Kijk op de week van 5 tot 13 novemberDit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
Ondanks de overvloedige herfstregens gaat in Oekraïne de oorlog op volle kracht verder. De Russische troepen hebben hun offensief tegen de Oekraïense stad Avdiivka opgevoerd. We horen dat alle burgers wordt gevraagd uit de stad te vertrekken. Ouderen worden geëvacueerd naar het achterland. Dat illustreert de penibele situatie nu de oprukkende Russische troepen proberen Avdiivka te omsingelen. Tegelijkertijd vreest Oekraïne een nieuwe Russische campagne met raketten en drones tegen de civiele infrastructuur. Hoofdstad Kyiv is voor het eerst in zeven weken weer getroffen. Ook de aanvallen op de exportvoorzieningen van voedsel gaan door. Dat alles gebeurt tegen de achtergrond van een steeds openlijker uitgevochten ruzie tussen president Zelensky en de chef-staf van de Oekraïense strijdkrachten, Zalushny. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Dat brengt me op de volgende zes punten in de ontwikkeling van de oorlog van de afgelopen acht dagen.
Een patstelling
Bij het afsluiten van mijn vorige weekoverzicht was gelekt dat de internationale coalitie ter ondersteuning van Oekraïne een onderzoek doet naar de mogelijkheden van onderhandelingen met Rusland. Het Oekraïense contraoffensief is immers in een patstelling terecht gekomen en Oekraïne heeft een toenemend gebrek aan munitie en militairen (gevechtskracht). Bovendien wordt duidelijk dat Rusland effectieve en dus gevaarlijke wapens heeft ontwikkeld, zoals de Lance-drone.
Een patstelling is er zeker niet, aldus Zelensky in een prompte reactie bij hetzelfde NBC News dat meldde dat de NAVO wil gaan onderhandelen. Zelensky stelt dat er geen patstelling is aan het front en dat het dús niet nodig is te onderhandelen met Rusland over een einde aan het oorlog. Zelensky wil absoluut niet dat een sombere sfeer ontstaat over de kansen van Oekraïne op een succesvolle campagne voor het verdrijven van Russische troepen.
De analyse van de patstelling was luid en duidelijk verkondigd door de stafchef van de Oekraïense strijdkrachten, Zalushny. Deze analyse verhinderde hem niet overigens te verkondigen dat Oekraïne de oorlog zal gaan winnen. Om dat mogelijk te maken heeft hij wel een wensenlijstje voor wapensystemen. Diezelfde conclusie, dat alleen winnen een optie is en dat meer en betere wapens nodig zijn, wordt ook door president Zelensky gedeeld. Dat is dan misschien wel alles want de meningsverschillen tussen de twee worden groter en zichtbaarder.
Ontploffingen in de Oostzee
Het grote nieuws deze week is dat een kolonel van de Oekraïense special forces genoemd wordt als coördinator van de sabotage door een Oekraïens team dat de Nordstream-pijpleidingen in de Oostzee heeft opgeblazen. Afgelopen maanden zijn diverse journalistieke onderzoeken gepubliceerd over de daders van het opblazen in september 2022 van drie van de vier gaspijpleidingen die de Nordstream 1 en 2 vormden. De onthullingen moeten van journalisten komen, want onderzoeken van betrokken staten zoals Denemarken en Zweden worden niet gepubliceerd. Tot nog toe is er één theorie, van journalist Seymour Hersh uit de VS, die Amerikaanse en Noorse strijdkrachten aanwijst als daders. Een tweede theorie is dat zes commando’s met banden met Oekraïne een gehuurd zeiljacht gebruikten om bommen aan te brengen op de pijpleidingen en die met succes hebben laten afgaan. Nu stellen de Washington Post en Der Spiegel dat dit zestal gecoördineerd is door kolonel Roman Chervinsky van de Oekraïense geheime dienst. Hij leverde de valse paspoorten en andere benodigdheden voor de aanval. Het artikel stelt dat Chervinsky een opdracht van hogerhand uitvoerde. Het noemt daarbij de naam van Viktor Hanushchak, een generaal die in rechtstreeks contact staat met Zalushny. Chervinsky ontkent alles en noemt het Russische propaganda.
De beweringen zijn slecht nieuws voor Oekraïne, dat steeds meer de zwartepiet krijgt toegespeeld in de zoektocht naar de daders en opdrachtgevers van deze sabotage.
Het politiek gevoelige feit is bovendien dat kolonel Chervinsky een openlijk tegenstander is van president Zelensky. Deze onthullingen werpen meer licht werpt op de groeiende tegenstellingen tussen de president en de stafchef. Ze brengen Zelensky hoe dan ook in verlegenheid, omdat hij altijd heeft gesteld dat Oekraïne niets met de ontploffingen te maken had. Het artikel stelt dat president Zelensky buiten de besluitvorming werd gehouden. Opvallend is verder dat de voormalige commandant van de Oekraïense special forces, Khorenko, plotseling door president Zelensky werd ontslagen. Al deze berichten voeden geruchten over onderlinge ruzie.
De rol van de Nederlandse MIVD
Opvallende detail in al deze verhalen is dat de Nederlandse Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) op de hoogte was van de aanslag. De MIVD had de CIA op de hoogte gebracht. Volgens de kranten werden de aanvankelijke plannen licht gewijzigd nadat de CIA waarschuwingen liet uitgaan. Maar het veranderde de kern van de plannen niet. Bovendien zou de MIVD ook op de hoogte zijn geweest van Oekraïense plannen om pijpleidingen naar Turkije op te blazen. Dergelijke sabotageacties hebben niet plaatsgehad. Onduidelijk is of de waarschuwing via de kanalen van de MIVD daar een rol in hebben gespeeld.
Proefballon
Vorige week ging ik ervan uit dat het lek over de gewenste onderhandelingen een proefballon was om de reacties de Oekraïense maatschappij te peilen. De reactie van Zelensky was duidelijk 'nee' maar bracht een verscherping van de tegenstellingen in de Oekraïense staat aan het licht.
Oekraïne probeert al maanden steun te verwerven voor het tien-punten-plan van Zelensky. Over de laatste bijeenkomst eind oktober in Malta was tot nu weinig informatie te vinden. Wat er over verscheen was ronduit kritisch over de diplomatieke Oekraïense vorderingen. Enkele dagen na de proefballon over onderhandelingen met Rusland verscheen in de Oekraïense pers een uitgebreid interview met Ihor Zhovka, plaatsvervangend hoofd van het Bureau van de President. Daarin prijst hij de vooruitgang die met de bespreking over het Zelensky-plan is bereikt en het feit dat daar menig land uit het Mondiale Zuiden vertegenwoordigd was. Ook China had graag willen komen, maar het kwam de minister niet uit met zijn agenda. Het interview geeft vooral een geforceerde positieve draai aan gesprekken die ook binnenkort weer elders in de wereld een vervolg krijgen. Opvallend is ook dat een Nederlandse ambtenaar, de rechterhand van premier Rutte bij naam wordt genoemd en in het zonnetje gezet vanwege de uitstekende maar verder niet toegelichte Nederlandse voorstellen.
Toch lid van de NAVO, maar niet helemaal
Ter voorbereiding van de feestelijke bijeenkomst van een dan 75-jarige NAVO, volgend jaar april, liet ook Rasmussen, de voormalige secretaris-generaal van de NAVO een proefballon op. Hij stelt voor om Oekraïne lid te maken van de NAVO maar zonder de door Rusland bezette gebieden. Dat betekent dat daar artikel 5, de bijstandsverplichting voor de NAVO, niet geldt. Daarmee wordt een rechtstreekse oorlogsverklaring aan Rusland voorkomen. Maar is dat niet ook het opgeven van deze gebieden? Wat vinden ze daarvan in Oekraïne? Is deze proefballon voor Oekraïne niet even moeilijk te slikken?
Waarom doorvechten?
De oorlogsmoeheid en de Oekraïense ruzie over de koers, doen de vraag rijzen waarom wordt ontkend dat onderhandelingen aanstaande kunnen zijn. Ook rijst de vraag waarom per se moet worden doorgevochten? De Duitse kanselier Scholz meldde wel met Rusland te willen onderhandelen maar nadát Rusland zich volledig uit Oekraïne heeft teruggetrokken. Scholz gaat er daarom vanuit dat de oorlog heel lang gaat duren. Hij wil er ook niet mee stoppen.
Poetin heeft meerdere keren aangeboden te willen onderhandelen. Zijn uitgangspunt daarbij is de ‘werkelijkheid op de grond’. De huidige situatie aan het front. De verovering van de Krim en grote stukken van vier provincies in het oosten en het zuiden van Oekraïne. Maar vreemd genoeg is dat voor Rusland eigenlijk alleen interessant als de regering in Kyiv vervangen wordt door een inschikkelijker regering. De ploeg onder leiding van Zelensky zal de huidige situatie alleen als tussenstand kunnen aanvaarden en bereid zijn de oorlog te hervatten om de verloren gegane gebieden alsnog terug te veroveren. Maar, zoals blijkt uit bovenstaande en de ervaringen van de laatste vijf maanden contraoffensief, dat zit er niet in. Ook voor Rusland is in de huidige situatie de oorlog niet gewonnen, zeker als de bevoorrading van Oekraïne blijft doorgaan. Veel zal afhangen van de oorlogswil in het Westen en van de capaciteit van de oorlogsindustrie in het komende jaar. De uitputtingsslag gaat door en ook de druk op de Oekraïense samenleving om de oorlog vol te houden. Hoe realistisch het voorstel tot onderhandelingen is, moet dus in de praktijk nog blijken.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
- Een patstelling
- Ontploffingen in de Oostzee
- De rol van de MIVD
- Proefballon
- Toch lid van de NAVO, maar niet helemaal
- Waarom doorvechten
Een patstelling
Bij het afsluiten van mijn vorige weekoverzicht was gelekt dat de internationale coalitie ter ondersteuning van Oekraïne een onderzoek doet naar de mogelijkheden van onderhandelingen met Rusland. Het Oekraïense contraoffensief is immers in een patstelling terecht gekomen en Oekraïne heeft een toenemend gebrek aan munitie en militairen (gevechtskracht). Bovendien wordt duidelijk dat Rusland effectieve en dus gevaarlijke wapens heeft ontwikkeld, zoals de Lance-drone.
Een patstelling is er zeker niet, aldus Zelensky in een prompte reactie bij hetzelfde NBC News dat meldde dat de NAVO wil gaan onderhandelen. Zelensky stelt dat er geen patstelling is aan het front en dat het dús niet nodig is te onderhandelen met Rusland over een einde aan het oorlog. Zelensky wil absoluut niet dat een sombere sfeer ontstaat over de kansen van Oekraïne op een succesvolle campagne voor het verdrijven van Russische troepen.
De analyse van de patstelling was luid en duidelijk verkondigd door de stafchef van de Oekraïense strijdkrachten, Zalushny. Deze analyse verhinderde hem niet overigens te verkondigen dat Oekraïne de oorlog zal gaan winnen. Om dat mogelijk te maken heeft hij wel een wensenlijstje voor wapensystemen. Diezelfde conclusie, dat alleen winnen een optie is en dat meer en betere wapens nodig zijn, wordt ook door president Zelensky gedeeld. Dat is dan misschien wel alles want de meningsverschillen tussen de twee worden groter en zichtbaarder.
Ontploffingen in de Oostzee
Het grote nieuws deze week is dat een kolonel van de Oekraïense special forces genoemd wordt als coördinator van de sabotage door een Oekraïens team dat de Nordstream-pijpleidingen in de Oostzee heeft opgeblazen. Afgelopen maanden zijn diverse journalistieke onderzoeken gepubliceerd over de daders van het opblazen in september 2022 van drie van de vier gaspijpleidingen die de Nordstream 1 en 2 vormden. De onthullingen moeten van journalisten komen, want onderzoeken van betrokken staten zoals Denemarken en Zweden worden niet gepubliceerd. Tot nog toe is er één theorie, van journalist Seymour Hersh uit de VS, die Amerikaanse en Noorse strijdkrachten aanwijst als daders. Een tweede theorie is dat zes commando’s met banden met Oekraïne een gehuurd zeiljacht gebruikten om bommen aan te brengen op de pijpleidingen en die met succes hebben laten afgaan. Nu stellen de Washington Post en Der Spiegel dat dit zestal gecoördineerd is door kolonel Roman Chervinsky van de Oekraïense geheime dienst. Hij leverde de valse paspoorten en andere benodigdheden voor de aanval. Het artikel stelt dat Chervinsky een opdracht van hogerhand uitvoerde. Het noemt daarbij de naam van Viktor Hanushchak, een generaal die in rechtstreeks contact staat met Zalushny. Chervinsky ontkent alles en noemt het Russische propaganda.
De beweringen zijn slecht nieuws voor Oekraïne, dat steeds meer de zwartepiet krijgt toegespeeld in de zoektocht naar de daders en opdrachtgevers van deze sabotage.
Het politiek gevoelige feit is bovendien dat kolonel Chervinsky een openlijk tegenstander is van president Zelensky. Deze onthullingen werpen meer licht werpt op de groeiende tegenstellingen tussen de president en de stafchef. Ze brengen Zelensky hoe dan ook in verlegenheid, omdat hij altijd heeft gesteld dat Oekraïne niets met de ontploffingen te maken had. Het artikel stelt dat president Zelensky buiten de besluitvorming werd gehouden. Opvallend is verder dat de voormalige commandant van de Oekraïense special forces, Khorenko, plotseling door president Zelensky werd ontslagen. Al deze berichten voeden geruchten over onderlinge ruzie.
De rol van de Nederlandse MIVD
Opvallende detail in al deze verhalen is dat de Nederlandse Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) op de hoogte was van de aanslag. De MIVD had de CIA op de hoogte gebracht. Volgens de kranten werden de aanvankelijke plannen licht gewijzigd nadat de CIA waarschuwingen liet uitgaan. Maar het veranderde de kern van de plannen niet. Bovendien zou de MIVD ook op de hoogte zijn geweest van Oekraïense plannen om pijpleidingen naar Turkije op te blazen. Dergelijke sabotageacties hebben niet plaatsgehad. Onduidelijk is of de waarschuwing via de kanalen van de MIVD daar een rol in hebben gespeeld.
Proefballon
Vorige week ging ik ervan uit dat het lek over de gewenste onderhandelingen een proefballon was om de reacties de Oekraïense maatschappij te peilen. De reactie van Zelensky was duidelijk 'nee' maar bracht een verscherping van de tegenstellingen in de Oekraïense staat aan het licht.
Oekraïne probeert al maanden steun te verwerven voor het tien-punten-plan van Zelensky. Over de laatste bijeenkomst eind oktober in Malta was tot nu weinig informatie te vinden. Wat er over verscheen was ronduit kritisch over de diplomatieke Oekraïense vorderingen. Enkele dagen na de proefballon over onderhandelingen met Rusland verscheen in de Oekraïense pers een uitgebreid interview met Ihor Zhovka, plaatsvervangend hoofd van het Bureau van de President. Daarin prijst hij de vooruitgang die met de bespreking over het Zelensky-plan is bereikt en het feit dat daar menig land uit het Mondiale Zuiden vertegenwoordigd was. Ook China had graag willen komen, maar het kwam de minister niet uit met zijn agenda. Het interview geeft vooral een geforceerde positieve draai aan gesprekken die ook binnenkort weer elders in de wereld een vervolg krijgen. Opvallend is ook dat een Nederlandse ambtenaar, de rechterhand van premier Rutte bij naam wordt genoemd en in het zonnetje gezet vanwege de uitstekende maar verder niet toegelichte Nederlandse voorstellen.
Toch lid van de NAVO, maar niet helemaal
Ter voorbereiding van de feestelijke bijeenkomst van een dan 75-jarige NAVO, volgend jaar april, liet ook Rasmussen, de voormalige secretaris-generaal van de NAVO een proefballon op. Hij stelt voor om Oekraïne lid te maken van de NAVO maar zonder de door Rusland bezette gebieden. Dat betekent dat daar artikel 5, de bijstandsverplichting voor de NAVO, niet geldt. Daarmee wordt een rechtstreekse oorlogsverklaring aan Rusland voorkomen. Maar is dat niet ook het opgeven van deze gebieden? Wat vinden ze daarvan in Oekraïne? Is deze proefballon voor Oekraïne niet even moeilijk te slikken?
Waarom doorvechten?
De oorlogsmoeheid en de Oekraïense ruzie over de koers, doen de vraag rijzen waarom wordt ontkend dat onderhandelingen aanstaande kunnen zijn. Ook rijst de vraag waarom per se moet worden doorgevochten? De Duitse kanselier Scholz meldde wel met Rusland te willen onderhandelen maar nadát Rusland zich volledig uit Oekraïne heeft teruggetrokken. Scholz gaat er daarom vanuit dat de oorlog heel lang gaat duren. Hij wil er ook niet mee stoppen.
Poetin heeft meerdere keren aangeboden te willen onderhandelen. Zijn uitgangspunt daarbij is de ‘werkelijkheid op de grond’. De huidige situatie aan het front. De verovering van de Krim en grote stukken van vier provincies in het oosten en het zuiden van Oekraïne. Maar vreemd genoeg is dat voor Rusland eigenlijk alleen interessant als de regering in Kyiv vervangen wordt door een inschikkelijker regering. De ploeg onder leiding van Zelensky zal de huidige situatie alleen als tussenstand kunnen aanvaarden en bereid zijn de oorlog te hervatten om de verloren gegane gebieden alsnog terug te veroveren. Maar, zoals blijkt uit bovenstaande en de ervaringen van de laatste vijf maanden contraoffensief, dat zit er niet in. Ook voor Rusland is in de huidige situatie de oorlog niet gewonnen, zeker als de bevoorrading van Oekraïne blijft doorgaan. Veel zal afhangen van de oorlogswil in het Westen en van de capaciteit van de oorlogsindustrie in het komende jaar. De uitputtingsslag gaat door en ook de druk op de Oekraïense samenleving om de oorlog vol te houden. Hoe realistisch het voorstel tot onderhandelingen is, moet dus in de praktijk nog blijken.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.