De week van 20 tot 27 juni 2022
Ik heb de volgende punten over de gebeurtenissen van de afgelopen week. Het zijn bijna altijd dezelfde, maar ik heb nu een toevoeging. 1. Vredesstemmen. Dat is nieuw in dit praatje en gaat in 2 delen 2. Militaire ontwikkelingen 3. Wapenleveranties 4. Politieke ontwikkelingen 5. Vredestemmen 2. Guido van Leemput presenteerde deze stand van zaken tijdens de vredesactie op 27 juni 2022 tijdens de 17e vredesactie op het Museumplein. |
|
1. Vredesstemmen? 1.
Ik onderscheid twee stromingen onder regeringsleiders.
In de pers en uit verklaringen van regeringsleiders is duidelijk dat er overeenstemming wenselijk is komt over een staakt-het-vuren. Daarin lijken twee stromingen te onderscheiden. De voorstanders onder regeringen van Westerse landen die voorstander zeggen te zijn van onderhandelen over een staakt-het-vuren.
Probeer nu een staakt-het-vuren af te dwingen, omdat het niet proportioneel is mensen, dieren, goederen te vernietigen. En wie weet wat het het Westen nog allemaal kost? Deze stemmen lijken wat weggedrukt door de stroming die zegt, we knokken door. Het doel daarvan lijkt nu de Russen terug te dringen tot de bestandslijn van 23 februari. Daarvoor hebben we veel wapens nodig. Heel veel. In die stroming lijkt ook de Oekraïense regering verdeeld geraakt, maar de grens van 23 februari is een militair doel inmiddels. Het politieke doel blijft alle Russen Oekraïne uit. Dat laatste, waaronder het probleem van de annexatie van de Krim, moet door onderhandelingen worden bereikt. Dat lijkt nu de overeengekomen werkwijze. Lijkt, want het hangt af van het verloop van de oorlog.
2. Militaire ontwikkelingen
Het heeft weken geduurd, maar de stad Severodonetsk is in Russische handen gevallen. Er schijnt niet veel van over te zijn. De stad Lyschansk dat aan de overkant van de rivier bij Severodonetsk ligt staat onder enorme druk. De Russen drukken door, maar gaat het lukken? Ik meldde eerder het grote aantal gesneuvelde Oekraïense soldaten. Inmiddels wordt duidelijk dat veel van de beste Oekraïense soldaten gesneuveld zijn. Dat betekent dat met een noodvaart onervaren mensen het front ingestuurd worden. Deze worden getraind in het Westen én door het Westen zelfs in Oekraïne.
Bij het bewapenen door het Westen is er tot nu toe steeds één duidelijke voorwaarde geweest. Geen Westerse soldaten die meevechten met Oekraïne. Afgelopen zaterdag verscheen in de New York Times een uitvoerig artikel dat stelt;
- Kiev zit vol speciale agenten. Dat zijn types van de CIA en soortgelijke diensten die vooral inlichtingen verzamelen over Russische bewegingen en plannen en dat aan Oekraïense krijgsmacht geven.
- In Oekraïne zitten ook commando’s van verschillende westerse landen die Oekraïense commando’s opleiden in tal van gevechtstechnieken en gebruik van westerse inlichtingen. Het gaat om Amerikanen, Engelsen, Canadezen en…Litouwers.
Over Litouwen gesproken. Vorige week besloot Litouwen een Russische trein die enkele malen per dag door Litouwen naar Kaliningrad trekt te controleren op goederen op de sanctielijst. Kaliningrad is een klein gebied aan de Oostzee, ten noorden van Polen en zuidwesten van Litouwen dat los ligt van de Russische federatie. Rusland zelf ligt honderden kilometers weg. Er zijn of waren internationale afspraken over het bevoorraden van Kaliningrad door Rusland. Litouwen past nu de EU-sancties toe op de trein die goederen levert. Op basis van het vierde sanctiepakket van de EU van maart, heeft Litouwen nu toevoer van ijzer en ander metalen verboden. Het zal de sancties conform deze lijst uitbreiden in de komende tijd.
Rusland heeft gedreigd met tegenmaatregelen. Daarmee wordt de exclave Kaliningrad een apart strijdtoneel. Kaliningrad is zwaar bewapend, ook met kernwapens, gefortificeerd en maakt eigenlijk deel uit van het nieuwe ijzeren gordijn dat in Europa wordt opgetrokken.
Welke Russische tegenmaatregelen zijn nu al te onderscheiden? Ik noem er één. Sommige straaljagers van Wit-Rusland worden geschikt gemaakt voor het gebruik van kernwapens. Daarmee krijgt Wit-Rusland een nucleair sharing-positie. (Tussen haakjes; Nederland heeft ook een nuclear sharing-status, maar natuurlijk van Amerikaanse kernwapens.) De internationale situatie wordt kwetsbaarder en avontuurlijker.
3. Wapenleveranties
De afgelopen week heeft Oekraïne gesmeekt om meer wapens. En ook gekregen. De Duitse en Nederlandse pantserhouwitsers zijn nu in Oekraïne aangekomen. Tijdens een debat vorige week in de Kamer werd Rutte gevraagd naar zijn plannen voor verdere Nederlandse bewapening van Oekraïne. Hij kon niets zeggen, ‘maar was er mee bezig’. Afgelopen weekend meldde Duitse pers dat Duitsland meer pantserhouwitsers wil leveren, maar alleen samen met een ander land. Nederland werd letterlijk genoemd. Dat zal het zijn waar Rutte mee bezig is.
(Opnieuw een terzijde tussen haakjes; afgelopen vrijdag maakte de Nederlandse regering bekend om 6 extra JSF’s te kopen en vier extra MQ9-Reaper-drones. Totale rekening 1 miljard 95 miljoen en voor vrijdag 1 juli a.s. te bestellen. Anders komen we achteraan in de rij… bij Lockheed Martin.)
Verder zijn ook de Amerikaanse lange-afstandkanonnen van het HIMARS-soort aan Oekraïne geleverd. Maar het zijn er waarschijnlijk veel te weinig om de Russen terug te dringen.
4. Politieke ontwikkelingen
G7
Gisteren kwamen de belangrijkste economische machten bij elkaar, de G7. Ze maken zich zorgen over de voedsel- en brandstofcrises die de wereld beginnen te teisteren, door de oorlog. Hoewel deze zeven landen zichzelf de belangrijkste vinden houden India, China, Argentinië en Indonesië zich niet aan sancties van Russen en kopen gewoon olie, wat de Russische economie bijna ongrijpbaar maakt voor de Westerse sancties. Hier worden sancties tegen Rusland genomen en grijpen de regering weer terug op kolenstook en kernenergie. Het Westen treft zichzelf en dat probleem wordt alleen maar groter.
Dat zelfde geldt natuurlijk ook voor de toenemende honger in de wereld als gevolg van de voedselblokkade van Oekraïens graan. Ook dat wordt een politieke crisis op zichzelf en zoals eerder gezegd een wapen van Rusland.
NAVO
Deze week komt de NAVO bijeen om een nieuw werkplan af te spreken, een strategisch concept. Het is nog niet officieel bekend gemaakt omdat er nog over wordt gediscussieerd. De contouren zijn duidelijk. China wordt ook een vijand, NAVO-landen moeten veel meer geld uitgeven aan militaire uitgaven en in Oost-Europa wordt een ijzeren gordijn aangelegd. Dat gebeurt nu al met vier nieuwe internationale gevechtsgroepen (battle groups).
Voor de goede orde. Nederland heeft al 350 militairen in Litouwen. We hadden het net over Litouwen; een assertieve bondgenoot. De Duitsers hebben de leiding over die gevechtsgroep en gaan die versterken. Nederland ligt dus vooraan. Wat er ook gebeurt in of met Litouwen.
Daarnaast stuurt Nederland 100 mensen in een NAVO-gevechtsgroep naar Roemenië waar Frankrijk de leiding heeft. Het zijn stappen in een steeds killer wordende Koude Oorlog.
5. Vredesstemmen! 2
Omdat deze week de NAVO-top in Madrid een belangrijke beslissing neemt was er afgelopen weekend een grote demonstratie tegen die NAVO en tegen de betrokkenheid van NAVO-landen in de oorlog in Oekraïne. Zo’n 10.000 mensen deden mee en dat bracht de Volkskrant tot een wat bitter maar informatief stukje.
Verder was er afgelopen zaterdag bij de superbelangrijke basis Rammstein in Duitsland een actie. De Amerikaanse soldatenkrant Stars and Stripes deed er (zelfs) verslag van.
In Hongarije riep een vredesbeweging op aan Orban om niet mee te doen aan de (olie- en gas)sancties.
Ik verwacht dat deze protesten zullen aanzwellen als de oorlog voortduurt en als ook de gevolgen van de oorlog verder voelbaar worden in Europa.
Tot volgende week.
Guido van Leemput is fractiemedewerker van de SP in de Tweede Kamer en mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief