Kijk op de periode 24 maart - 4 april 2024Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt in principe elke 10 dagen opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
Afgelopen winter kwam de Oekraïense regering tot de slotsom dat het contraoffensief uit de zomer van 2023 mislukt was. Er was sprake van een patstelling. De Amerikaanse aanvoer van massa’s wapens stopte. Andere Westerse landen zijn niet in staat om de door Oekraïne gewenste voorraden voldoende aan te vullen. Iedere nieuwe strategie is afhankelijk van enorme aantallen wapens. Er zijn wel plannen voor een nieuwe strategie, maar ook die zijn volledig afhankelijk van Westerse wapens. Voorlopig is er geen andere strategie dan standhouden. Inmiddels wordt betwijfeld of Oekraïne de huidige linies kan houden. Militaire analisten wijzen er op dat Rusland troepen samentrekt voor een grote aanval op de Oekraïense stellingen langs het meer dan duizend kilometer lange front. Oekraïense officieren gaan ervan uit dat Rusland kan kiezen waar het wil aanvallen. Oekraïne kan niet langer alleen blijven vertrouwen op Russische fouten en Oekraïense moed. Snelle aanlevering van Westerse wapens is essentieel, maar daar ontbreekt het aan. Het is te weinig en het gaat te langzaam. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Dat brengt me op de volgende punten van de afgelopen tien dagen.
Ontwikkelingen aan het front
Russische troepen rukken op. Dat gaat zo langzaam dat je nog steeds zou kunnen spreken van een patstelling. Hoewel Oekraïne daarentegen nergens in de Russische stellingen doordringt. Oekraïne moet dus langzaam terug. De Russische inzet van grote aantallen wapens en aantallen mensen en het schreeuwende gebrek eraan aan Oekraïense kant, is een van de redenen tot Oekraïens pessimisme. Daar komt nog bij dat Rusland 150.000 mannen heeft opgeroepen. Zij zouden niet naar het front worden gestuurd, zo is de officiële propaganda. Dat zou kunnen als ze anderen in de achterhoede vervangen. Misschien worden ze weldegelijk aan het front ingezet. Hoe de Russische bevolking hierop gaat reageren is onduidelijk, maar gezien eerdere mobilisatiegolven mogen vooralsnog geen grote beweging tot dienstplichtontduiking worden verwacht.
Wel is duidelijk dat er Russisch anti-oorlogsverzet aan het front is. Dat blijkt uit berichten over een particuliere organisatie die deserteurs helpt te ontsnappen door gebruik te maken van busjes met Rode Kruis logo’s en naar eigen zeggen al 22.000 zogenaamde gewonde of dode militairen heeft afgevoerd. Een huzarenstukje.
Tegelijkertijd heeft president Zelensky de mobilisatiewetgeving getekend. Oekraïne heeft weldegelijk te maken met oorlogsmoeheid onder de bevolking. Dat blijkt uit dienstplichtontduiking. Die dienstplichtontduiking hangt ook samen met het uitblijven van voldoende wapens uit het Westen.
Rusland heeft de afgelopen weken vele aanvallen uitgevoerd op de civiele infrastructuur van water en energiecentrales. Doel is Oekraïne zowel civiel als militair uit te putten. De aanvoer van troepen gaat via elektrische treinen en ook bij de productie van wapens is veel elektriciteit nodig. Er is ook een analyse die zegt dat Oekraïne moet worden uitgeput voordat de F-16’s ingezet kunnen worden. Deze vliegtuigen zouden ingezet kunnen worden om de raket- en drone-installaties die voor de luchtaanvallen worden gebruikt, uit te schakelen. De vernietigende aanvallen brachten Dimitri Kuleba, de minister van Buitenlandse zaken tot de uitspraak; ‘Geef ons Patriots, verdomme!
Daarnaast worden er nog enkele andere oorlogstactieken door Oekraïne toegepast.
Dat is het bestoken van Russische marineschepen en havens aan de Zwarte Zee en op de Krim. De inzet van Franse en Britse kruisraketten is daarbij van groot belang, net als het gebruik van Oekraïense drones. Oekraïense officieren wijzen er echter op dat blijkt dat Russische officieren snel leren en hun eigen werkwijzen aanpassen. Deze officieren verwachten geen grote negatieve gevolgen voor Rusland van deze werkwijze.
De Amerikaanse positie
Daarnaast is er de methode om oliedepots in Rusland te bestoken. Dat gebeurt met drones die tot op een afstand van 1000 km van de grens doelen kunnen bereiken. De vernietiging van diverse Russische depots is succesvol verlopen. Omdat de Amerikaanse regering vreest dat deze aanvallen de oliewereldmarkt verstoren, olieproducten worden immers duurder als gevolg van dit geweld en zelfs ondanks de sancties tegen Rusland. Daarom heeft zij de Oekraïense regering gevraagd deze aanvallen te stoppen omdat oplopende benzineprijzen in de VS de kansen van presidentskandidaat Biden niet zullen verbeteren.
De regering Biden zit klem in de greep van de Trumpisten in beide kamers van het Amerikaanse parlement. Het probeert noodgrepen zoals het inschakelen van Turkije voor het sturen van artilleriegranaten van het 155mm kaliber. Dit wijst ook op een probleem in de NAVO. Waarom heeft Turkije deze wapens niet aangeboden in het kader van de westerse militaire hulp. Het antwoord is dat Turkije de Amerikaanse behoefte goed van pas komt en daarom uitspeelt ten bate van de eigen belangen in de onderlinge verhoudingen met de VS.
De Oekraïense strijdkrachten zijn volledig afhankelijk van de snelle zending van Westerse wapens. Aan de snelheid daarvan heeft het vaak ontbroken, maar sinds dit jaar ontbreekt het aan substantiële Amerikaanse wapenzendingen. Mike Johnston, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden dat de recentste wapenleveranties moet goedkeuren, maakt nog geen aanstalten om het plan op de agenda te brengen. Op zijn vroegst half april, wordt nu geseind, maar dan moeten er eerst onderhands wel aan aanvullende voorwaarden worden voldaan.
NAVO wil de leiding
Vandaag, 4 april, is het 75 jaar geleden dat de NAVO werd opgericht. Vanwege deze gelegenheid heeft secretaris-generaal Stoltenberg voorgesteld om een vijfjarig bewapeningsfonds voor Oekraïne ter waarde van 100 miljard euro op te richten. Onduidelijk is of geen beroep meer op de bilaterale hulp van bijvoorbeeld de VS wordt ingecalculeerd. De vraag is of hier sprake is van het begin van een Europese NAVO?
Het plan moet een verdere koerswijziging van de Amerikaanse buitenlandse politiek opvangen. ‘Trump-proof’ maken. Met dit plan vervangt de NAVO de vastgelopen ‘Oekraïne Contactgroep’, ook bekend als het Ramstein-overleg. Het Ramstein-overleg was de constructie dat de NAVO als organisatie niet rechtstreeks bij de oorlog in Oekraïne betrokken was. Het overleg stond onder leiding van de VS, maar als gevolg van de opgehouden beslissing om Oekraïne nog te bewapenen was dat overleg al enkele maanden verlamd. Vanaf nu wordt dat anders. Als het plan wordt aangenomen natuurlijk. Dat is niet alleen een verdere (politieke) escalatie van de oorlog, maar verandert de NAVO zelf ook aanzienlijk.
Twee interne discussiepunten doemen op. Zijn alle NAVO-landen wel akkoord met het inrichten van zo’n fonds (van Hongarije en Slowakije wordt dat betwijfeld) en minstens zo belangrijk, zijn de VS wel tevreden met deze machtsgreep. Volgens een woordvoerder van de Amerikaanse regering is het Ramstein-overleg veel groter dan de NAVO en willen de VS zeker nog geen stap opzij doen. Zo lang de VS niet met de aangekondigde fondsen over de brug komen, voelt de NAVO zich kennelijk genoodzaakt deze stap te zetten. De discussie gaat door tot de feestelijke NAVO-show in Washington, in juli a.s.
Escaleren of toch diplomatie
Vorige keer heb ik gewezen op de tunnel van het oorlogsdenken. In geval de Oekraïense linies in de komende vier maanden sterk worden teruggedrongen blijft het dilemma op tafel liggen. Escaleren wat al twee jaar gaande is, van twee kanten, of toch onderhandelen. De laatste maand is er een bijzonder verschijnsel gaande. De fervente oorlogsvoorstanders eisen een foutloos uitgedachte onderhandelde oplossing van mensen zoals van Stop de Oorlog Amsterdam. Ik geef daarom drie voorbeelden van onderhandelingsvoorstellen van de laatste twee jaar. Ter illustratie van het pleidooi voor diplomatie.
Zeker het laatste geval is een voorbeeld van denken van onderop. Het plan Rasmussen duidt op een discussie, een meningsverschil, in de Westerse hoofdsteden. Omdat we daar niets meer van horen, concludeer ik dat het weggewuifd is. Het eerste voorbeeld is onderwerp van felle discussie waarom het mis ging. Maar dat doet niets af aan het belang van het voorbeeld en de urgentie om het weer op te pakken nu de oorlog escaleert.
Er zijn meer voorbeelden te geven. Het centrale probleem is dat ze geen serieuze aandacht krijgen. De Oekraïense regering wil het niet en als dat al wel het geval is, dan sterke krachten in de Westerse hoofdsteden niet. De media hebben ook geen interesse. De publieke opinie zit gevangen in meer oorlog. De komende maanden aan het front worden cruciaal voor iedere verdere discussie hierover.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
- Ontwikkelingen aan het front
- De Amerikaanse positie
- NAVO wil de leiding
- Escaleren of diplomatie
Ontwikkelingen aan het front
Russische troepen rukken op. Dat gaat zo langzaam dat je nog steeds zou kunnen spreken van een patstelling. Hoewel Oekraïne daarentegen nergens in de Russische stellingen doordringt. Oekraïne moet dus langzaam terug. De Russische inzet van grote aantallen wapens en aantallen mensen en het schreeuwende gebrek eraan aan Oekraïense kant, is een van de redenen tot Oekraïens pessimisme. Daar komt nog bij dat Rusland 150.000 mannen heeft opgeroepen. Zij zouden niet naar het front worden gestuurd, zo is de officiële propaganda. Dat zou kunnen als ze anderen in de achterhoede vervangen. Misschien worden ze weldegelijk aan het front ingezet. Hoe de Russische bevolking hierop gaat reageren is onduidelijk, maar gezien eerdere mobilisatiegolven mogen vooralsnog geen grote beweging tot dienstplichtontduiking worden verwacht.
Wel is duidelijk dat er Russisch anti-oorlogsverzet aan het front is. Dat blijkt uit berichten over een particuliere organisatie die deserteurs helpt te ontsnappen door gebruik te maken van busjes met Rode Kruis logo’s en naar eigen zeggen al 22.000 zogenaamde gewonde of dode militairen heeft afgevoerd. Een huzarenstukje.
Tegelijkertijd heeft president Zelensky de mobilisatiewetgeving getekend. Oekraïne heeft weldegelijk te maken met oorlogsmoeheid onder de bevolking. Dat blijkt uit dienstplichtontduiking. Die dienstplichtontduiking hangt ook samen met het uitblijven van voldoende wapens uit het Westen.
Rusland heeft de afgelopen weken vele aanvallen uitgevoerd op de civiele infrastructuur van water en energiecentrales. Doel is Oekraïne zowel civiel als militair uit te putten. De aanvoer van troepen gaat via elektrische treinen en ook bij de productie van wapens is veel elektriciteit nodig. Er is ook een analyse die zegt dat Oekraïne moet worden uitgeput voordat de F-16’s ingezet kunnen worden. Deze vliegtuigen zouden ingezet kunnen worden om de raket- en drone-installaties die voor de luchtaanvallen worden gebruikt, uit te schakelen. De vernietigende aanvallen brachten Dimitri Kuleba, de minister van Buitenlandse zaken tot de uitspraak; ‘Geef ons Patriots, verdomme!
Daarnaast worden er nog enkele andere oorlogstactieken door Oekraïne toegepast.
Dat is het bestoken van Russische marineschepen en havens aan de Zwarte Zee en op de Krim. De inzet van Franse en Britse kruisraketten is daarbij van groot belang, net als het gebruik van Oekraïense drones. Oekraïense officieren wijzen er echter op dat blijkt dat Russische officieren snel leren en hun eigen werkwijzen aanpassen. Deze officieren verwachten geen grote negatieve gevolgen voor Rusland van deze werkwijze.
De Amerikaanse positie
Daarnaast is er de methode om oliedepots in Rusland te bestoken. Dat gebeurt met drones die tot op een afstand van 1000 km van de grens doelen kunnen bereiken. De vernietiging van diverse Russische depots is succesvol verlopen. Omdat de Amerikaanse regering vreest dat deze aanvallen de oliewereldmarkt verstoren, olieproducten worden immers duurder als gevolg van dit geweld en zelfs ondanks de sancties tegen Rusland. Daarom heeft zij de Oekraïense regering gevraagd deze aanvallen te stoppen omdat oplopende benzineprijzen in de VS de kansen van presidentskandidaat Biden niet zullen verbeteren.
De regering Biden zit klem in de greep van de Trumpisten in beide kamers van het Amerikaanse parlement. Het probeert noodgrepen zoals het inschakelen van Turkije voor het sturen van artilleriegranaten van het 155mm kaliber. Dit wijst ook op een probleem in de NAVO. Waarom heeft Turkije deze wapens niet aangeboden in het kader van de westerse militaire hulp. Het antwoord is dat Turkije de Amerikaanse behoefte goed van pas komt en daarom uitspeelt ten bate van de eigen belangen in de onderlinge verhoudingen met de VS.
De Oekraïense strijdkrachten zijn volledig afhankelijk van de snelle zending van Westerse wapens. Aan de snelheid daarvan heeft het vaak ontbroken, maar sinds dit jaar ontbreekt het aan substantiële Amerikaanse wapenzendingen. Mike Johnston, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden dat de recentste wapenleveranties moet goedkeuren, maakt nog geen aanstalten om het plan op de agenda te brengen. Op zijn vroegst half april, wordt nu geseind, maar dan moeten er eerst onderhands wel aan aanvullende voorwaarden worden voldaan.
NAVO wil de leiding
Vandaag, 4 april, is het 75 jaar geleden dat de NAVO werd opgericht. Vanwege deze gelegenheid heeft secretaris-generaal Stoltenberg voorgesteld om een vijfjarig bewapeningsfonds voor Oekraïne ter waarde van 100 miljard euro op te richten. Onduidelijk is of geen beroep meer op de bilaterale hulp van bijvoorbeeld de VS wordt ingecalculeerd. De vraag is of hier sprake is van het begin van een Europese NAVO?
Het plan moet een verdere koerswijziging van de Amerikaanse buitenlandse politiek opvangen. ‘Trump-proof’ maken. Met dit plan vervangt de NAVO de vastgelopen ‘Oekraïne Contactgroep’, ook bekend als het Ramstein-overleg. Het Ramstein-overleg was de constructie dat de NAVO als organisatie niet rechtstreeks bij de oorlog in Oekraïne betrokken was. Het overleg stond onder leiding van de VS, maar als gevolg van de opgehouden beslissing om Oekraïne nog te bewapenen was dat overleg al enkele maanden verlamd. Vanaf nu wordt dat anders. Als het plan wordt aangenomen natuurlijk. Dat is niet alleen een verdere (politieke) escalatie van de oorlog, maar verandert de NAVO zelf ook aanzienlijk.
Twee interne discussiepunten doemen op. Zijn alle NAVO-landen wel akkoord met het inrichten van zo’n fonds (van Hongarije en Slowakije wordt dat betwijfeld) en minstens zo belangrijk, zijn de VS wel tevreden met deze machtsgreep. Volgens een woordvoerder van de Amerikaanse regering is het Ramstein-overleg veel groter dan de NAVO en willen de VS zeker nog geen stap opzij doen. Zo lang de VS niet met de aangekondigde fondsen over de brug komen, voelt de NAVO zich kennelijk genoodzaakt deze stap te zetten. De discussie gaat door tot de feestelijke NAVO-show in Washington, in juli a.s.
Escaleren of toch diplomatie
Vorige keer heb ik gewezen op de tunnel van het oorlogsdenken. In geval de Oekraïense linies in de komende vier maanden sterk worden teruggedrongen blijft het dilemma op tafel liggen. Escaleren wat al twee jaar gaande is, van twee kanten, of toch onderhandelen. De laatste maand is er een bijzonder verschijnsel gaande. De fervente oorlogsvoorstanders eisen een foutloos uitgedachte onderhandelde oplossing van mensen zoals van Stop de Oorlog Amsterdam. Ik geef daarom drie voorbeelden van onderhandelingsvoorstellen van de laatste twee jaar. Ter illustratie van het pleidooi voor diplomatie.
- In maart 2022 is er een concept-vredesakkoord in Turkije overeengekomen. Na bemiddeling van Turkije, Israël en Roman Abramovitz. De punten die daarin staan (voor zover bekend) zijn een goed uitgangspunt voor verder gesprek.
- Het gewaagde plan van Rasmussen en De Hoop Scheffer. Twee oud-NAVO-chefs. Ze stellen voor dat Oekraïne zijn verliezen incasseert, maar met de rest lid wordt van de NAVO. Een plan dat pijn doet aan Oekraïense kant. Omdat het NAVO-lidmaatschap onaanvaardbaar is, verwacht ik niet dat Rusland dat wil accepteren. Maar dat doet hier verder niet ter zake.
- Het plan van een groep vooraanstaande Duitse burgers in de ngo Detente Now. Dat is zeer uitgebreid en de uitvoering ervan neemt vele jaren in beslag. Een aanrader.
Zeker het laatste geval is een voorbeeld van denken van onderop. Het plan Rasmussen duidt op een discussie, een meningsverschil, in de Westerse hoofdsteden. Omdat we daar niets meer van horen, concludeer ik dat het weggewuifd is. Het eerste voorbeeld is onderwerp van felle discussie waarom het mis ging. Maar dat doet niets af aan het belang van het voorbeeld en de urgentie om het weer op te pakken nu de oorlog escaleert.
Er zijn meer voorbeelden te geven. Het centrale probleem is dat ze geen serieuze aandacht krijgen. De Oekraïense regering wil het niet en als dat al wel het geval is, dan sterke krachten in de Westerse hoofdsteden niet. De media hebben ook geen interesse. De publieke opinie zit gevangen in meer oorlog. De komende maanden aan het front worden cruciaal voor iedere verdere discussie hierover.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.