Kijk op de week van 25 november - 4 decemberDit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
President Zelensky van Oekraïne heeft de bocht gemaakt. Afgelopen vrijdag gaf hij toe dat het contraoffensief niet heeft opgeleverd wat hij er van gehoopt had. De oorlog is een nieuwe fase gekomen, geeft hij toe, en Oekraïne gaat zich nu voorbereiden op defensieve stellingen. Dat is een zeer grote stap voor Zelensky die maanden lang volhield dat er geen patstelling was en dat de militaire overwinning te behalen is. Daarvoor moeten doorbraken in de Russische stellingen worden gemaakt en dat is onmogelijk gebleken. Dat betekent ook dat de weg vrij is om nieuwe oplossingen te bedenken voor de oorlog. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
De ommezwaai van Zelensky zal regeringsleiders in Europa steunen die menen dat de oorlog een bevroren conflict is geworden dat zeer moeilijk met meer wapens kan worden beslecht, zoals premier Fico van Slowakije. Dat zal de stille krachten steunen die menen dat onderhandelingen moeten worden begonnen. In de komende weken zullen deze ontwikkelingen zich verder aftekenen.
Dat brengt me op de volgende onderwerpen
Spanningen in de Oekraïense regering
De afgelopen weken waren de spanningen tussen Zelensky en Zaluzhny, de hoogste generaal van Oekraïne, hoog opgelopen. Het ging om de analyse of de Oekraïense oorlogvoering sinds het offensief succes heeft gehad. Zaluzhny vond het niet, een patstelling oordeelde hij. Zelensky hield tot 1 december vol dat het goed ging. Dat leidde tot openlijke spanningen die in het Westen aan het licht kwamen door een opinieartikel van Zaluszhy in The Economist, op 1 november jl. De hele maand november woedde het conflict. In Oekraïne verschenen positiebepalingen van tal van vooraanstaande figuren voor of tegen Zaluzhny. De burgemeester van Kyiv, Vitali Klitscho, stelde dat Zaluzhny gelijk heeft.
Daar loopt nog de kwestie van presidentsverkiezingen door heen. In maart 2024 zouden verkiezingen voor een nieuwe president moeten worden gehouden. In een oorlog waarin 18% van het grondgebied bezet is en miljoenen stemmers naar het buitenland zijn gevlucht is dat geen sinecure. Zelensky acht het onmogelijk, maar vooral in de VS wordt er in Trumpistische kringen op aangedrongen om de verkiezingen door te laten gaan. De zaak is onbeslist maar er worden wel peilingen gehouden over de populariteit van vooraanstaande figuren. Het gaat om ‘vertrouwenscijfers’ die van midden november zijn en tonen dat Zelensky het vertrouwen van 32% van de Oekraïense bevolking heeft, wat minder dan de helft is van Zaluzhny, 70%. De chef van de geheime dienst Kyrylo Boedanov scoort 45%. Dat zijn grote verschillen en met het conflict over de oorlog in aanmerking genomen, is dat ongunstig voor Zelensky.
De situatie aan het front
Rusland blijft proberen een doorbraak te forceren bij Avdiivka, ten noorden van de stad Donetsk. Daarbij worden enorm grote aantallen soldaten verbruikt. Het resultaat is mager. Er worden kleine vorderingen gemaakt bij het maken van een tankbeweging om de stad Avdiivka heen. Toch heeft Rusland de stad nog niet ingenomen.
Tegelijkertijd worden er iedere nacht raket en droneaanvallen op energievoorzieningen gedaan om de Oekraïense maatschappij deze winter opnieuw in de kou en het donker te zetten. Dat lukt maar een beetje omdat veel projectielen door Oekraïense luchtafweer worden afgevangen.
In Rusland worden ook weer nieuwe mobilisatieprogramma’s opgezet. De Russische krijgsmacht moet met 170.000 soldaten worden vergroot. Daarmee zou de totale omvang op 1.32 miljoen soldaten onder de wapenen komen.
Op 23 november werd in Rusland een manifest tegen ‘oneindige mobilisatie’ gepubliceerd. Dat initiatief ging uit van vrouwen. Russische autoriteiten zouden geld bieden om niet mee te doen. Ook zijn er stickers met de tekst ‘ik wil mijn man terug’, die vrouwen van soldaten op de auto plakken. Ook dat wordt niet op prijs gesteld door de Russische autoriteiten.
Ook Russische soldaten zijn niet erg gelukkig met de oorlog. Het is moeilijk om dat in de openbaarheid te brengen. Omdat Oekraïense inlichtingendiensten privégesprekken van Russische soldaten afluisteren is het duidelijk worden dat desertie-fantasieën niet van de lucht zijn.
Mobilisatieproblemen van Oekraïne
Gevechtskracht is een combinatie van mensen en wapens (het wapen/systeem en de bijbehorende munitie). Van beide is een groot tekort voor Oekraïne. Gesteld wordt dat gemiddelde levensverwachting van een frontsoldaat op dit moment 14 dagen is. Nu wordt gesteld dat sinds het begin van de oorlog 650.000 mannen in de dienstplichtige leeftijd (18 tot 60 jaar) naar het Westen zijn gevlucht.
Daar kwamen nog andere zaken bij zoals de nu openlijk besproken mobilisatieproblemen. Zelensky werd verweten dat hij te laat ingreep bij de corruptie in wervingsbureaus waar tegen een forse som een afkeuring kon worden gekocht. Vervanging van het totale ambtenarenbestand is te laat gekomen, niemand wordt nog vertrouwd, ook de nieuwe ambtenaren niet.
Omdat er te weinig aflossing is, is het misschien niet vreemd maar wel zeer opvallend dat frontsoldaten een actiepagina op Telegram en een petitie startten waarbij ze eisten om demobilisatie. Aflossing en verlof. Ze moeten te lang aan het front verblijven. Gesteund door ‘het thuisfront’ (vrouwen en kinderen) werd zelfs twee maal gedemonstreerd in Kyiv, 27 oktober en 12 november, om deze eisen kracht bij te zetten.
De reactie op deze campagne is een nieuwe wet om uitzendbureaus in te schakelen bij de werving. Een nieuw rekruteringssysteem dat met behulp van uitzendbureaus voor soelaas moet zorgen.
NAVO-ontwikkelingen
Vorige week, 27 november, vergaderden de ministers van Defensie van de NAVO in Brussel. De NAVO-top in Brussel ging naast andere zaken ook over de oorlog in Oekraïne en duidelijk is dat de NAVO de moed er in wil houden, maar dat onderlinge verschillen over de koers groeien. NAVO-baas Stoltenberg wil dat de NAVO Oekraïne op koers houdt en dat het aan Oekraïne alleen is om te beslissen of het wil onderhandelen. Het onderwerp ‘Hoe staat het met de onderhandelingskansen met Rusland’ zal niet openlijk gecommuniceerd worden en ook niet de openbare agenda staan.
Een oplossing voor het structurele gebrek aan munitie voor Oekraïne; de afnemende steun voor de bewapening in Oekraïne ; de overwinning van Wilders bij de verkiezingen en zoals vermeld de analyse van Slowakije dat de oorlog een bevroren conflict is geworden zijn genoeg thema’s om het stille plan voor onderhandelingen harder uit te spreken.
Geheim plan?
Het was uit de snippers informatie van de afgelopen maanden al duidelijk dat in kringen van de NAVO weinig geloof werd gehecht aan de optimistische verhalen van president Zelensky. Begin november werd duidelijk dat zeer stille diplomatie noodzakelijk was. In openbare verklaringen en uitlatingen is daarvan niets te merken. De praktijk bewijst anders. Zelensky heeft nu toegegeven uit een ander vaatje te moeten tappen. Dat betekent dat geleidelijk aan een andere mentaliteit over de mogelijkheden van oorlogvoeren zal moeten ontstaan.
In Duitsland pakte Bild-Zeitung uit met de ontdekking van een ‘geheim plan’ van de VS en Duitsland. Beide landen zouden Oekraïne nog wel wapens willen leveren, maar alleen om stand te houden tegen verder aanvallen. Bezet gebied heroveren wordt onmogelijk geacht. De Oekraïense regering moet nu inzien dat onderhandelingen met Rusland zouden moeten worden begonnen over ‘soevereiniteit en territoriale integriteit’. Of dit een plan is, of dit zelfs een geheim plan is niet zeker. Wel is duidelijk dat ook Zelensky bereid is een nieuwe fase in te gaan.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Dat brengt me op de volgende onderwerpen
- Spanningen in de Oekraïense regering
- De situatie aan het front
- Mobilisatieproblemen van Oekraïne
- De houding van de NAVO
- Geheim plan?
Spanningen in de Oekraïense regering
De afgelopen weken waren de spanningen tussen Zelensky en Zaluzhny, de hoogste generaal van Oekraïne, hoog opgelopen. Het ging om de analyse of de Oekraïense oorlogvoering sinds het offensief succes heeft gehad. Zaluzhny vond het niet, een patstelling oordeelde hij. Zelensky hield tot 1 december vol dat het goed ging. Dat leidde tot openlijke spanningen die in het Westen aan het licht kwamen door een opinieartikel van Zaluszhy in The Economist, op 1 november jl. De hele maand november woedde het conflict. In Oekraïne verschenen positiebepalingen van tal van vooraanstaande figuren voor of tegen Zaluzhny. De burgemeester van Kyiv, Vitali Klitscho, stelde dat Zaluzhny gelijk heeft.
Daar loopt nog de kwestie van presidentsverkiezingen door heen. In maart 2024 zouden verkiezingen voor een nieuwe president moeten worden gehouden. In een oorlog waarin 18% van het grondgebied bezet is en miljoenen stemmers naar het buitenland zijn gevlucht is dat geen sinecure. Zelensky acht het onmogelijk, maar vooral in de VS wordt er in Trumpistische kringen op aangedrongen om de verkiezingen door te laten gaan. De zaak is onbeslist maar er worden wel peilingen gehouden over de populariteit van vooraanstaande figuren. Het gaat om ‘vertrouwenscijfers’ die van midden november zijn en tonen dat Zelensky het vertrouwen van 32% van de Oekraïense bevolking heeft, wat minder dan de helft is van Zaluzhny, 70%. De chef van de geheime dienst Kyrylo Boedanov scoort 45%. Dat zijn grote verschillen en met het conflict over de oorlog in aanmerking genomen, is dat ongunstig voor Zelensky.
De situatie aan het front
Rusland blijft proberen een doorbraak te forceren bij Avdiivka, ten noorden van de stad Donetsk. Daarbij worden enorm grote aantallen soldaten verbruikt. Het resultaat is mager. Er worden kleine vorderingen gemaakt bij het maken van een tankbeweging om de stad Avdiivka heen. Toch heeft Rusland de stad nog niet ingenomen.
Tegelijkertijd worden er iedere nacht raket en droneaanvallen op energievoorzieningen gedaan om de Oekraïense maatschappij deze winter opnieuw in de kou en het donker te zetten. Dat lukt maar een beetje omdat veel projectielen door Oekraïense luchtafweer worden afgevangen.
In Rusland worden ook weer nieuwe mobilisatieprogramma’s opgezet. De Russische krijgsmacht moet met 170.000 soldaten worden vergroot. Daarmee zou de totale omvang op 1.32 miljoen soldaten onder de wapenen komen.
Op 23 november werd in Rusland een manifest tegen ‘oneindige mobilisatie’ gepubliceerd. Dat initiatief ging uit van vrouwen. Russische autoriteiten zouden geld bieden om niet mee te doen. Ook zijn er stickers met de tekst ‘ik wil mijn man terug’, die vrouwen van soldaten op de auto plakken. Ook dat wordt niet op prijs gesteld door de Russische autoriteiten.
Ook Russische soldaten zijn niet erg gelukkig met de oorlog. Het is moeilijk om dat in de openbaarheid te brengen. Omdat Oekraïense inlichtingendiensten privégesprekken van Russische soldaten afluisteren is het duidelijk worden dat desertie-fantasieën niet van de lucht zijn.
Mobilisatieproblemen van Oekraïne
Gevechtskracht is een combinatie van mensen en wapens (het wapen/systeem en de bijbehorende munitie). Van beide is een groot tekort voor Oekraïne. Gesteld wordt dat gemiddelde levensverwachting van een frontsoldaat op dit moment 14 dagen is. Nu wordt gesteld dat sinds het begin van de oorlog 650.000 mannen in de dienstplichtige leeftijd (18 tot 60 jaar) naar het Westen zijn gevlucht.
Daar kwamen nog andere zaken bij zoals de nu openlijk besproken mobilisatieproblemen. Zelensky werd verweten dat hij te laat ingreep bij de corruptie in wervingsbureaus waar tegen een forse som een afkeuring kon worden gekocht. Vervanging van het totale ambtenarenbestand is te laat gekomen, niemand wordt nog vertrouwd, ook de nieuwe ambtenaren niet.
Omdat er te weinig aflossing is, is het misschien niet vreemd maar wel zeer opvallend dat frontsoldaten een actiepagina op Telegram en een petitie startten waarbij ze eisten om demobilisatie. Aflossing en verlof. Ze moeten te lang aan het front verblijven. Gesteund door ‘het thuisfront’ (vrouwen en kinderen) werd zelfs twee maal gedemonstreerd in Kyiv, 27 oktober en 12 november, om deze eisen kracht bij te zetten.
De reactie op deze campagne is een nieuwe wet om uitzendbureaus in te schakelen bij de werving. Een nieuw rekruteringssysteem dat met behulp van uitzendbureaus voor soelaas moet zorgen.
NAVO-ontwikkelingen
Vorige week, 27 november, vergaderden de ministers van Defensie van de NAVO in Brussel. De NAVO-top in Brussel ging naast andere zaken ook over de oorlog in Oekraïne en duidelijk is dat de NAVO de moed er in wil houden, maar dat onderlinge verschillen over de koers groeien. NAVO-baas Stoltenberg wil dat de NAVO Oekraïne op koers houdt en dat het aan Oekraïne alleen is om te beslissen of het wil onderhandelen. Het onderwerp ‘Hoe staat het met de onderhandelingskansen met Rusland’ zal niet openlijk gecommuniceerd worden en ook niet de openbare agenda staan.
Een oplossing voor het structurele gebrek aan munitie voor Oekraïne; de afnemende steun voor de bewapening in Oekraïne ; de overwinning van Wilders bij de verkiezingen en zoals vermeld de analyse van Slowakije dat de oorlog een bevroren conflict is geworden zijn genoeg thema’s om het stille plan voor onderhandelingen harder uit te spreken.
Geheim plan?
Het was uit de snippers informatie van de afgelopen maanden al duidelijk dat in kringen van de NAVO weinig geloof werd gehecht aan de optimistische verhalen van president Zelensky. Begin november werd duidelijk dat zeer stille diplomatie noodzakelijk was. In openbare verklaringen en uitlatingen is daarvan niets te merken. De praktijk bewijst anders. Zelensky heeft nu toegegeven uit een ander vaatje te moeten tappen. Dat betekent dat geleidelijk aan een andere mentaliteit over de mogelijkheden van oorlogvoeren zal moeten ontstaan.
In Duitsland pakte Bild-Zeitung uit met de ontdekking van een ‘geheim plan’ van de VS en Duitsland. Beide landen zouden Oekraïne nog wel wapens willen leveren, maar alleen om stand te houden tegen verder aanvallen. Bezet gebied heroveren wordt onmogelijk geacht. De Oekraïense regering moet nu inzien dat onderhandelingen met Rusland zouden moeten worden begonnen over ‘soevereiniteit en territoriale integriteit’. Of dit een plan is, of dit zelfs een geheim plan is niet zeker. Wel is duidelijk dat ook Zelensky bereid is een nieuwe fase in te gaan.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.