector, de bevoorrading van het front van kapitaal en goederen voor het front.
Eerder deze week publiceerde de Amerikaanse inspectie een rapport over de gebrekkige controle op de militaire fondsen en goederen die aan Oekraïne geleverd worden. Het gaat om een enorm bedrag van 1 miljard dollar waarover onduidelijkheid is bij de besteding. Het gaat ook om grote wapensystemen waarvan niet duidelijk is wat daarmee is gebeurd.
De gebrekkige controle is een manier om wankelmoedige types in Oekraïne de gelegenheid te geven hun eigen kans te grijpen en zich persoonlijk te verrijken. Dat is volop gebeurd en de Oekraïense regering probeert dat nu de kop in te drukken. Niet alleen is dat slecht voor de kansen op nieuwe buitenlandse fondsen, maar vooral ook maakt dat de bereidwilligheid onder ‘gewone, arme’ Oekraïners niet groter om naar het front te trekken.
Moderniseringsplannen Oekraïense wapenindustrie
Umerov heeft grote moderniseringsplannen aangekondigd waarbij hij de corruptie op zijn ministerie wil uitbannen en tegelijkertijd de Oekraïense wapenindustrie wil uitbouwen.
De opbouw van een eigen wapenindustrie, puur Oekraïens maar ook in gezamenlijke bedrijven of productie in Oekraïne.
Precies om de Oekraïense militaire productie kapot te maken is Rusland nu aan het bombarderen. Tegelijkertijd moet Oekraïne zich beraden over de strategie in de volgende fase van de oorlog. Er zijn aanzwellende stemmen in buiten- én binnenland om ook onderhandelingen daarbij onderdeel van de strategie te laten zijn.
Daarover meer op 24 januari op het Spui.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.