Kijk op de week van 5 tot 12 decemberDe belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen week zijn:
* De Amerikaanse toestemming die Oekraïne kreeg voor de aanvallen op een drietal bases in Rusland. * De zeer penibele humanitaire situatie in Oekraïne als gevolg van de vernietiging van het elektriciteitsnet. * En tenslotte de tegenstrijdige opmerkingen die Poetin naar aanleiding hiervan heeft gemaakt. Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op maandag 12 december 2022 tijdens de 41e vredesactie op het Museumplein. Dit is de uitgebreide versie van het uitgesproken verhaal. |
|
Eerst de betekenis van de aanvallen op Rusland.
Het gaat om een olieopslagplaats in Koersk niet zo ver van de grens met Oekraïne en twee luchtmachtbases dieper in Rusland, waarvan een bij de stad Engels, 600 km landinwaarts. Daar is de thuisbasis van een eenheid van de luchtmacht die bewapend is met strategische kernwapens. Die laatste twee aanvallen, en vooral die op de strategische bommenwerpers bij Engels, waren de belangrijkste.
In die aanvallen was een politieke boodschap aan Rusland verpakt; we kunnen je raken als we willen, én je hebt je verdediging niet op orde. Voor de goede orde. Het waren Oekraïense wapens. Er zijn geen westerse wapens gebruikt.
Afgelopen dagen is formeel bevestigd wat duidelijk was toen Oekraïne drie keer toesloeg. De VS hebben gehoor gegeven aan de Oost-Europese en Oekraïense smeekbedes om toe te mogen slaan in Rusland zelf. Daarmee wordt een beleidsverandering ingezet die tot nu toe ervan uit ging dat aanvallen in Rusland zelf escalerend zou werken. Dat beleid is verlaten en als Oekraïne voldoet aan de voorwaarden om geen burgers aan te vallen of moordaanslagen te plegen op een bepaald type Russen (zoals afgelopen zomer op de journaliste Droegina) dan mag het nu. Er wordt op gehoopt dat dit type aanvallen de Russische bevolking tegen de Russische oorlogspolitiek zal opzetten. De oorlog komt te dichtbij voor de Russische bevolking, zo is de redenering.
Stoltenberg sluit directe confrontatie niet langer uit
NAVO-baas Stoltenberg heeft aangegeven een directe confrontatie tussen Rusland en de NAVO niet uit te sluiten. Om dat te voorkomen moet Oekraïne zwaarder worden bewapend, aldus Stoltenberg. Het grote risico is natuurlijk dat ook Rusland verder escaleert. Het consequent bombarderen van de elektriciteitsvoorziening in Oekraïne sinds een maand is zo’n escalatie. Natuurlijk kan het nog erger.
De tweede hoofdontwikkeling is de ernst van de humanitaire situatie in Oekraïne. Volgens een rapport van de VN zijn tot 1 december 17.023 burgers om het leven gekomen, waaronder 419 kinderen. In totaal zijn er 715 aanvallen op gezondheidscentra uitgevoerd. Meer dan 14 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht gejaagd. Daarvan zijn er 7,8 miljoen naar Midden- Europese en West-Europese landen gegaan.
Het vernietigen van de elektriciteitsvoorziening heeft vooral de zuidelijke gebieden en met name de steden Odessa en Kherson inmiddels (zowat) helemaal van elektriciteit beroofd. Ook de burgemeester van hoofdstad Kiev heeft gezegd dat hoewel het stadsbestuur zo’n 500 buurtwarmtepunten in de miljoenenstad heeft ingericht, dit onvoldoende is om totale kou en duisternis te voorkomen.
Poetin spreekt weer over kernoorlog
Poetin heeft afgelopen week aangekondigd de bombardementen op Oekraïense energiecentrales voort te zetten. En hij heeft opnieuw, na de aanval bij de kernwapenluchtmachtbasis, hardop gesproken over een kernwapenoorlog. De tegenstrijdigheid waarover ik begon zit hem erin dat hij ook stelde dat onderhandelingen tot een einde van de oorlog moeten leiden.
Inmiddels is de Westerse organisatie van winterhulp op gang gekomen. Nederland beloofde afgelopen donderdag voor 182 miljoen euro aan tal van middelen beschikbaar te stellen. Morgen, 13 december, wordt in Frankrijk een internationale donorconferentie gehouden. Of dat alles voldoende is en op tijd aankomt valt te bezien.
Op die conferentie komen overigens drie dingen aan de orde. Behalve winterhulp en wordt ook over heropbouwplannen en over een vredesplan gesproken. Volgens Macron wordt op basis van het tienpuntenplan van Zelensky verder gepraat. Zelensky presenteerde dat op de G-20 in Indonesië.
Voorlopig betekent dit alles dat de winter in alle opzichten donkerder wordt en veel kouder.
Graag tot volgende week.
Tot hier de uitgesproken versie. Onderstaand met bronvermelding de volledige analyse waarop Guido zich baseert.
De analyse betreft de volgende 6 punten:
1. Humanitaire zaken.
2. Oekraïense aanvallen op Rusland.
3. De Amerikaanse regie – hoe verder?
4. Embargopolitiek.
5. Opnieuw openlijke dreiging met kernwapens.
6. Merkel spreekt.
1. Humanitaire zaken
Volgens de VN zijn tot 1 december 17.023 burgers om het leven gekomen, waaronder 419 kinderen. In totaal zijn er 715 aanvallen op gezondheidscentra uitgevoerd. Meer dan 14 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht gejaagd. Daarvan zijn er 7,8 miljoen naar Midden- Europese en West-Europese landen gegaan.
De aanvallen op de Oekraïense elektriciteitsvoorziening zijn de afgelopen week weer met veel raketten, minstens 70, uitgevoerd. Oekraïne stelt dat de meeste voortijdig konden worden uitgeschakeld maar dat verhindert niet dat de humanitaire situatie buitengewoon penibel is geworden.
De burgemeester van Kiev, Vitali Klitsjko, stelde deze week een apocalyptische winter te vrezen is voor de inwoners van zijn stad.
Vrieskou en duisternis. Er zijn te weinig kachels om de 3,6 miljoen inwoners van de hoofdstad Kiev te verwarmen. Het stadsbestuur heeft maatregelen genomen zoals een 500 tenten met elektriciteit en verwarming. Maar dat is te weinig voor de hele stad bij temperaturen tot 15 graden onder nul. Bevriezing van het hele waternetwerk is niet uitgesloten net zomin als onleefbare huizen. De burgers van Kiev zijn opgeroepen noodvoorraden voedsel en water aan te leggen. Kleding en documenten moeten bij de hand worden gehouden om onverhoeds alsnog te evacueren.
Afgelopen donderdag heeft de Nederlandse regering de winterhulp-plannen voor Oekraïne bekend gemaakt.
Deze is gericht op het herstel van energie-infrastructuur en wordt ingezet via drie sporen. In totaal gaat het om een inmiddels tot 180 miljoen euro verhoogd bedrag voor het herstel van ziekenhuizen en de gezondheidszorg, energievoorziening, huisvesting en infrastructuur en noodreparaties aan de elektriciteitsinfrastructuur, enz., enz. Of het Nederlandse deel in het geheel van Westerse humanitaire hulp voldoende is niet duidelijk.
2. Oekraïense aanvallen in Rusland
Afgelopen week werd duidelijk dat Oekraïne zeker drie gewaagde aanvallen diep in Rusland heeft uitgevoerd.
Oekraïne heeft een oude Sovjet-drone, de Strizh, aangepast en in ieder geval op twee luchtmachtbases afgevuurd. Eén van die bases, bij de stad Engels, was de basis van toestellen van de strategische atoomwapenluchtmacht. Enkele toestellen zijn geraakt. Die aanval was begeleid door special forces van Oekraïne die tot vlak bij de basis waren doorgedrongen (en weggekomen nadien).
Inmiddels is duidelijk dat het een Westerse beleidswijziging inhoudt. Eerst werd ervan uitgegaan dat aanvallen in Rusland zelf escalerend zou werken. Als Oekraïne voldoet aan de voorwaarden om geen burgers aan te vallen of moordaanslagen te plegen op een bepaald type Russen (zoals afgelopen zomer op de journaliste Droegina) dan mag het nu. Er wordt op gehoopt dat hierdoor de Russische bevolking tegen de Russische oorlogspolitiek zal opzetten. Toch blijven er vragen over naar aanleiding van de Oekraïense aanvallen. Zoals:
3. De Amerikaanse regie – hoe verder?
Nu de VS aanvallen op Rusland met zelf door Oekraïne gefabriceerde wapens hebben toegestaan is het vraag, hoe het verder gaat het met de Amerikaanse regie.
Hoe lang kunnen de beperkingen worden volhouden op de westerse wapens die het Oekraïne geeft? Het gaat, zoals eerder vermeld, tot nu toe om vier soorten wapens. Geen ATACMS-langeafstandskanonnen, geen westerse straaljagers, geen westerse tank, geen no-fly-zone of delen daarvan.
Twee voorbeelden dat er recent geen toestemming is gegeven om het beleid op deze vier soorten systemen te veranderen. De Amerikanen zouden in het geheim hun roemruchte HIMARS-artillerie hebben aangepast. Er zijn beperking aangebracht om te voorkomen dat de afgevuurde raketten niet Rusland kunnen bereiken. Blijft dat zo?
Er was ook nog de onopgeloste puzzel van de Polen die de Duitse Patriot-luchtafweerraketten aan de Oekraïense kant van de grens wilden plaatsen. Dat zal niet gebeuren. Ze komen in Polen te staan, met Duits personeel.
De strijd om de regie over de wapens en het gebruik ervan zal doorgaan en de kans dat het tot interne problemen in de NAVO zal leiden, wordt groter.
Maar er is nog een ernstige kwestie. In 2010 werd een internationaal verdrag overeengekomen dat clustermunitie verbiedt. Ook Nederland heeft dat na veel vijven en zessen ondertekend. Diverse landen hebben het verdrag niet getekend, zoals Rusland, de VS en Oekraïne.
In de oorlog in Oekraïne wordt veelvuldig gebruik van clustermunitie gemaakt. De druk gaat verder, Oekraïne heeft nu extra voorraden clustermunitie in de VS gevraagd. Daarover wordt volgens CNN al maanden over onderhandeld.
Ten slotte. De VS bereiden een anti-drone pakket voor, in het kader van luchtafweer. Waarde 275 miljoen dollar.
4. Embargopolitiek
Er is veel speculatie over de effectiviteit van sancties tegen Rusland. Sancties die de Russische wapenindustrie treffen, zouden zinnig kunnen zijn. Cruciaal bij het stilleggen van de productie van technologisch spul is het verhinderen van de aankomst van halfgeleiders in Rusland. Uit onderzoek van gespecialiseerde wapenonderzoekers in de resten van Russische kruisraketten die in Oekraïne zijn terecht gekomen, blijkt dat deze waren geproduceerd nadát Westerse sancties zijn opgelegd. Er zit dus ergens een lek in het embargobeleid. Rusland verwerft de noodzakelijke halfgeleiders wel degelijk. Dat betekent ook dat de geruststellende opmerkingen dat Rusland snel door zijn voorraden heen zal zijn, waarschijnlijk onjuist zijn.
Verder probeert Rusland in Iran meer wapens te kopen.
Tevens zou Rusland ballistische raketten aan Iran proberen te verkopen. Dat is ook een escalatie van de verhoudingen in het Midden-Oosten.
5. Opnieuw openlijke dreiging met kernwapens
Of het een reactie is op de Oekraïense aanval op de luchtmachtbasis bij de stad Engels waar Rusland een strategisch kernwapenluchtmacht heeft staan, laat zich raden maar een dag na deze aanval begon Poetin weer over kernwapens. ‘Het risico op het gebruik van tactische kernwapens groeit’, zei hij op een toespraak in Moskou. Als de telling klopt was dat voor de tiende keer dit jaar. Maar Rusland zou niet beginnen, voegde hij er quasi-geruststellend aan toe. En hij benadrukte dat het de VS zijn die kernwapens delen met andere landen.
Ook in Nederland verwachten we nieuwe Amerikaanse kernwapens. De precieze feiten zijn niet bekend, want staatsgeheim. Minister Ollongren heeft inmiddels gemeld, n.a.v. aangenomen motie over transparantie over kernwapens, dat zij met een brief komt over de actuele situatie van kernwapens in Nederland. Dat duurt nog even want ‘nadere departementale afstemming’ is nodig.
Afgelopen week was het ook 35 jaar geleden dat het INF-akkoord werd getekend. In dat verdrag werd een einde aan middellange kernraketten in Europa werd afgesproken. Die verjaardag leidde tot nieuwe Russische verwijten aan de VS omdat zij het verdrag hebben opgezegd.
Overigens tussen haakjes. De VS hebben vorige week hun nieuwste langeafstandsbommenwerper voor kernwapens gepresenteerd. Hij heeft B-21 Raider en zou zo goed als onzichtbaar zijn voor radar.
6. Merkel spreekt
Voormalig Bondskanselier Angela Merkel heeft vorig week in een uitgebreid interview stilgestaan bij de Minsk-akkoorden die zij tot stand hielp komen. De Minsk-akkoorden I en II maakten een eind aan de oorlog in de Donbas in 2015. Merkel zegt nu dat deze akkoorden een poging waren om Oekraïne ‘tijd te geven’. Het zou tijd moeten zijn om tot vrede te komen, maar Merkel constateert dat Oekraïne die tijd benut heeft om militair sterker te worden. Waardevolle tijd, voegt zij eraan toe.
Deze uitspraken hebben tot een boze reactie van Poetin geleid. Op een conferentie in Biskek meldde hij dat hij dat niet verwacht had van Merkel die op hem altijd een oprecht indruk in pogingen om een oplossing op basis van overeengekomen principes nastreefde.
Dit lijkt niet hoopgevend voor een vredesvervolg op basis van de Minsk-akkoorden.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Het gaat om een olieopslagplaats in Koersk niet zo ver van de grens met Oekraïne en twee luchtmachtbases dieper in Rusland, waarvan een bij de stad Engels, 600 km landinwaarts. Daar is de thuisbasis van een eenheid van de luchtmacht die bewapend is met strategische kernwapens. Die laatste twee aanvallen, en vooral die op de strategische bommenwerpers bij Engels, waren de belangrijkste.
In die aanvallen was een politieke boodschap aan Rusland verpakt; we kunnen je raken als we willen, én je hebt je verdediging niet op orde. Voor de goede orde. Het waren Oekraïense wapens. Er zijn geen westerse wapens gebruikt.
Afgelopen dagen is formeel bevestigd wat duidelijk was toen Oekraïne drie keer toesloeg. De VS hebben gehoor gegeven aan de Oost-Europese en Oekraïense smeekbedes om toe te mogen slaan in Rusland zelf. Daarmee wordt een beleidsverandering ingezet die tot nu toe ervan uit ging dat aanvallen in Rusland zelf escalerend zou werken. Dat beleid is verlaten en als Oekraïne voldoet aan de voorwaarden om geen burgers aan te vallen of moordaanslagen te plegen op een bepaald type Russen (zoals afgelopen zomer op de journaliste Droegina) dan mag het nu. Er wordt op gehoopt dat dit type aanvallen de Russische bevolking tegen de Russische oorlogspolitiek zal opzetten. De oorlog komt te dichtbij voor de Russische bevolking, zo is de redenering.
Stoltenberg sluit directe confrontatie niet langer uit
NAVO-baas Stoltenberg heeft aangegeven een directe confrontatie tussen Rusland en de NAVO niet uit te sluiten. Om dat te voorkomen moet Oekraïne zwaarder worden bewapend, aldus Stoltenberg. Het grote risico is natuurlijk dat ook Rusland verder escaleert. Het consequent bombarderen van de elektriciteitsvoorziening in Oekraïne sinds een maand is zo’n escalatie. Natuurlijk kan het nog erger.
De tweede hoofdontwikkeling is de ernst van de humanitaire situatie in Oekraïne. Volgens een rapport van de VN zijn tot 1 december 17.023 burgers om het leven gekomen, waaronder 419 kinderen. In totaal zijn er 715 aanvallen op gezondheidscentra uitgevoerd. Meer dan 14 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht gejaagd. Daarvan zijn er 7,8 miljoen naar Midden- Europese en West-Europese landen gegaan.
Het vernietigen van de elektriciteitsvoorziening heeft vooral de zuidelijke gebieden en met name de steden Odessa en Kherson inmiddels (zowat) helemaal van elektriciteit beroofd. Ook de burgemeester van hoofdstad Kiev heeft gezegd dat hoewel het stadsbestuur zo’n 500 buurtwarmtepunten in de miljoenenstad heeft ingericht, dit onvoldoende is om totale kou en duisternis te voorkomen.
Poetin spreekt weer over kernoorlog
Poetin heeft afgelopen week aangekondigd de bombardementen op Oekraïense energiecentrales voort te zetten. En hij heeft opnieuw, na de aanval bij de kernwapenluchtmachtbasis, hardop gesproken over een kernwapenoorlog. De tegenstrijdigheid waarover ik begon zit hem erin dat hij ook stelde dat onderhandelingen tot een einde van de oorlog moeten leiden.
Inmiddels is de Westerse organisatie van winterhulp op gang gekomen. Nederland beloofde afgelopen donderdag voor 182 miljoen euro aan tal van middelen beschikbaar te stellen. Morgen, 13 december, wordt in Frankrijk een internationale donorconferentie gehouden. Of dat alles voldoende is en op tijd aankomt valt te bezien.
Op die conferentie komen overigens drie dingen aan de orde. Behalve winterhulp en wordt ook over heropbouwplannen en over een vredesplan gesproken. Volgens Macron wordt op basis van het tienpuntenplan van Zelensky verder gepraat. Zelensky presenteerde dat op de G-20 in Indonesië.
Voorlopig betekent dit alles dat de winter in alle opzichten donkerder wordt en veel kouder.
Graag tot volgende week.
Tot hier de uitgesproken versie. Onderstaand met bronvermelding de volledige analyse waarop Guido zich baseert.
De analyse betreft de volgende 6 punten:
1. Humanitaire zaken.
2. Oekraïense aanvallen op Rusland.
3. De Amerikaanse regie – hoe verder?
4. Embargopolitiek.
5. Opnieuw openlijke dreiging met kernwapens.
6. Merkel spreekt.
1. Humanitaire zaken
Volgens de VN zijn tot 1 december 17.023 burgers om het leven gekomen, waaronder 419 kinderen. In totaal zijn er 715 aanvallen op gezondheidscentra uitgevoerd. Meer dan 14 miljoen Oekraïners zijn op de vlucht gejaagd. Daarvan zijn er 7,8 miljoen naar Midden- Europese en West-Europese landen gegaan.
De aanvallen op de Oekraïense elektriciteitsvoorziening zijn de afgelopen week weer met veel raketten, minstens 70, uitgevoerd. Oekraïne stelt dat de meeste voortijdig konden worden uitgeschakeld maar dat verhindert niet dat de humanitaire situatie buitengewoon penibel is geworden.
De burgemeester van Kiev, Vitali Klitsjko, stelde deze week een apocalyptische winter te vrezen is voor de inwoners van zijn stad.
Vrieskou en duisternis. Er zijn te weinig kachels om de 3,6 miljoen inwoners van de hoofdstad Kiev te verwarmen. Het stadsbestuur heeft maatregelen genomen zoals een 500 tenten met elektriciteit en verwarming. Maar dat is te weinig voor de hele stad bij temperaturen tot 15 graden onder nul. Bevriezing van het hele waternetwerk is niet uitgesloten net zomin als onleefbare huizen. De burgers van Kiev zijn opgeroepen noodvoorraden voedsel en water aan te leggen. Kleding en documenten moeten bij de hand worden gehouden om onverhoeds alsnog te evacueren.
Afgelopen donderdag heeft de Nederlandse regering de winterhulp-plannen voor Oekraïne bekend gemaakt.
Deze is gericht op het herstel van energie-infrastructuur en wordt ingezet via drie sporen. In totaal gaat het om een inmiddels tot 180 miljoen euro verhoogd bedrag voor het herstel van ziekenhuizen en de gezondheidszorg, energievoorziening, huisvesting en infrastructuur en noodreparaties aan de elektriciteitsinfrastructuur, enz., enz. Of het Nederlandse deel in het geheel van Westerse humanitaire hulp voldoende is niet duidelijk.
2. Oekraïense aanvallen in Rusland
Afgelopen week werd duidelijk dat Oekraïne zeker drie gewaagde aanvallen diep in Rusland heeft uitgevoerd.
Oekraïne heeft een oude Sovjet-drone, de Strizh, aangepast en in ieder geval op twee luchtmachtbases afgevuurd. Eén van die bases, bij de stad Engels, was de basis van toestellen van de strategische atoomwapenluchtmacht. Enkele toestellen zijn geraakt. Die aanval was begeleid door special forces van Oekraïne die tot vlak bij de basis waren doorgedrongen (en weggekomen nadien).
Inmiddels is duidelijk dat het een Westerse beleidswijziging inhoudt. Eerst werd ervan uitgegaan dat aanvallen in Rusland zelf escalerend zou werken. Als Oekraïne voldoet aan de voorwaarden om geen burgers aan te vallen of moordaanslagen te plegen op een bepaald type Russen (zoals afgelopen zomer op de journaliste Droegina) dan mag het nu. Er wordt op gehoopt dat hierdoor de Russische bevolking tegen de Russische oorlogspolitiek zal opzetten. Toch blijven er vragen over naar aanleiding van de Oekraïense aanvallen. Zoals:
- Wat is er gedaan aan risicobeheersing met betrekking tot het raken van atoombunkers?
- Waarom zijn zulke risico’s genomen?
- Wat is er geleerd van de kennelijk zwakke Russische luchtafweer?
3. De Amerikaanse regie – hoe verder?
Nu de VS aanvallen op Rusland met zelf door Oekraïne gefabriceerde wapens hebben toegestaan is het vraag, hoe het verder gaat het met de Amerikaanse regie.
Hoe lang kunnen de beperkingen worden volhouden op de westerse wapens die het Oekraïne geeft? Het gaat, zoals eerder vermeld, tot nu toe om vier soorten wapens. Geen ATACMS-langeafstandskanonnen, geen westerse straaljagers, geen westerse tank, geen no-fly-zone of delen daarvan.
Twee voorbeelden dat er recent geen toestemming is gegeven om het beleid op deze vier soorten systemen te veranderen. De Amerikanen zouden in het geheim hun roemruchte HIMARS-artillerie hebben aangepast. Er zijn beperking aangebracht om te voorkomen dat de afgevuurde raketten niet Rusland kunnen bereiken. Blijft dat zo?
Er was ook nog de onopgeloste puzzel van de Polen die de Duitse Patriot-luchtafweerraketten aan de Oekraïense kant van de grens wilden plaatsen. Dat zal niet gebeuren. Ze komen in Polen te staan, met Duits personeel.
De strijd om de regie over de wapens en het gebruik ervan zal doorgaan en de kans dat het tot interne problemen in de NAVO zal leiden, wordt groter.
Maar er is nog een ernstige kwestie. In 2010 werd een internationaal verdrag overeengekomen dat clustermunitie verbiedt. Ook Nederland heeft dat na veel vijven en zessen ondertekend. Diverse landen hebben het verdrag niet getekend, zoals Rusland, de VS en Oekraïne.
In de oorlog in Oekraïne wordt veelvuldig gebruik van clustermunitie gemaakt. De druk gaat verder, Oekraïne heeft nu extra voorraden clustermunitie in de VS gevraagd. Daarover wordt volgens CNN al maanden over onderhandeld.
Ten slotte. De VS bereiden een anti-drone pakket voor, in het kader van luchtafweer. Waarde 275 miljoen dollar.
4. Embargopolitiek
Er is veel speculatie over de effectiviteit van sancties tegen Rusland. Sancties die de Russische wapenindustrie treffen, zouden zinnig kunnen zijn. Cruciaal bij het stilleggen van de productie van technologisch spul is het verhinderen van de aankomst van halfgeleiders in Rusland. Uit onderzoek van gespecialiseerde wapenonderzoekers in de resten van Russische kruisraketten die in Oekraïne zijn terecht gekomen, blijkt dat deze waren geproduceerd nadát Westerse sancties zijn opgelegd. Er zit dus ergens een lek in het embargobeleid. Rusland verwerft de noodzakelijke halfgeleiders wel degelijk. Dat betekent ook dat de geruststellende opmerkingen dat Rusland snel door zijn voorraden heen zal zijn, waarschijnlijk onjuist zijn.
Verder probeert Rusland in Iran meer wapens te kopen.
Tevens zou Rusland ballistische raketten aan Iran proberen te verkopen. Dat is ook een escalatie van de verhoudingen in het Midden-Oosten.
5. Opnieuw openlijke dreiging met kernwapens
Of het een reactie is op de Oekraïense aanval op de luchtmachtbasis bij de stad Engels waar Rusland een strategisch kernwapenluchtmacht heeft staan, laat zich raden maar een dag na deze aanval begon Poetin weer over kernwapens. ‘Het risico op het gebruik van tactische kernwapens groeit’, zei hij op een toespraak in Moskou. Als de telling klopt was dat voor de tiende keer dit jaar. Maar Rusland zou niet beginnen, voegde hij er quasi-geruststellend aan toe. En hij benadrukte dat het de VS zijn die kernwapens delen met andere landen.
Ook in Nederland verwachten we nieuwe Amerikaanse kernwapens. De precieze feiten zijn niet bekend, want staatsgeheim. Minister Ollongren heeft inmiddels gemeld, n.a.v. aangenomen motie over transparantie over kernwapens, dat zij met een brief komt over de actuele situatie van kernwapens in Nederland. Dat duurt nog even want ‘nadere departementale afstemming’ is nodig.
Afgelopen week was het ook 35 jaar geleden dat het INF-akkoord werd getekend. In dat verdrag werd een einde aan middellange kernraketten in Europa werd afgesproken. Die verjaardag leidde tot nieuwe Russische verwijten aan de VS omdat zij het verdrag hebben opgezegd.
Overigens tussen haakjes. De VS hebben vorige week hun nieuwste langeafstandsbommenwerper voor kernwapens gepresenteerd. Hij heeft B-21 Raider en zou zo goed als onzichtbaar zijn voor radar.
6. Merkel spreekt
Voormalig Bondskanselier Angela Merkel heeft vorig week in een uitgebreid interview stilgestaan bij de Minsk-akkoorden die zij tot stand hielp komen. De Minsk-akkoorden I en II maakten een eind aan de oorlog in de Donbas in 2015. Merkel zegt nu dat deze akkoorden een poging waren om Oekraïne ‘tijd te geven’. Het zou tijd moeten zijn om tot vrede te komen, maar Merkel constateert dat Oekraïne die tijd benut heeft om militair sterker te worden. Waardevolle tijd, voegt zij eraan toe.
Deze uitspraken hebben tot een boze reactie van Poetin geleid. Op een conferentie in Biskek meldde hij dat hij dat niet verwacht had van Merkel die op hem altijd een oprecht indruk in pogingen om een oplossing op basis van overeengekomen principes nastreefde.
Dit lijkt niet hoopgevend voor een vredesvervolg op basis van de Minsk-akkoorden.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief