Kijk op de week van 25 augustus - 4 september 2023Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
De Oekraïense legerleiding meldt een doorbraak in de Russische versterkingen bij het dorp Robotyne in de provincie Zaporisha. De eerste verdedigingslinie van Rusland is doorbroken. Dat zal de opmars in de richting van de Zee van Azov vlotter doen verlopen. Zegt Oekraïne. Intussen zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken dat iedereen die kritische vragen heeft over het contraoffensief ‘zijn mond’ moet houden. Die zelfde boodschap zit ook in een filmpje van de Oekraïense regering, zij het in plattere termen: ‘Kop dicht!’. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Naast de duizelingwekkende behoefte aan munitie worden nu ook voorbereidingen getroffen op een lange en slepende oorlog.
Vorige week stelde ik tijdens de actie op het Spui, dat uitputting, escalatie en twijfel drie cruciale begrippen zijn. Ze zijn aan elkaar verbonden. Dat brengt me op de volgende ontwikkelingen die de afgelopen tien dagen opvielen.
De stand van de oorlog
Afgaand op berichten van de Oekraïense legerleiding is het de vraag of er werkelijk belangrijke Oekraïense militaire vooruitgang is bereikt, of dat de achterban in Oekraïne en de Westerse sponsors vooral krachtig moed wordt in gesproken. Dat moet komende weken blijken.
Elders dan in de provincie Zaporisha, in noordelijke richting, probeert Rusland op zeker vijf plaatsen door de Oekraïense linies te breken in de richting van de Oekraïense stad Koepjansk. De Russische vorderingen zijn matig, maar leveren wel degelijk druk op Oekraïne op.
Aan Oekraïense zijde wordt gezegd dat Russen troepen elders weghalen om in het zuiden ter versterking aan te voeren. Voorts zouden reserve-eenheden naar het front kunnen worden gebracht. Deze militaire situatie geeft aan hoe het front aan de vooravond van de natte herfst er voor staat.
Intussen wordt duidelijk wat de emotionele gevolgen zijn voor Oekraïne van het bloedbad en de tienduizenden Oekraïners die deze zomer zijn gesneuveld. En zeker 1000 schoolgebouwen zijn vernietigd door de Russische oorlog. De schoolresultaten en het vermogen om te leren van zeker de helft van de leerlingen loopt terug. Een catastrofe.
Bewapening op korte termijn
De afgelopen week hebben diverse landen bericht over extra wapenzendingen. Finland levert voor 100 miljoen dollar, en ook Nederland verhoogt de militaire steun. De totale waarde van de geleverde Nederlandse militaire steun aan Oekraïne nadert de € 2 miljard. Het betreft leveringen tot en met 23 augustus.
Afgelopen week kondigden de VS een nieuw wapenprogramma aan ter waarde van 250 miljoen dollar. Deze week lekte uit dat de VS ook de hoogst omstreden wapens met verarmd uranium aan Oekraïne zullen leveren. Hoewel deze wapens strikt genomen niet zijn verboden, zoals de wel verboden (en eveneens geleverde) clustermunitie, is dit wapen hoogst omstreden vanwege de radioactieve straling. Het tekent het gebrek aan munitie en het vervagen van de normen.
Bewapening op lange termijn
Uit allerlei signalen blijkt dat het Westen zich voorbereidt op een lange oorlog. Opdat Oekraïne het volhoudt moeten contracten worden getekend voor de lange termijn. Bilaterale verdragen, memoranda of understanding, kortom militaire miljardentoelagen.
Ook wordt – al dan niet terecht- vooruit gelopen op een nieuwe Amerikaanse president die wellicht tegenover Oekraine een minder ruimhartige houding inneemt. Daarom worden er plannen voor de langere termijn ontwikkeld om Oekraïne te blijven bewapenen zodat Rusland dan niet kan winnen op het slagveld.
Wat de Nederlandse F-16's betreft, werd afgelopen week duidelijk dat Nederland in Roemenië meewerkt aan een opleidingscentrum voor Oekraïense piloten. Een knelpunt was het gebrek aan docenten en opleiding. Dat is opgelost door de fabrikant van de F-16: Lockheed Martin gaat de F-16-opleiding in het Roemeense trainingscentrum helpen verzorgen. Het bedrijf zal ook de jachtvliegtuigen onderhouden die Defensie voor dit doel beschikbaar stelt.
Waarschijnlijk zal Nederland tussen de 12 en 18 F-16-toestellen aan Oekraïne ter beschikking stellen. Minister Ollongren denkt dat ‘vanaf het voorjaar’ de eerste Nederlandse F-16’s aan Oekraïne te kunnen leveren. Wanneer precies blijft dus onduidelijk.
De drone-oorlog van Oekraïne
Met grootschalige drone-aanvallen lukt het Oekraïne om Russische bases aan te vallen en militaire vliegtuigen die daar geparkeerd staan te vernietigen. Het is een vorm van door Oekraïne gewenste escalatie. Vrijwel dagelijks zijn er inmiddels Oekraïense drone-aanvallen tot ver in Rusland. Er zijn de laatste maand aanvallen geweest op Pskov, Bryansk, Kaluga, Orlov, Ryazan en Moskou. Op het vliegveld van Pskov zijn vier Il-76 transportvliegtuigen beschadigd.
Oorlogsverliezen die niet in de oorlog in Oekraïne zelf zijn voorgevallen. De schade is nu in Rusland aangericht. Er wordt met twee mogelijkheden rekening gehouden. Oekraïense sabotageteams in Rusland zelf of vluchten van deze drones uit Oekraïne.
De Oekraïense wapenindustrie is erin geslaagd zelf een succesvolle drone te ontwikkelen, de Morok, die tot diep in Rusland kan opereren. Maar ook de Bever, Bober is gemeld. Daarbij wordt het land ook geholpen door westerse inlichtingen. Officieel is dit een inbreuk op het Westerse restrictieve escaleren. Westerse wapens mogen niet in Rusland worden ingezet. Oekraïense wapens, zoals deze drones wel. En kennelijk inlichtingen ook.
Opnieuw heeft Oekraïne pogingen gedaan om de lange brug over de zee van Azov die de Krim met Rusland verbindt te saboteren. Rusland zegt dat het drie onbemande boten (zeedrones) heeft uitgeschakeld voordat ze de pijlers van de brug konden bereiken. Oekraïne doet daarmee een nieuwe poging om de verbinding kapot te maken en Rusland te benadelen in de strategische positie in de Krim. Eerder lukte dat wel voor een deel. Maar de sabotage verbrak de verbinding tot nog toe niet.
Disciplinering in Oekraïne
Onder de vervloeking van iedereen die kritiek heeft op de Oekraïense wijze van oorlogvoeren, vanwege de povere resultaten, gaat de oorlog door. Kritiek wordt niet gewaardeerd. Zeker niet in het openbaar en zeker niet anoniem. Dat laatste is kennelijk nodig omdat de disciplineringspolitiek van twijfelaars en critici vooralsnog zo krachtig is, dat kritiek niet in het openbaar kan worden geuit. De oorlogsstemming is nog groot. En dat moet zo blijven als het aan de Oekraïense regering en de dominante stromingen in het Westen ligt.
Na een eerdere schijnbeweging is nu toch de Oekraïense minister van Defensie Reznikov uit zijn functie ontheven. Hij had toch teveel corruptie op het ministerie van Defensie door de vingers gezien. Dit is niet langer houdbaar als de prijs voor een ziekenbriefje om uit dienst te blijven stijgt. Ook de oligarch Kolomoisky, van wie altijd gedacht werd dat hij Zelensky niet alleen in het financiële zadel heeft gebracht maar daar ook heeft gehouden, is nu van zijn voetstuk gevallen. Zelensky is met een disciplineringscampagne bezig.
Permanent slagveld en de opbouw van een nieuw ijzeren gordijn
Met de lange termijn wapencontracten en de vestiging van Westerse wapenfirma’s wordt Oekraïne in toenemende mate het permanente slagveld tussen het Westen en Rusland. Wie geeft het eerst op, wie is het eerst leeggebloed? Of het van leegbloeden komt is niet zeker, maar een toestand van min of meer permanente oorlog is waarschijnlijk op dit moment.
Langs de grenzen van de NAVO wordt een ijzeren gordijn opgetrokken, Oekraïne is het slagveld met twee belangen. Het belang van Oekraïne om zijn hele grondgebied terug te krijgen en het Westerse belang om tegen relatief lage kosten Rusland te verzwakken.
Lesley Graham, een lid van de Amerikaanse Senaat die op bezoek was in Oekraïne, verwoordde de mainstream van de Amerikaanse politiek op even kernachtige als cynische wijze. 'Als de Amerikanen de wapens laten binnenstromen dan kunt u (Zelensky) een oorlog voeren die wij ons niet kunnen veroorloven te verliezen.' Oekraïne als mandaathouder van een Amerikaans belang.
Het strategische probleem is dat Rusland misschien verzwakt wordt, wat nog amper het geval is, maar dat ook het Westen in de nieuwe wereldverhoudingen een veer moet laten. Het versterken deze week van de BRICS kan daarvan een aanleiding zijn. De uitdaging van de Amerikaanse wereldmacht door de leden van BRICS geldt de macht van de dollar als internationaal (reserve-) betaalmiddel. Als de oorlogvoerende partijen zich voorbereiden op een lange oorlog, geldt het belang van de middellange termijn ook de macht van de dollar en de daaraan gekoppelde politieke en militaire macht.
Eindspel in voorbereiding?
De aanhoudende kritiek op de povere resultaten van het Oekraïense wordt officieel niet getolereerd door de Oekraïense regering. 'Kop dicht!' De Oekraïense regering wordt geconfronteerd met verzwakkend moreel. Daarom worden maatregelen genomen tegen verschillende vormen van corruptie. Dat heeft nu zelfs de succesvolle wapenverwerver Reznikov de positie van minister van Defensie gekost. Tevens is de oude financier van presidentskandidaat Zelensky, Kolomoisky, gearresteerd. In de verhouding tussen escalatie, uitputting en twijfel wordt achter de schermen naar voorwaarden gezocht voor een eindspel. Een situatie waarin de hevigste gevechten stoppen en een al dan niet overeengekomen staakt-het-vuren ontstaat. Hoe lang het duurt voordat het zover is, is niet duidelijk. 'Mondje dicht' zal niets oplossen.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Vorige week stelde ik tijdens de actie op het Spui, dat uitputting, escalatie en twijfel drie cruciale begrippen zijn. Ze zijn aan elkaar verbonden. Dat brengt me op de volgende ontwikkelingen die de afgelopen tien dagen opvielen.
- De stand van de oorlog
- Bewapening voor de korte termijn
- Bewapening voor de lange termijn
- De drone-oorlog van Oekraïne
- Aantrekken van de discipline in Oekraïne
- Oekraïne als permanent slagveld en een nieuw ijzeren gordijn in Europa
- Eindspel in voorbereiding?
De stand van de oorlog
Afgaand op berichten van de Oekraïense legerleiding is het de vraag of er werkelijk belangrijke Oekraïense militaire vooruitgang is bereikt, of dat de achterban in Oekraïne en de Westerse sponsors vooral krachtig moed wordt in gesproken. Dat moet komende weken blijken.
Elders dan in de provincie Zaporisha, in noordelijke richting, probeert Rusland op zeker vijf plaatsen door de Oekraïense linies te breken in de richting van de Oekraïense stad Koepjansk. De Russische vorderingen zijn matig, maar leveren wel degelijk druk op Oekraïne op.
Aan Oekraïense zijde wordt gezegd dat Russen troepen elders weghalen om in het zuiden ter versterking aan te voeren. Voorts zouden reserve-eenheden naar het front kunnen worden gebracht. Deze militaire situatie geeft aan hoe het front aan de vooravond van de natte herfst er voor staat.
Intussen wordt duidelijk wat de emotionele gevolgen zijn voor Oekraïne van het bloedbad en de tienduizenden Oekraïners die deze zomer zijn gesneuveld. En zeker 1000 schoolgebouwen zijn vernietigd door de Russische oorlog. De schoolresultaten en het vermogen om te leren van zeker de helft van de leerlingen loopt terug. Een catastrofe.
Bewapening op korte termijn
De afgelopen week hebben diverse landen bericht over extra wapenzendingen. Finland levert voor 100 miljoen dollar, en ook Nederland verhoogt de militaire steun. De totale waarde van de geleverde Nederlandse militaire steun aan Oekraïne nadert de € 2 miljard. Het betreft leveringen tot en met 23 augustus.
Afgelopen week kondigden de VS een nieuw wapenprogramma aan ter waarde van 250 miljoen dollar. Deze week lekte uit dat de VS ook de hoogst omstreden wapens met verarmd uranium aan Oekraïne zullen leveren. Hoewel deze wapens strikt genomen niet zijn verboden, zoals de wel verboden (en eveneens geleverde) clustermunitie, is dit wapen hoogst omstreden vanwege de radioactieve straling. Het tekent het gebrek aan munitie en het vervagen van de normen.
Bewapening op lange termijn
Uit allerlei signalen blijkt dat het Westen zich voorbereidt op een lange oorlog. Opdat Oekraïne het volhoudt moeten contracten worden getekend voor de lange termijn. Bilaterale verdragen, memoranda of understanding, kortom militaire miljardentoelagen.
Ook wordt – al dan niet terecht- vooruit gelopen op een nieuwe Amerikaanse president die wellicht tegenover Oekraine een minder ruimhartige houding inneemt. Daarom worden er plannen voor de langere termijn ontwikkeld om Oekraïne te blijven bewapenen zodat Rusland dan niet kan winnen op het slagveld.
Wat de Nederlandse F-16's betreft, werd afgelopen week duidelijk dat Nederland in Roemenië meewerkt aan een opleidingscentrum voor Oekraïense piloten. Een knelpunt was het gebrek aan docenten en opleiding. Dat is opgelost door de fabrikant van de F-16: Lockheed Martin gaat de F-16-opleiding in het Roemeense trainingscentrum helpen verzorgen. Het bedrijf zal ook de jachtvliegtuigen onderhouden die Defensie voor dit doel beschikbaar stelt.
Waarschijnlijk zal Nederland tussen de 12 en 18 F-16-toestellen aan Oekraïne ter beschikking stellen. Minister Ollongren denkt dat ‘vanaf het voorjaar’ de eerste Nederlandse F-16’s aan Oekraïne te kunnen leveren. Wanneer precies blijft dus onduidelijk.
De drone-oorlog van Oekraïne
Met grootschalige drone-aanvallen lukt het Oekraïne om Russische bases aan te vallen en militaire vliegtuigen die daar geparkeerd staan te vernietigen. Het is een vorm van door Oekraïne gewenste escalatie. Vrijwel dagelijks zijn er inmiddels Oekraïense drone-aanvallen tot ver in Rusland. Er zijn de laatste maand aanvallen geweest op Pskov, Bryansk, Kaluga, Orlov, Ryazan en Moskou. Op het vliegveld van Pskov zijn vier Il-76 transportvliegtuigen beschadigd.
Oorlogsverliezen die niet in de oorlog in Oekraïne zelf zijn voorgevallen. De schade is nu in Rusland aangericht. Er wordt met twee mogelijkheden rekening gehouden. Oekraïense sabotageteams in Rusland zelf of vluchten van deze drones uit Oekraïne.
De Oekraïense wapenindustrie is erin geslaagd zelf een succesvolle drone te ontwikkelen, de Morok, die tot diep in Rusland kan opereren. Maar ook de Bever, Bober is gemeld. Daarbij wordt het land ook geholpen door westerse inlichtingen. Officieel is dit een inbreuk op het Westerse restrictieve escaleren. Westerse wapens mogen niet in Rusland worden ingezet. Oekraïense wapens, zoals deze drones wel. En kennelijk inlichtingen ook.
Opnieuw heeft Oekraïne pogingen gedaan om de lange brug over de zee van Azov die de Krim met Rusland verbindt te saboteren. Rusland zegt dat het drie onbemande boten (zeedrones) heeft uitgeschakeld voordat ze de pijlers van de brug konden bereiken. Oekraïne doet daarmee een nieuwe poging om de verbinding kapot te maken en Rusland te benadelen in de strategische positie in de Krim. Eerder lukte dat wel voor een deel. Maar de sabotage verbrak de verbinding tot nog toe niet.
Disciplinering in Oekraïne
Onder de vervloeking van iedereen die kritiek heeft op de Oekraïense wijze van oorlogvoeren, vanwege de povere resultaten, gaat de oorlog door. Kritiek wordt niet gewaardeerd. Zeker niet in het openbaar en zeker niet anoniem. Dat laatste is kennelijk nodig omdat de disciplineringspolitiek van twijfelaars en critici vooralsnog zo krachtig is, dat kritiek niet in het openbaar kan worden geuit. De oorlogsstemming is nog groot. En dat moet zo blijven als het aan de Oekraïense regering en de dominante stromingen in het Westen ligt.
Na een eerdere schijnbeweging is nu toch de Oekraïense minister van Defensie Reznikov uit zijn functie ontheven. Hij had toch teveel corruptie op het ministerie van Defensie door de vingers gezien. Dit is niet langer houdbaar als de prijs voor een ziekenbriefje om uit dienst te blijven stijgt. Ook de oligarch Kolomoisky, van wie altijd gedacht werd dat hij Zelensky niet alleen in het financiële zadel heeft gebracht maar daar ook heeft gehouden, is nu van zijn voetstuk gevallen. Zelensky is met een disciplineringscampagne bezig.
Permanent slagveld en de opbouw van een nieuw ijzeren gordijn
Met de lange termijn wapencontracten en de vestiging van Westerse wapenfirma’s wordt Oekraïne in toenemende mate het permanente slagveld tussen het Westen en Rusland. Wie geeft het eerst op, wie is het eerst leeggebloed? Of het van leegbloeden komt is niet zeker, maar een toestand van min of meer permanente oorlog is waarschijnlijk op dit moment.
Langs de grenzen van de NAVO wordt een ijzeren gordijn opgetrokken, Oekraïne is het slagveld met twee belangen. Het belang van Oekraïne om zijn hele grondgebied terug te krijgen en het Westerse belang om tegen relatief lage kosten Rusland te verzwakken.
Lesley Graham, een lid van de Amerikaanse Senaat die op bezoek was in Oekraïne, verwoordde de mainstream van de Amerikaanse politiek op even kernachtige als cynische wijze. 'Als de Amerikanen de wapens laten binnenstromen dan kunt u (Zelensky) een oorlog voeren die wij ons niet kunnen veroorloven te verliezen.' Oekraïne als mandaathouder van een Amerikaans belang.
Het strategische probleem is dat Rusland misschien verzwakt wordt, wat nog amper het geval is, maar dat ook het Westen in de nieuwe wereldverhoudingen een veer moet laten. Het versterken deze week van de BRICS kan daarvan een aanleiding zijn. De uitdaging van de Amerikaanse wereldmacht door de leden van BRICS geldt de macht van de dollar als internationaal (reserve-) betaalmiddel. Als de oorlogvoerende partijen zich voorbereiden op een lange oorlog, geldt het belang van de middellange termijn ook de macht van de dollar en de daaraan gekoppelde politieke en militaire macht.
Eindspel in voorbereiding?
De aanhoudende kritiek op de povere resultaten van het Oekraïense wordt officieel niet getolereerd door de Oekraïense regering. 'Kop dicht!' De Oekraïense regering wordt geconfronteerd met verzwakkend moreel. Daarom worden maatregelen genomen tegen verschillende vormen van corruptie. Dat heeft nu zelfs de succesvolle wapenverwerver Reznikov de positie van minister van Defensie gekost. Tevens is de oude financier van presidentskandidaat Zelensky, Kolomoisky, gearresteerd. In de verhouding tussen escalatie, uitputting en twijfel wordt achter de schermen naar voorwaarden gezocht voor een eindspel. Een situatie waarin de hevigste gevechten stoppen en een al dan niet overeengekomen staakt-het-vuren ontstaat. Hoe lang het duurt voordat het zover is, is niet duidelijk. 'Mondje dicht' zal niets oplossen.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.