Kijk op de week 25 oktober - 5 november 2023Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt begin van de week opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl.
Tijdens de vergadering van de Ukraine Defense Group op 11 oktober is in Brussel is gesproken over mogelijke onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland. Het front zit vast. En Oekraïne heeft niet alleen een groot gebrek wapens maar vooral aan gevechtskrachten. Dat zijn mensen die willen vechten. De politieke top in de VS en ook in de landen van de EU onderzoeken de mogelijkheden van onderhandelingen. Een anonieme Amerikaanse official die dit heeft verteld, wil aan de hand van de reacties in zowel de Oekraïense samenleving als de Oekraïense regering peilen wat de kansen zijn om deze plannen serieus door te voeren. Op dit moment is het een proefballon, maar het is wel degelijk serieus Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
De officiele lijn is nog steeds dat ‘Oekraïne beslist'. Toch gaat het nu ook over onderhandelingen en niet alleen over oorlogvoering. Het is de leiding van de VS en Europese landen duidelijk geworden dat Oekraïne de oorlog niet kan winnen. Die constatering leidt tot de conclusie dat er iets anders moet gebeuren. Dat wordt nu onderzocht. Intussen gaat het bestaande bewapeningsbeleid door.
Dat brengt me op de belangrijkste ontwikkelingen van de laatste tien dagen.
Humanitaire situatie in Oekraïne en totale oorlogvoering
De humanitaire situatie in Oekraïne is beroerd. Met de winter voor de deur is 40 procent van de bevolking - 18 miljoen mensen - afhankelijk van een of andere vorm van noodhulp, zo zegt de VN. Officieel zijn in 20 maanden oorlog 9.900 Oekraïense burgers gedood. Dat is een formeel vastgesteld cijfer. Waarschijnlijk gaat het om veel meer mensen.
Sinds het begin van de oorlog zijn er 1300 Russische aanvallen uitgevoerd op instellingen in de gezondheidszorg. 111 gezondheidswerkers en patiënten zijn daarbij om het leven gekomen. Alleen al sinds begin september 2023 zijn er 13 gezondheidsinstellingen geraakt. Er is een grote humanitaire civiele hulpsector opgestaan, vooral in Oekraïne zelf. Maar voor de totale behoefte aan hulp komt men bijna 2 miljard te kort.
De winter komt met rasse schreden dichterbij. Rusland zet in op een zo volledig mogelijke beschadiging van de civiele infrastructuur, water en elektriciteit door raket en drone-aanvallen. Het vermogen om energie op te wekken is gehalveerd ten opzichte van voor de oorlog. Veel burgers zaten afgelopen jaar 35 dagen zonder stroom. Nieuwe aanvallen op de energievoorziening zijn dit najaar weer begonnen. In de voedseloorlog is zo’n 300.000 ton Oekraïens graan vernietigd door Russische aanvallen. Het is kortom een afschuwelijke situatie die niet snel verbetert.
De toestand van het front
De oorlog gaat in alle hevigheid door. Russische aanvallen op Avdiivka zijn afgeslagen meldt Oekraïne, maar Rusland blijft proberen om t stadje in te nemen.
Generaal Zaluzhny, de opperbevelhebber van het leger van Oekraïne, was deze week heel open over de stand van zaken aan het front. Naar zijn berekening heeft Oekraïne 17 km gewonnen na vijf maanden contraoffensief. Een normaal tempo in een succesvol offensief is 30km per dag. Als Oekraïne dat had gehaald, dan had het aan de Zee van Azov gestaan. Er komt dus geen diepe doorbraak.
Daar komt bij dat de Oekraïense hoop op het doodbloeden van de Russische krachten niet is uitgekomen. Volgens Zaluzhny zijn minstens 150.000 Russen omgekomen. Voor ieder ander land zou dat al lang aanleiding zijn geweest om de strijd te staken. Zaluzhny maakt – niet als eerste- de vergelijking met de Eerste Wereldoorlog. Er kan alleen een doorbraak worden bereikt met een massieve technologische sprong die de vijand verrast en overweldigt. Daarvoor wil hij een combinatie van allerlei in het Westen beschikbare (dus al bestaande) middelen en het dan binnenkort, volgend jaar nog eens proberen. Die wapens heeft hij in het Westen aangevraagd. De hoogste generaal van het Oekraïense leger heeft daarmee een openhartige analyse gegeven van de stand van het front in Oekraïne. De oorlog móet doorgaan, aldus Zaluzhny.
President Zelensky is maanden gevolgd door een Amerikaanse journalist die hem al die tijd in het Westen hoorde pleiten voor meer politieke steun, meer militaire hulp. Dat deed hij vooral in de VS. Die steun is aan het afnemen en wat minstens zo erg is voor de regering van Oekraïne is dat de wil om te vechten in eigen land ook afneemt. Het bestrijden van corruptie bij het ontlopen van militaire dienst komt te laat om nog effectief te zijn. Toch blijft er voor de Oekraïense president maar één reële optie: winnen! En dat is steeds moeilijker.
Voorbereidingen voor volgend jaar - Nieuwe wensenlijstjes
Oekraïne is in het Westen een politieke campagne begonnen voor grotere hoeveelheden wapens van een betere kwaliteit. In het al genoemde interview gaf Zaluzhny vijf militaire prioriteiten aan:
Om de woorden van Zaluzhny kracht bij te zetten, is een delegatie van de regering van Oekraïne vorige week naar de VS geweest met deze nieuwe wensenlijst voor wapens en voor het oefenen van militaire kwalificaties.
Meer bewapening
Na de harde evaluatie van Zaluzhny en de toenemende wanhoop bij president Zelensky zijn er weer grote beloften gedaan door het Westen. Minister Ollongren deed via de krant een zeer royale belofte van een half miljard euro aan wapens voor Oekraïne in 2024. Het gaat om artilleriemunitie ter waarde van 260 miljoen en 240 miljoen aan tankmunitie. Verdere details deelde ze niet mee, en ook de Tweede Kamer is niet geïnformeerd. Welke fabriek dat moet leveren is niet duidelijk, want de fabrieken kunnen het werktempo niet aan.
De VS hebben het vijftigste wapenpakket sinds augustus 2021 beloofd. In totaal ter waarde 425 miljoen met massa’s munitie, HIMARS-artillerie-raket, Javelin-tankafweer.
Ook meldde premier Rutte dat Nederlandse F-16’s naar het internationale trainingscentrum in Roemenië worden overgebracht ter training van Oekraïense piloten. Om hoeveel toestellen gaat het en wanneer verwacht de minister dat de Oekraïense piloten de toestellen kunnen bedienen?
Veranderingen in de politieke steun
Een van de politieke problemen voor Oekraïne is de oppositie van een Trumpistische vleugel in het Huis van Afgevaardigden. Vorige week is een nieuwe voorzitter gekozen en deze Johnson wil minder wapens aan Oekraïne (60 miljard dollar) ter beschikking stellen. Biden had een totaalpakket voor militaire steun aan Israël en Oekraïne voorgesteld, maar Johnson wil Oekraïne uit het pakket halen en het pakket verkleinen. Zelensky kan zich geen korting of verkleining van het hulppakket veroorloven.
De regering van Slowakije heeft aangekondigd geen wapens meer aan Oekraïne te geven. Ook Hongarije blokkeert EU-plannen om financiële en militaire steun aan Oekraïne te geven. De redenen daarvoor zijn vooral om andere gunsten van de EU af te dingen, maar in Hongarije is steun aan de oorlog niet populair. Poolse transportondernemers zijn prikacties begonnen bij de Oekraïense grens om de grote toename van Oekraïense producten op de Poolse markt aan de orde te stellen. Zij ervaren dat als in economische nadeel en willen een einde aan deze praktijk. Dat maakt de vooruitzichten van de Oekraïense economie slechter.
Komen er onderhandelingen?
Hoewel de Oekraïense politieke en militaire leiding blijft zeggen dat er gewonnen zal worden, en ondanks de Westerse toezeggingen voor wapens ter waarde van vele honderden miljoenen, wordt in stilte een koerswijzing voorbereid. In augustus liet een hoge medewerker van de NAVO al een proefballon op over onderhandelingen. De kritiek daarop deed deze plannen verstommen. Het gelekte bericht dat de NAVO open staat voor onderhandelingen verandert politieke situatie nu meer dan in augustus. De grootste mentale aanpassing wordt hiermee gevraagd van de bevolking en de regering van Oekraïne. Die draai wordt nu ingezet.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Dat brengt me op de belangrijkste ontwikkelingen van de laatste tien dagen.
- Humanitaire situatie in Oekraïne en totale oorlogvoering
- De toestand van het front
- De voorbereidingen voor volgend jaar – nieuwe wensenlijstjes
- Meer bewapening
- Veranderingen in de politieke steun
- Komen er onderhandelingen?
Humanitaire situatie in Oekraïne en totale oorlogvoering
De humanitaire situatie in Oekraïne is beroerd. Met de winter voor de deur is 40 procent van de bevolking - 18 miljoen mensen - afhankelijk van een of andere vorm van noodhulp, zo zegt de VN. Officieel zijn in 20 maanden oorlog 9.900 Oekraïense burgers gedood. Dat is een formeel vastgesteld cijfer. Waarschijnlijk gaat het om veel meer mensen.
Sinds het begin van de oorlog zijn er 1300 Russische aanvallen uitgevoerd op instellingen in de gezondheidszorg. 111 gezondheidswerkers en patiënten zijn daarbij om het leven gekomen. Alleen al sinds begin september 2023 zijn er 13 gezondheidsinstellingen geraakt. Er is een grote humanitaire civiele hulpsector opgestaan, vooral in Oekraïne zelf. Maar voor de totale behoefte aan hulp komt men bijna 2 miljard te kort.
De winter komt met rasse schreden dichterbij. Rusland zet in op een zo volledig mogelijke beschadiging van de civiele infrastructuur, water en elektriciteit door raket en drone-aanvallen. Het vermogen om energie op te wekken is gehalveerd ten opzichte van voor de oorlog. Veel burgers zaten afgelopen jaar 35 dagen zonder stroom. Nieuwe aanvallen op de energievoorziening zijn dit najaar weer begonnen. In de voedseloorlog is zo’n 300.000 ton Oekraïens graan vernietigd door Russische aanvallen. Het is kortom een afschuwelijke situatie die niet snel verbetert.
De toestand van het front
De oorlog gaat in alle hevigheid door. Russische aanvallen op Avdiivka zijn afgeslagen meldt Oekraïne, maar Rusland blijft proberen om t stadje in te nemen.
Generaal Zaluzhny, de opperbevelhebber van het leger van Oekraïne, was deze week heel open over de stand van zaken aan het front. Naar zijn berekening heeft Oekraïne 17 km gewonnen na vijf maanden contraoffensief. Een normaal tempo in een succesvol offensief is 30km per dag. Als Oekraïne dat had gehaald, dan had het aan de Zee van Azov gestaan. Er komt dus geen diepe doorbraak.
Daar komt bij dat de Oekraïense hoop op het doodbloeden van de Russische krachten niet is uitgekomen. Volgens Zaluzhny zijn minstens 150.000 Russen omgekomen. Voor ieder ander land zou dat al lang aanleiding zijn geweest om de strijd te staken. Zaluzhny maakt – niet als eerste- de vergelijking met de Eerste Wereldoorlog. Er kan alleen een doorbraak worden bereikt met een massieve technologische sprong die de vijand verrast en overweldigt. Daarvoor wil hij een combinatie van allerlei in het Westen beschikbare (dus al bestaande) middelen en het dan binnenkort, volgend jaar nog eens proberen. Die wapens heeft hij in het Westen aangevraagd. De hoogste generaal van het Oekraïense leger heeft daarmee een openhartige analyse gegeven van de stand van het front in Oekraïne. De oorlog móet doorgaan, aldus Zaluzhny.
President Zelensky is maanden gevolgd door een Amerikaanse journalist die hem al die tijd in het Westen hoorde pleiten voor meer politieke steun, meer militaire hulp. Dat deed hij vooral in de VS. Die steun is aan het afnemen en wat minstens zo erg is voor de regering van Oekraïne is dat de wil om te vechten in eigen land ook afneemt. Het bestrijden van corruptie bij het ontlopen van militaire dienst komt te laat om nog effectief te zijn. Toch blijft er voor de Oekraïense president maar één reële optie: winnen! En dat is steeds moeilijker.
Voorbereidingen voor volgend jaar - Nieuwe wensenlijstjes
Oekraïne is in het Westen een politieke campagne begonnen voor grotere hoeveelheden wapens van een betere kwaliteit. In het al genoemde interview gaf Zaluzhny vijf militaire prioriteiten aan:
- Controle over het luchtruim. Daarvoor zijn heel veel drones nodig, waaronder wapens om Russische zweefbommen af te leiden van hun eigenlijke doel.
- Middelen voor elektronische oorlogvoering om Russische communicatie te verstoren. Dat is van groot belang in de droneoorlog.
- Materieel tegen de Russische anti-artilleriemiddelen. Rusland heeft deze verbeterd in 20 maanden oorlog.
- Beter materieel om Russische mijnenvelden te ontmijnen. Dit zijn vooral sensoren die mijnen kunnen opsporen.
- Het opbouwen van reserves: meer en beter opgeleide soldaten.
Om de woorden van Zaluzhny kracht bij te zetten, is een delegatie van de regering van Oekraïne vorige week naar de VS geweest met deze nieuwe wensenlijst voor wapens en voor het oefenen van militaire kwalificaties.
Meer bewapening
Na de harde evaluatie van Zaluzhny en de toenemende wanhoop bij president Zelensky zijn er weer grote beloften gedaan door het Westen. Minister Ollongren deed via de krant een zeer royale belofte van een half miljard euro aan wapens voor Oekraïne in 2024. Het gaat om artilleriemunitie ter waarde van 260 miljoen en 240 miljoen aan tankmunitie. Verdere details deelde ze niet mee, en ook de Tweede Kamer is niet geïnformeerd. Welke fabriek dat moet leveren is niet duidelijk, want de fabrieken kunnen het werktempo niet aan.
De VS hebben het vijftigste wapenpakket sinds augustus 2021 beloofd. In totaal ter waarde 425 miljoen met massa’s munitie, HIMARS-artillerie-raket, Javelin-tankafweer.
Ook meldde premier Rutte dat Nederlandse F-16’s naar het internationale trainingscentrum in Roemenië worden overgebracht ter training van Oekraïense piloten. Om hoeveel toestellen gaat het en wanneer verwacht de minister dat de Oekraïense piloten de toestellen kunnen bedienen?
Veranderingen in de politieke steun
Een van de politieke problemen voor Oekraïne is de oppositie van een Trumpistische vleugel in het Huis van Afgevaardigden. Vorige week is een nieuwe voorzitter gekozen en deze Johnson wil minder wapens aan Oekraïne (60 miljard dollar) ter beschikking stellen. Biden had een totaalpakket voor militaire steun aan Israël en Oekraïne voorgesteld, maar Johnson wil Oekraïne uit het pakket halen en het pakket verkleinen. Zelensky kan zich geen korting of verkleining van het hulppakket veroorloven.
De regering van Slowakije heeft aangekondigd geen wapens meer aan Oekraïne te geven. Ook Hongarije blokkeert EU-plannen om financiële en militaire steun aan Oekraïne te geven. De redenen daarvoor zijn vooral om andere gunsten van de EU af te dingen, maar in Hongarije is steun aan de oorlog niet populair. Poolse transportondernemers zijn prikacties begonnen bij de Oekraïense grens om de grote toename van Oekraïense producten op de Poolse markt aan de orde te stellen. Zij ervaren dat als in economische nadeel en willen een einde aan deze praktijk. Dat maakt de vooruitzichten van de Oekraïense economie slechter.
Komen er onderhandelingen?
Hoewel de Oekraïense politieke en militaire leiding blijft zeggen dat er gewonnen zal worden, en ondanks de Westerse toezeggingen voor wapens ter waarde van vele honderden miljoenen, wordt in stilte een koerswijzing voorbereid. In augustus liet een hoge medewerker van de NAVO al een proefballon op over onderhandelingen. De kritiek daarop deed deze plannen verstommen. Het gelekte bericht dat de NAVO open staat voor onderhandelingen verandert politieke situatie nu meer dan in augustus. De grootste mentale aanpassing wordt hiermee gevraagd van de bevolking en de regering van Oekraïne. Die draai wordt nu ingezet.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.