Kijk op de week van 5 - 11 september 2023

Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.

De Oekraïense communicatie doet zijn best om de ontwikkelingen aan het front gunstig voor te stellen. Zo gunstig dat de spirit om te vechten en te bewapenen blijft bestaan. Er is inderdaad een bres geslagen in de eerste Russische verdedigingslinie. De inspanningen daarvoor waren gigantisch. Voor het vervolg zijn mensen nodig, en wapens, munitie. Is dat er voldoende? En vordert het front wel in de komende weken?

​In november worden de kille, overvloedige regens verwacht en eind december de vorst. De Oekraïense regering kondigt aan door te willen vechten in de winter. Natuurlijk worden voorbereidingen getroffen voor meer en nieuwe zware wapens. Voor een volgend voorjaarsoffensief.

​​Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen.

Dat brengt me op enkele punten van de afgelopen week van 5 tot 11 september:

• Ontwikkelingen aan het front
  
• Meer wapens op korte termijn, waaronder verarmd uranium
  
• Voedseloorlog
  
• Kernwapens in Engeland

 
Ontwikkelingen aan het front
Zoals ik vorige week meldde is een kleine bres geslagen in de Russische verdediging bij het plaatsje Robotyne aan het zuidelijk front in de provincie Zaporisha. Militaire analisten gaan ervan uit dat deze bres eerst nog wat groter moet worden gemaakt voordat er vandaar uit met zware wapens een nieuwe fase van de contra—aanval kan worden ingegaan.

Dat vergroten van de bres moet ’s nachts. Te voet door de mijnenvelden. Daarna kunnen zwaardere wapens naar voren worden gebracht en de aanval worden voortgezet. Dit om te voorkomen dat deze zware wapens worden uitgeschakeld.
 
Daarbij wordt nadrukkelijk gemeld door Westerse analisten dat de tijd dringt. Want de herfst valt binnenkort in, en dan ontstaat de beruchte modder waarin alles wegzakt. Kirilo Budonov, hoofd van de geheime dienst HUR van Oekraïne en daarom een van de leidende mannen in de Oekraïense legerleiding, wil het contraoffensief voortzetten ook als het slecht weer wordt. Dat is zijn antwoord op de speculaties dat met de regen het front ‘tot rust’ komt. 

Als de aanval snel vordert dan geeft dat moed in Oekraïne en bij de Westerse sponsors. Ondertussen staat de Oekraïense stad Koepjansk onder Russische druk. Daarover geen uitvoerige berichten en zoals vorige week gesteld gaan de Russische vorderingen helemaal niet snel. Een Russische doorbraak zou de Oekraïense problemen enorm vergroten.
 
De afgelopen week putte Oekraïne hoop uit de vorderingen die het leger heeft geboekt bij het dorpje Robotyne. Wat die vorderingen waard zijn moet nog blijken. Een van opvallendste berichten komt uit de Engelse krant The Times. Daarin een lang en onopgesmukt verslag van de Oekraïense stoottroepen die de vorderingen hebben bewerkstelligd. De soldaten bespreken de werkwijze die wel heeft gewerkt bij de voortgang.

Dat is ’s nachts en ’s nachts alleen, want overdag regent het granaten en zijn er Russische drones, te voet door mijnenvelden en ook met overvallen in de Russische loopgraven. De in het Westen geleerde methoden en zware voertuigen worden afgekeurd door de opgevoerde militairen. Dat doen ze om twee redenen: de voertuigen worden geraakt en vernietigd en de commandanten kunnen niet goed commanderen volgens deze werkwijze. Een pittig verhaal.
 
Zoals ze zelf zeggen ‘90% van ons overleeft het niet’. Veel zorgen over represailles voor de kritiek hoeven ze zich niet te maken. Het zijn dus net geen zelfmoordmissies, maar de overlevingskans is gering en het aantal slachtoffers is enorm groot. Zowel doden als gewonden. In de reportage ook een verslag van geneeskundige troepen die doden en gewonden moeten afvoeren. Daarnaast gruwelijke beschrijvingen van het werk van de geneeskundige troepen die talloze doden en gewonden moeten ophalen, wat soms gewoon niet mogelijk is.

Ambulance-voertuigen worden zwaar overbelast met zes tot zevenmaal meer gewonden dan waarvoor ze geschikt zijn en de genadeloze Russische beschietingen die gewoon doorgaan. Dat betekent het achterlaten van (verminkte) lijken. Het verhaal leest daardoor als een verhaal uit de Eerste Wereldoorlog, met overvallen op Russische loopgraven en al.
 
Doorvechten met regen of niet, bij het begin van de natte herfst moet duidelijk zijn wat de stand van het front is. Dan zullen de kaarten opnieuw geschud en de kansen gewogen worden. Zoals ik in augustus stelde gaat het om de afweging tussen uitputting, escalatie en twijfel over de oorlog of de wijze waarop deze gevoerd wordt. Op die assen wordt de oorlog gepland.

Meer wapens voor de korte termijn
Afgezien van het weer blijft de behoefte aan munitie voor de Oekraïense strijdkrachten bijna niet bij te benen. Afgelopen week werden maar liefst twee verschillende wapensteunprogramma’s voor Oekraïne gepresenteerd door de VS. In het tweede programma van deze week leverden de VS wapens met verarmd uranium aan Oekraïne. In het gisteren bekend gemaakte wapenpakket zitten inderdaad wapens die zijn verzwaard met verarmd uranium, nl ‘120mm depleted uranium tank ammunition for Abrams tanks’.

Munitie die de Amerikanen leveren bij de tanks die het heeft beloofd, maar die nog niet in Oekraïne zouden zijn aangekomen. Munitie die leidt tot grote risico’s op radioactieve besmetting bij mens en dier. Een Amerikaanse woordvoerder ziet het probleem niet. Het is gangbare munitie dat vooral geschikt is vanwege zijn pantser doorborende mogelijkheden. Zo gemakkelijk gaat dat natuurlijk niet. Internationaal wordt er op gewezen dat het hoogst omstreden wapens is en dat de behoefte aan wapens kennelijk zo groot is dat allerlei normen er niet meer zo toe doen. Inmiddels zijn hierover Kamervragen gesteld.

Voedseloorlogen
Met de Oekraïense oogst van 2023 zowat van het land wordt de druk door Rusland opgevoerd om enkele bepalingen in de internationale boycotpolitiek op te heffen. Om dat nog eens kracht bij te zetten worden al zes weken bombardementen uitgevoerd op Oekraïense havens. Doel het belemmeren van Oekraïense uitvoer en benadelen van de staatskas. Aan het begin van de week dacht de Turkse president Erdogan dat een reisje naar Poetin in de Russische stad Sochi hem een herstel van de deal zou opleveren. In dat nieuwe plan zat er ook een voordeeltje voor Turkije. Maar het nieuwe plan, noch het herstel van het oude plan (met behulp van VN-voorstellen) worden door Rusland geaccepteerd.
 
Tegelijkertijd is er veelvuldig gebombardeerd in de monding van de Donau op de grens met Roemenië. Na aanvankelijke ontkenning door de regering van Roemenië van het neerkomen van onderdelen van Russische delen van drones in NAVO-land Roemenië werd de premier boos. De NAVO-baas Stoltenberg relativeerde het feit. De Russen hadden Roemenië niet expres aangevallen. Op die dunne lijn zijn we terecht gekomen. De dunne lijn is de breedte van de Donau en volgens tv-beelden was dat net zoiets als de Maas in Rotterdam of de Amstel in Amsterdam. Die ene oever, de Oekraïense, krijgt de volle laag.
 
Rusland wil een aangepast voedseldeal afdwingen met een breuk in de westerse financiële sancties. De Rosselkhozbank-bank moet terug in het internationale SWIFT-bankensysteem.  De VN stelde voor om een Luxemburgse dochteronderneming van deze bank te gebruiken, maar weigert  Rusland. Erdogan stelt dat isolatie van Rusland niet houdbaar is. Die uitspraak van Erdogan strekt ver, want hij stelt dat er meer toenadering moet komen tussen het Westen en Rusland. Iets wat hij natuurlijk van af het begin van de oorlog heeft gedaan. Hij draait ook niet volledig mee in de Westerse politiek.

Kernwapens in Engeland
Eerder deze zomer plaatste Rusland kernwapens in Wit-Rusland. Op deze plaats is al vanaf het begin gewaarschuwd voor kernwapenescalatie. Een van de vijf eisen van onze beweging is dat Europa kernwapenvrij wordt.

Aan de andere kant van de escalatieladder komt nu het bericht in een grote Engelse krant dat er opnieuw Amerikaanse kernwapens naar Engeland komen. De vredesbeweging daar wist dat al lang. Ook deze stap is er een op de escalatieladder. Het gaat om B-61-12 kernbommen die ook in Nederland, België, Duitsland en Italië komen. Daar werden ze al verwacht. Engeland is nieuw. Ook daarover is de opvatting van de Nederlandse regering gevraagd.
 
Tot slot
De oorlog aan het front zou deze herfst kunnen vastlopen. Maar de oorlog gaat door. De drone-oorlog wordt opgevoerd. Rusland wil met voedseloorlog de economische boycotpolitiek van het Westen doorbreken en daar moeten niet alleen Oekraïne maar ook vele Afrikaanse landen onder lijden. En de grootmacht-confrontaties groeien. Van de onderhandelingstafel over afspraken voor voedselexport tot plaatsen van nieuwe kernwapens. Bereid u voor op een lange oorlog.

​Guido van Leemput​ is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.