De oorlog in de week van 4 tot 11 juliDe volgende 7 onderwerpen komen aan bod.
1. Menselijk leed – doden en gewonden 2. Het front – militaire ontwikkelingen 3. Nederlandse wapenleveranties 4. Een zijtoneel - Svalbard – of Spitsbergen 5. De economische oorlogvoering - Energiepolitiek 6. Economische oorlogvoering – Het voedselwapen 7. Diplomatie – G20 –het werd niets, Lavrov liep weg Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op 11 juli 2022 tijdens de 19e vredesactie op het Museumplein. |
|
1. Menselijk leed
Eind juni is een omvangrijk rapport van de VN over de oorlog in de periode van 24 februari en 15 mei uitgekomen. Het heet; ‘SITUATION OF HUMAN RIGHTS IN UKRAINE IN THE CONTEXT OF THE ARMED ATTACK BY THE RUSSIAN FEDERATION.’ Daarin een groot aantal belangrijke kwesties, zoals het waarschijnlijke gebruik van clustermunitie door Rusland en ook het gebruik van burgers als menselijk schild. Zowel door Rusland als ook door Oekraïne.
Vorige maand gaf ik het cijfermatige overzicht over het aantal doden en gewonden in Oekraïne van de VN-organisatie voor Mensenrechten. Afgelopen week heeft OHCHR de meest recente cijfers gepubliceerd van het aantal doden en gewonde burgers sinds het begin van de invasie. Het leed laat zich natuurlijk niet louter kwantitatief omschrijven. Maar hier de belangrijkste cijfers. Een beknopt overzicht van een deel van de mensen waar we 2 minuten stilte betrachten.
- 4889 doden (1,862 mannen, 1264 vrouwen, 137 meiden en 157 jongens, als ook 41 kinderen en 1428 volwassenen waarvan geslacht -nog- niet bekend is)
- 6263 gewonden (1246 mannen, 881 vrouwen, 138 meiden, en 193 jongens, als ook 190 kinderen en 3615 volwassenen waarvan het geslacht –nog- niet bekend is.
De onderwerpen militaire ontwikkelingen, het voedselwapen en het energiewapen moeten in mijn ogen als drie samenhangende delen van de expliciete Russische strategie worden gezien. In het begin van de oorlog heb ik vastgesteld dat er sprake is van twee oorlogen. Eén om Oekraïne en één om de macht in Rusland. Die twee hadden altijd al met elkaar te maken, maar zijn in mijn ogen nu helemaal samengevloeid. Rusland gokt er op dit moment op deze oorlog langer te kunnen volhouden dan het Westen.
In het licht van deze twee strategische oorlogsdoelen, nl. bevrijd Oekraïne en bezorg Poetin niet alleen een nederlaag, maar verjaag het regime, behandel ik de volgende onderwerpen.
2. Het front
Vorige week meldde ik dat de provincie Loehansk in Russische handen gevallen. Afgelopen week heeft Rusland een operationele pauze aangekondigd. Hoe dat precies op te vatten is niet duidelijk want de beschietingen op nabijgelegen steden in de provincie Donetsk, Slovjansk en Kramatorsk zijn begonnen en spoedig worden de infanteristen (voetsoldaten) verwacht voor de volgende fase.
President Zelensky werd boos over de theorie van de operationele pauze, nadat dit weekend 18 doden uit een flatgebouw in de stad Chasiv Yar werd geborgen. Getroffen door een Russische granaat. De oorlog gaat in ieder geval gewoon door.
3. Nederlands wapenleveranties
Vorige week maandag meldde ik dat Nederland drie extra Pantserhouwitsers geeft aan Oekraïne. Later in de week meldde de regering dat het inmiddels wapens ter waarde van 172,7 miljoen euro aan ‘materiële steun’ heeft gegeven. Het gaat daarbij om alleen de boekwaarde, dat is de waarde van dit moment. Om het wapen nieuw te kopen is het zeker twee keer zo duur. Daarnaast meldt de regering dat de gereed stelling van de eigen krijgsmacht in gevaar komt door deze wapens weg te geven. Hier stuit de proxypolitiek op het eigen Westers belang. Allemaal heel tragisch, maar waarom niet 100% ingezet op diplomatie?
4. Svalbard of Spitsbergen
De afgelopen weken heb ik gemeld dat Litouwen de EU-sanctiepakketten toepast op de exclave Kaliningrad. Rusland bevoorraadt Kaliningrad over Litouwens grondgebied. Dit weekend werd duidelijk, dat ondanks een poging van de EU om de maatregelen tegen Kaliningrad te matigen, Litouwen dat niet zal doen. Goederen die onder de diverse EU-pakketten vallen zullen vanaf vandaag worden bestraft. Het gaat om beton, hout, alcohol en industriële producten die met alcohol zijn gemaakt.
Naast Kaliningrad is er nog een nieuw probleem wat vooralsnog een zijtoneel lijkt van een groot conflict tussen Rusland en de NAVO. Svalbard.
Dat is de Noorse naam van de archipel die we kennen als Spitsbergen. Het eilandrijkje behoort tot de staat Noorwegen, maar er werken veel Russen in de mijnbouw. Er stamt een verdrag uit 1920, het Svalbard-verdrag over grenzen e.d.
Rusland zou Spitsbergen liefst direct uit Moermansk bevoorraden maar dat wil Noorwegen niet. Op basis van een toegepast verdrag uit 2010 leken de betrekkingen netjes geregeld.
Nu past Noorwegen het vijfde EU-sanctiepakket toe op de Russische bedrijvigheid in Spitsbergen; die sancties betreffen de sluiting van zeehavens en landsgrens. De reacties het Russische parlement varieerden van ‘we zeggen het verdrag met de Noren op’, tot ‘we claimen een groter stuk van de Noordelijke IJszee’. Inmiddels zijn er enkele containers met noodzakelijk levensonderhoud naar Spitsbergen gebracht. En heeft de Noorse regering belooft te zullen onderhandelen met Rusland. Wordt vervolgd.
5. Energie als wapen
Sinds de Russische invasie van 24 februari zijn er zes sanctiepakketten tegen Rusland in gesteld. Maar deze raken ook de bevolking van de staten waarvan de regering de maatregelen afkondigt. Vandaag beginnen werkzaamheden aan de NordStream 1, een belangrijke gaspijpleiding, waarvan Duitsland en andere delen van Europa afhankelijk zijn. In NRC van afgelopen zaterdag waarschuwen specialisten de Nederlandse regering dat zij maatregelen moeten nemen.
De sancties doen Rusland pijn, maar dwingen Rusland niet tot een koerswijziging. Vorige week hield Poetin een rede tot leiders in de Russische olie- en gasindustrie. De westerse sancties hebben de wereldmarkt voor olie en gas koorts bezorgd, zie hij, de prijzen stijgen snel. Met onverholen triomfalisme zei hij dat de sancties tegen Rusland het Westen hard raken, meer dan Rusland voegde hij eraan toe. Dat laatste hoeft niet eens waar te zijn. Het eerste is wel waar.
Daar komt nog bij dat ‘slechts’ 40 landen in de wereld de sancties steunen. Voor Rusland zijn er genoeg kansen om olie en gas elders af te zetten en dus te verdienen.
De sancties schaden Rusland niet genoeg, dat kan in alle rust gesteld worden. En omgekeerd leiden schaarste van grond- en brandstoffen tot prijsverhogingen en te kort. Rob de Wijk, niet uit de media te slaan, schreef vrijdag in zijn wekelijkse column in Trouw het volgende. Ik citeer; ‘Uit talloze onderzoeken <is> gebleken dat de pijn voor de ontvanger van sancties hoger moet zijn dan voor de zender. Is dat niet het geval dan zijn sancties gedoemd te mislukken. De pijn wordt hier nu al voelbaar door exploderende energieprijzen. Maar daar komt straks energieschaarste en een recessie bij. Poetin draait de kraan langzaam dicht waardoor wij onze voorraden niet op peil kunnen brengen en in de winter tekorten ontstaan. Dat heet economische oorlogvoering.’
6. Voedsel als wapen
De VN heeft vorige week gewaarschuwd dat de voedselblokkade leidt tot ‘voedselonzekerheid’ voor 345 miljoen mensen in de wereld. In de komende twee jaar zal dat ernstige gevolgen hebben als er niets gebeurt. Voor de COVID-crisis waren dat een geschatte 130 miljoen mensen. Voor de oorlog in Oekraïne 276 miljoen. Zo’n 50 miljoen mensen in 45 landen zijn wat genoemd wordt ‘een stap verwijderd van honger’. De VN stelt dat de internationale gemeenschap moet optreden om het zo ver niet te laten komen.
7. Diplomatie
De afgelopen weken meende ik diverse keren sporen te zien die zouden kunnen leiden tot een deal, staakt-het-vuren of onderhandelingen. Alles om het bloedvergieten en escalatie te stoppen en te voorkomen. Afgelopen week kwam de G-20 bij elkaar in Indonesië. Daar waren alle belangrijke landen waaronder Rusland. Daar was geen schijn van toenadering of sporen van geheim overleg. De Russische minister liep demonstratief weg. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken liet weten dat geen diplomatieke oplossingen in het verschiet zijn zolang Rusland economische maatregelen neemt.
Ik voeg aan mijn conclusies van de afgelopen weken het volgende toe. Het wordt een strijd op leven en dood tussen Rusland en het Westen, een grootmacht-competitie uitgevoerd over de ruggen en in de portemonnees van de wereldbevolking.
Graag tot volgende week dan maar.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Eind juni is een omvangrijk rapport van de VN over de oorlog in de periode van 24 februari en 15 mei uitgekomen. Het heet; ‘SITUATION OF HUMAN RIGHTS IN UKRAINE IN THE CONTEXT OF THE ARMED ATTACK BY THE RUSSIAN FEDERATION.’ Daarin een groot aantal belangrijke kwesties, zoals het waarschijnlijke gebruik van clustermunitie door Rusland en ook het gebruik van burgers als menselijk schild. Zowel door Rusland als ook door Oekraïne.
Vorige maand gaf ik het cijfermatige overzicht over het aantal doden en gewonden in Oekraïne van de VN-organisatie voor Mensenrechten. Afgelopen week heeft OHCHR de meest recente cijfers gepubliceerd van het aantal doden en gewonde burgers sinds het begin van de invasie. Het leed laat zich natuurlijk niet louter kwantitatief omschrijven. Maar hier de belangrijkste cijfers. Een beknopt overzicht van een deel van de mensen waar we 2 minuten stilte betrachten.
- 4889 doden (1,862 mannen, 1264 vrouwen, 137 meiden en 157 jongens, als ook 41 kinderen en 1428 volwassenen waarvan geslacht -nog- niet bekend is)
- 6263 gewonden (1246 mannen, 881 vrouwen, 138 meiden, en 193 jongens, als ook 190 kinderen en 3615 volwassenen waarvan het geslacht –nog- niet bekend is.
De onderwerpen militaire ontwikkelingen, het voedselwapen en het energiewapen moeten in mijn ogen als drie samenhangende delen van de expliciete Russische strategie worden gezien. In het begin van de oorlog heb ik vastgesteld dat er sprake is van twee oorlogen. Eén om Oekraïne en één om de macht in Rusland. Die twee hadden altijd al met elkaar te maken, maar zijn in mijn ogen nu helemaal samengevloeid. Rusland gokt er op dit moment op deze oorlog langer te kunnen volhouden dan het Westen.
In het licht van deze twee strategische oorlogsdoelen, nl. bevrijd Oekraïne en bezorg Poetin niet alleen een nederlaag, maar verjaag het regime, behandel ik de volgende onderwerpen.
2. Het front
Vorige week meldde ik dat de provincie Loehansk in Russische handen gevallen. Afgelopen week heeft Rusland een operationele pauze aangekondigd. Hoe dat precies op te vatten is niet duidelijk want de beschietingen op nabijgelegen steden in de provincie Donetsk, Slovjansk en Kramatorsk zijn begonnen en spoedig worden de infanteristen (voetsoldaten) verwacht voor de volgende fase.
President Zelensky werd boos over de theorie van de operationele pauze, nadat dit weekend 18 doden uit een flatgebouw in de stad Chasiv Yar werd geborgen. Getroffen door een Russische granaat. De oorlog gaat in ieder geval gewoon door.
3. Nederlands wapenleveranties
Vorige week maandag meldde ik dat Nederland drie extra Pantserhouwitsers geeft aan Oekraïne. Later in de week meldde de regering dat het inmiddels wapens ter waarde van 172,7 miljoen euro aan ‘materiële steun’ heeft gegeven. Het gaat daarbij om alleen de boekwaarde, dat is de waarde van dit moment. Om het wapen nieuw te kopen is het zeker twee keer zo duur. Daarnaast meldt de regering dat de gereed stelling van de eigen krijgsmacht in gevaar komt door deze wapens weg te geven. Hier stuit de proxypolitiek op het eigen Westers belang. Allemaal heel tragisch, maar waarom niet 100% ingezet op diplomatie?
4. Svalbard of Spitsbergen
De afgelopen weken heb ik gemeld dat Litouwen de EU-sanctiepakketten toepast op de exclave Kaliningrad. Rusland bevoorraadt Kaliningrad over Litouwens grondgebied. Dit weekend werd duidelijk, dat ondanks een poging van de EU om de maatregelen tegen Kaliningrad te matigen, Litouwen dat niet zal doen. Goederen die onder de diverse EU-pakketten vallen zullen vanaf vandaag worden bestraft. Het gaat om beton, hout, alcohol en industriële producten die met alcohol zijn gemaakt.
Naast Kaliningrad is er nog een nieuw probleem wat vooralsnog een zijtoneel lijkt van een groot conflict tussen Rusland en de NAVO. Svalbard.
Dat is de Noorse naam van de archipel die we kennen als Spitsbergen. Het eilandrijkje behoort tot de staat Noorwegen, maar er werken veel Russen in de mijnbouw. Er stamt een verdrag uit 1920, het Svalbard-verdrag over grenzen e.d.
Rusland zou Spitsbergen liefst direct uit Moermansk bevoorraden maar dat wil Noorwegen niet. Op basis van een toegepast verdrag uit 2010 leken de betrekkingen netjes geregeld.
Nu past Noorwegen het vijfde EU-sanctiepakket toe op de Russische bedrijvigheid in Spitsbergen; die sancties betreffen de sluiting van zeehavens en landsgrens. De reacties het Russische parlement varieerden van ‘we zeggen het verdrag met de Noren op’, tot ‘we claimen een groter stuk van de Noordelijke IJszee’. Inmiddels zijn er enkele containers met noodzakelijk levensonderhoud naar Spitsbergen gebracht. En heeft de Noorse regering belooft te zullen onderhandelen met Rusland. Wordt vervolgd.
5. Energie als wapen
Sinds de Russische invasie van 24 februari zijn er zes sanctiepakketten tegen Rusland in gesteld. Maar deze raken ook de bevolking van de staten waarvan de regering de maatregelen afkondigt. Vandaag beginnen werkzaamheden aan de NordStream 1, een belangrijke gaspijpleiding, waarvan Duitsland en andere delen van Europa afhankelijk zijn. In NRC van afgelopen zaterdag waarschuwen specialisten de Nederlandse regering dat zij maatregelen moeten nemen.
De sancties doen Rusland pijn, maar dwingen Rusland niet tot een koerswijziging. Vorige week hield Poetin een rede tot leiders in de Russische olie- en gasindustrie. De westerse sancties hebben de wereldmarkt voor olie en gas koorts bezorgd, zie hij, de prijzen stijgen snel. Met onverholen triomfalisme zei hij dat de sancties tegen Rusland het Westen hard raken, meer dan Rusland voegde hij eraan toe. Dat laatste hoeft niet eens waar te zijn. Het eerste is wel waar.
Daar komt nog bij dat ‘slechts’ 40 landen in de wereld de sancties steunen. Voor Rusland zijn er genoeg kansen om olie en gas elders af te zetten en dus te verdienen.
De sancties schaden Rusland niet genoeg, dat kan in alle rust gesteld worden. En omgekeerd leiden schaarste van grond- en brandstoffen tot prijsverhogingen en te kort. Rob de Wijk, niet uit de media te slaan, schreef vrijdag in zijn wekelijkse column in Trouw het volgende. Ik citeer; ‘Uit talloze onderzoeken <is> gebleken dat de pijn voor de ontvanger van sancties hoger moet zijn dan voor de zender. Is dat niet het geval dan zijn sancties gedoemd te mislukken. De pijn wordt hier nu al voelbaar door exploderende energieprijzen. Maar daar komt straks energieschaarste en een recessie bij. Poetin draait de kraan langzaam dicht waardoor wij onze voorraden niet op peil kunnen brengen en in de winter tekorten ontstaan. Dat heet economische oorlogvoering.’
6. Voedsel als wapen
De VN heeft vorige week gewaarschuwd dat de voedselblokkade leidt tot ‘voedselonzekerheid’ voor 345 miljoen mensen in de wereld. In de komende twee jaar zal dat ernstige gevolgen hebben als er niets gebeurt. Voor de COVID-crisis waren dat een geschatte 130 miljoen mensen. Voor de oorlog in Oekraïne 276 miljoen. Zo’n 50 miljoen mensen in 45 landen zijn wat genoemd wordt ‘een stap verwijderd van honger’. De VN stelt dat de internationale gemeenschap moet optreden om het zo ver niet te laten komen.
7. Diplomatie
De afgelopen weken meende ik diverse keren sporen te zien die zouden kunnen leiden tot een deal, staakt-het-vuren of onderhandelingen. Alles om het bloedvergieten en escalatie te stoppen en te voorkomen. Afgelopen week kwam de G-20 bij elkaar in Indonesië. Daar waren alle belangrijke landen waaronder Rusland. Daar was geen schijn van toenadering of sporen van geheim overleg. De Russische minister liep demonstratief weg. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken liet weten dat geen diplomatieke oplossingen in het verschiet zijn zolang Rusland economische maatregelen neemt.
Ik voeg aan mijn conclusies van de afgelopen weken het volgende toe. Het wordt een strijd op leven en dood tussen Rusland en het Westen, een grootmacht-competitie uitgevoerd over de ruggen en in de portemonnees van de wereldbevolking.
Graag tot volgende week dan maar.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief