Kijk op de week van 12 tot 19 decemberDe belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen week.
Zowel Zelensky als Poetin sluiten een kerstbestand uit. Dat zit er niet in. Maar het was de oude Henry Kissinger die afgelopen zaterdag stelde dat het nu wel genoeg is geweest. Guido van Leemput presenteert deze stand van zaken tijdens de vredesactie op maandag 19 december 2022 tijdens de 42e vredesactie op het Museumplein. Dit is de uitgebreide versie van het uitgesproken verhaal. |
|
Oekraïne heeft nu het sterkste leger van Europa, zegt Kissinger. En de oorlog verlengen is nodeloze verlenging van bloedvergieten met een risico op een derde wereldoorlog. Rusland heeft een strategische klap gekregen en is op zijn plaats gezet. Oekraïne moet lid worden van de NAVO. Aldus Kissinger.
Maar Rusland blijft een belangrijk en waardevol land voor de onzekere strategische balans in de wereld. Daarom moet er worden onderhandeld met als inzet de grens van 23 februari, De Krim, en eventueel referenda over het lot van bezette delen.
Kissinger maakt geen deel meer uit van de zittende macht. Er zijn ook in die zittende macht stille tekenen die voorsorteren op onderhandelingen. Ten eerste hebben 10 dagen geleden Macron en Biden een voorzetje gegeven. Tijdens de winterhulpconferentie afgelopen dinsdag in Parijs stelde Macron voor onderhandelingen te beginnen met Rusland op basis van het 10-punten-plan dat Zelensky in de G-20 conferentie van Bali heeft voorgesteld. Dat is een programma dat volledig herstel van de Oekraïense territoriale integriteit eist. Daarnaast en daarbinnen lijken openingen mogelijk.
Boris Johnson schreef een voorstel dat stelde dat Rusland terug moet naar de grens van 23 februari en dat er vervolgens onderhandeld moet worden over de Krim en de rest van de Donbas. En ook Anthony Blinken (VS) liet zich zoiets ontvallen. De grens van 23 februari. Dit alles betekent nog niets concreets, maar het zijn tekenen van verandering in het politieke denken.
Wel winteroffensief?
De politieke én militaire leiding van Oekraïne is ervan overtuigd dat Rusland een groot offensief voorbereid. Binnenkort. Ze verwachten februari of maart, maar vrezen januari al. Voor de Oekraïense legerleiding is dat de, echte of vermeende, aanleiding om uit te pakken in The Economist. In die krant geeft zij een toelichting op de wijze van oorlogvoering door Oekraïne en vooral ook de noodzaak om meer en verder reikende wapens te krijgen.
Want als het offensief in januari komt dan is Oekraïne minder goed voorbereid. Het verwachte offensief is ook al uitgelegd. Naast de al maandenlange druk op de inmiddels vernietigde stad Bakhmuth, wordt een massale inval gevreesd ten oosten van de stad Kharkhov. Die beweging zou dan achter of door de Oekraïense verdedigingslinies moeten heen walsen en minstens de provincie Donetsk moeten veroveren. Maar misschien wel veel meer.
Bovendien wordt gespeculeerd over de eventueel inzet van Wit-Russische troepen uit het noorden. Daarin zijn twee mogelijkheden.
Het is een beetje vreemd om zo hardop te speculeren over aanvallen. Jullie herinneren je misschien nog begin september een brief van dezelfde militairen waarin om langeafstandsartillerie werd gevraagd in Amerika. Ik verwacht dat het laatste, wapens, nu van het grootste belang voor Oekraïne is. Een nieuwe massale aanval van Rusland zou wel degelijk kunnen.
Ook een Oekraïens winteroffensief behoort tot de mogelijkheden. Daarover geen woord van de generaals, uiteraard.
Afgelopen week waren er beschietingen op Melitopol, dat ligt in het zuiden in door Rusland bezet gebied. Melitopol ligt op een kruispunt van Russische bevoorradingswegen in de provincie Kherson. Daar zit ook het regionale hoofdkwartier. Een langdurige felle beschieting van dit kruispunt met als doel de bevoorrading voor Russen op de rechteroever van de Dnipro te verstoren en hen te verzwakken is waarschijnlijk. Een oversteek over de Dnipro behoort ook tot de mogelijkheden.
Onze gedachten gaan uit naar de bevroren bevolking van Oekraïne en alle soldaten in hun diepvriesloopgraaf.
Graag tot volgende week.
Bovenstaand verhaal zal Guido voordragen tijdens de vredesactie op het Museumplein op 19 december 2022. Het is een samenvatting van de onderstaande uitgebreidere analyse.
1. Oprekken van de bewapeningsvoorraden
Het beleid om de Russen in te dammen door geen Amerikaanse wapens te sturen die in over de grens kunnen komen, het beruchte koken van de kikker, lijkt aan de grens van zijn mogelijkheden te zijn gekomen.
Oekraïne en de NAVO zijn sterk verdeeld over het vervolg van de oorlog. De Oostelijke NAVO-landen, met name de Balten en de Polen willen dat Rusland aangevallen wordt.
Vorige week meldde ik dat Oekraïne Amerikaanse toestemming heeft gehad om doelen in Rusland te beschieten. De internationale pers heeft bericht over het leveren van Amerikaanse satellietinformatie aan Oekraïne om deze aanvallen mogelijk te maken.
Inmiddels is de grote discussie in de VS over het veranderen van hun staande indammingspolitiek gaande. Die bestaat eruit om van vier soorten wapens geen zwaardere typen in te zetten. Ik meldde eerder al een verschuiving in de discussie. De beslissing om dat daadwerkelijk te doen is nog niet genomen.
Eén plan is het leveren van slimme munitie.
Deze week werd gemeld dat het Patriot-luchtafweergeschut zou kunnen worden geleverd. Toch is dat nog niet gebeurd.
Dat heeft ongetwijfeld te maken met zware discussies in de Amerikaanse regering. Daar komt nog bij dat duidelijk is dat de VS een reactie met Russische atoomwapens vrezen als Oekraïne een aanval op De Krim uitvoert.
Dat is een reden voor de Amerikaanse aarzeling en de reden van mijn conclusie dat de rek uit het Amerikaanse beleid is.
De Britse premier Sunak heeft vandaag een karrevracht aan wapens ter waarde van 304 miljoen dollar aan Kiev gegeven.
2. Nederlandse wapenhulp
Vrijdag jl., 16 december heeft de regering een brief gestuurd met nieuwe informatie over wapenleveranties aan Oekraïne. De details zijn niet openbaar gemaakt, maar Kamerleden mogen een specificatie vertrouwelijk inzien maar er niets over vertellen.
Inmiddels is de totale waarde van de militaire steun aan Oekraïne op 15 december 987 miljoen euro, zeg maar 1 miljard. Daarvan is een bedrag van 404,5 (boekwaarde. 697 vervangingswaarde) aan materiële steun gegeven. Een maand geleden was het nog 375 miljoen euro. Voorts is er onlangs een veldhospitaal geleverd samen met Estland en Noorwegen waarvan Nederland een deel van de kosten draagt, nl 3,5 miljoen euro.
3. Komt er een winteroffensief van Oekraïne en/of van Rusland?
The Economist van afgelopen weekend laat de Oekraïense generale staf uitgebreid aan het woord over hun kijk op de oorlog.
Ze stellen dat de mobilisatie van Russische dienstplichtigen een succes was, omdat ‘als de tsaar roept, dan komen de Russen.’ Ze melden dat Rusland ergens in de komende maanden een groot offensief zal inzetten.
Maar ook Oekraïne wekt de indruk niet aan een gevechtspauze te denken. In de afgelopen week zijn beschietingen met artillerie op doelen in en bij de stad Melitopol uitgevoerd. De stad ligt in het door Rusland bezette deel van de provincie Kherson op een knooppunt van aanvoerwegen naar de oostelijke oever van de rivier Dnipro. Het doel lijkt de Russen daar droog te leggen van munitie en andere voorraden.
4. De bevriezingspolitiek
De Russische bevriezingspolitiek gaat op volle kracht verder. Er zijn voortdurend aanvallen op energiecentrales in heel Oekraïne. De gevolgen zijn desastreus.
Het wordt de Oekraïense ingenieurs steeds lastiger om de zaak snel te repareren. Dat heeft natuurlijk een effect op de lichamelijke en misschien ook geestelijke gezondheid van de burgerbevolking. De soldaten aan het front lijden ook onder door kou getroffen familieleden. Toch zijn de verwachte en gevreesde vluchtelingenstromen nog niet op gang gekomen.
Afgelopen maandag en dinsdag zijn er door zowel de G-7 als door een internationale groep van 70 landen conferenties gehouden waar de winterhulp is gecoördineerd. In totaal werd een ruime 1 miljard voor winterhulp in de pot gedaan.
5. Onderhandelingen
Het grote nieuws over onderhandelingen is de oproep van Henry Kissinger om te onderhandelen ten einde een wereldoorlog en verder bloedvergieten te voorkomen. Rusland is op zijn nummer gezet, nu is het wel genoeg.
Afgelopen dinsdag lanceerde president Macron opnieuw het tienpuntenplan van Zelensky.
Tijdens de G-20 conferentie half november presenteerde Zelensky dat plan. Daarin geen woord over de status van Oekraïne in of naast de NAVO, maar wel een verwijzing naar het tussengebied tussen Rusland en de Euro-Atlantische wereld, waarin Oekraïne veiligheidsgaranties nodig heeft. Dat sluit een formeel-neutrale positie niet per se uit.
Tegelijkertijd zijn er nog veel meer uitlatingen van invloedrijke politici in het Westerse kamp aan het schuiven. Meest opvallende was de bijdrage van de voormalige Britse premier Boris Johnson. Kern van zijn betoog is dat onderhandelingen zouden kunnen beginnen als de Russen terug zijn getrokken of gedrongen tot de bestandslijn van 24 februari. Dat betekent dat wat Johnson betreft over De Krim zeker niet hoeft te worden gevochten, of dat Rusland zich daar per se eerst moet terugtrekken.
Ook de zittende minister van Buitenlandse Zaken van de VS, Blinken liet zich terloops uit dat Oekraïens grondgebied dat sinds 24 februari was veroverd, moet worden terug moeten worden veroverd.
Daarnaast was er het plan van de Amerikaanse hoogleraar Jeffrey Sachs die een ‘Gids voor onderhandelaars voor vrede in Oekraïne’ schreef. Sachs roept op tot een bemiddelingspoging die is gebaseerd op de kernbelangen van de drie belangrijkste partijen in het conflict; Rusland, Oekraïne en de VS.
Sachs onderscheidt vier onderwerpen waarover onderhandeld moet worden:
6. Negende sanctiepakket van de EU en de voedseloorlog
Afgelopen vrijdag heeft de EU nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland genomen. Dit is het negende sanctiepakket.
Het pakket is het resultaat van vele onderlinge compromissen. Het gaat in belangrijke mate over producten uit de Russische mijnbouw. Van belang is het verzachten van de straffen tegen Russische kunstmest. Dat leidde dan weer tot ruzie met Oekraïne.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief
Maar Rusland blijft een belangrijk en waardevol land voor de onzekere strategische balans in de wereld. Daarom moet er worden onderhandeld met als inzet de grens van 23 februari, De Krim, en eventueel referenda over het lot van bezette delen.
Kissinger maakt geen deel meer uit van de zittende macht. Er zijn ook in die zittende macht stille tekenen die voorsorteren op onderhandelingen. Ten eerste hebben 10 dagen geleden Macron en Biden een voorzetje gegeven. Tijdens de winterhulpconferentie afgelopen dinsdag in Parijs stelde Macron voor onderhandelingen te beginnen met Rusland op basis van het 10-punten-plan dat Zelensky in de G-20 conferentie van Bali heeft voorgesteld. Dat is een programma dat volledig herstel van de Oekraïense territoriale integriteit eist. Daarnaast en daarbinnen lijken openingen mogelijk.
Boris Johnson schreef een voorstel dat stelde dat Rusland terug moet naar de grens van 23 februari en dat er vervolgens onderhandeld moet worden over de Krim en de rest van de Donbas. En ook Anthony Blinken (VS) liet zich zoiets ontvallen. De grens van 23 februari. Dit alles betekent nog niets concreets, maar het zijn tekenen van verandering in het politieke denken.
Wel winteroffensief?
De politieke én militaire leiding van Oekraïne is ervan overtuigd dat Rusland een groot offensief voorbereid. Binnenkort. Ze verwachten februari of maart, maar vrezen januari al. Voor de Oekraïense legerleiding is dat de, echte of vermeende, aanleiding om uit te pakken in The Economist. In die krant geeft zij een toelichting op de wijze van oorlogvoering door Oekraïne en vooral ook de noodzaak om meer en verder reikende wapens te krijgen.
Want als het offensief in januari komt dan is Oekraïne minder goed voorbereid. Het verwachte offensief is ook al uitgelegd. Naast de al maandenlange druk op de inmiddels vernietigde stad Bakhmuth, wordt een massale inval gevreesd ten oosten van de stad Kharkhov. Die beweging zou dan achter of door de Oekraïense verdedigingslinies moeten heen walsen en minstens de provincie Donetsk moeten veroveren. Maar misschien wel veel meer.
Bovendien wordt gespeculeerd over de eventueel inzet van Wit-Russische troepen uit het noorden. Daarin zijn twee mogelijkheden.
- Wit-Rusland doet grootschalig mee en doet een aanval ten westen van Kiev. Zou zo’n beweging lukken dan is ook de hoofdstad opnieuw in gevaar. De deelname van Wit-Rusland aan een grondoorlog is een enorme escalatie en wordt onwaarschijnlijk.
- De tweede mogelijkheid is de serieuze schijn van een Wit-Russische inval. Dat bindt een belangrijk deel van Oekraïense troepen die daarom niet in het oosten of zuiden kunnen worden ingezet. Dit soort speculatieve schetsen is al langer bekend, maar nu komt het van de hoogste legerleiding van Oekraïne.
Het is een beetje vreemd om zo hardop te speculeren over aanvallen. Jullie herinneren je misschien nog begin september een brief van dezelfde militairen waarin om langeafstandsartillerie werd gevraagd in Amerika. Ik verwacht dat het laatste, wapens, nu van het grootste belang voor Oekraïne is. Een nieuwe massale aanval van Rusland zou wel degelijk kunnen.
Ook een Oekraïens winteroffensief behoort tot de mogelijkheden. Daarover geen woord van de generaals, uiteraard.
Afgelopen week waren er beschietingen op Melitopol, dat ligt in het zuiden in door Rusland bezet gebied. Melitopol ligt op een kruispunt van Russische bevoorradingswegen in de provincie Kherson. Daar zit ook het regionale hoofdkwartier. Een langdurige felle beschieting van dit kruispunt met als doel de bevoorrading voor Russen op de rechteroever van de Dnipro te verstoren en hen te verzwakken is waarschijnlijk. Een oversteek over de Dnipro behoort ook tot de mogelijkheden.
Onze gedachten gaan uit naar de bevroren bevolking van Oekraïne en alle soldaten in hun diepvriesloopgraaf.
Graag tot volgende week.
Bovenstaand verhaal zal Guido voordragen tijdens de vredesactie op het Museumplein op 19 december 2022. Het is een samenvatting van de onderstaande uitgebreidere analyse.
- Nieuwe verder reikende wapens voor Oekraïne?
- De Nederlandse wapenhulp
- Komt er een winteroffensief?
- De bevriezingspolitiek
- Onderhandelingen Rusland en VS
- Negende sanctiepakket van de EU en de voedseloorlog
1. Oprekken van de bewapeningsvoorraden
Het beleid om de Russen in te dammen door geen Amerikaanse wapens te sturen die in over de grens kunnen komen, het beruchte koken van de kikker, lijkt aan de grens van zijn mogelijkheden te zijn gekomen.
Oekraïne en de NAVO zijn sterk verdeeld over het vervolg van de oorlog. De Oostelijke NAVO-landen, met name de Balten en de Polen willen dat Rusland aangevallen wordt.
Vorige week meldde ik dat Oekraïne Amerikaanse toestemming heeft gehad om doelen in Rusland te beschieten. De internationale pers heeft bericht over het leveren van Amerikaanse satellietinformatie aan Oekraïne om deze aanvallen mogelijk te maken.
Inmiddels is de grote discussie in de VS over het veranderen van hun staande indammingspolitiek gaande. Die bestaat eruit om van vier soorten wapens geen zwaardere typen in te zetten. Ik meldde eerder al een verschuiving in de discussie. De beslissing om dat daadwerkelijk te doen is nog niet genomen.
Eén plan is het leveren van slimme munitie.
Deze week werd gemeld dat het Patriot-luchtafweergeschut zou kunnen worden geleverd. Toch is dat nog niet gebeurd.
Dat heeft ongetwijfeld te maken met zware discussies in de Amerikaanse regering. Daar komt nog bij dat duidelijk is dat de VS een reactie met Russische atoomwapens vrezen als Oekraïne een aanval op De Krim uitvoert.
Dat is een reden voor de Amerikaanse aarzeling en de reden van mijn conclusie dat de rek uit het Amerikaanse beleid is.
De Britse premier Sunak heeft vandaag een karrevracht aan wapens ter waarde van 304 miljoen dollar aan Kiev gegeven.
2. Nederlandse wapenhulp
Vrijdag jl., 16 december heeft de regering een brief gestuurd met nieuwe informatie over wapenleveranties aan Oekraïne. De details zijn niet openbaar gemaakt, maar Kamerleden mogen een specificatie vertrouwelijk inzien maar er niets over vertellen.
Inmiddels is de totale waarde van de militaire steun aan Oekraïne op 15 december 987 miljoen euro, zeg maar 1 miljard. Daarvan is een bedrag van 404,5 (boekwaarde. 697 vervangingswaarde) aan materiële steun gegeven. Een maand geleden was het nog 375 miljoen euro. Voorts is er onlangs een veldhospitaal geleverd samen met Estland en Noorwegen waarvan Nederland een deel van de kosten draagt, nl 3,5 miljoen euro.
3. Komt er een winteroffensief van Oekraïne en/of van Rusland?
The Economist van afgelopen weekend laat de Oekraïense generale staf uitgebreid aan het woord over hun kijk op de oorlog.
Ze stellen dat de mobilisatie van Russische dienstplichtigen een succes was, omdat ‘als de tsaar roept, dan komen de Russen.’ Ze melden dat Rusland ergens in de komende maanden een groot offensief zal inzetten.
Maar ook Oekraïne wekt de indruk niet aan een gevechtspauze te denken. In de afgelopen week zijn beschietingen met artillerie op doelen in en bij de stad Melitopol uitgevoerd. De stad ligt in het door Rusland bezette deel van de provincie Kherson op een knooppunt van aanvoerwegen naar de oostelijke oever van de rivier Dnipro. Het doel lijkt de Russen daar droog te leggen van munitie en andere voorraden.
4. De bevriezingspolitiek
De Russische bevriezingspolitiek gaat op volle kracht verder. Er zijn voortdurend aanvallen op energiecentrales in heel Oekraïne. De gevolgen zijn desastreus.
Het wordt de Oekraïense ingenieurs steeds lastiger om de zaak snel te repareren. Dat heeft natuurlijk een effect op de lichamelijke en misschien ook geestelijke gezondheid van de burgerbevolking. De soldaten aan het front lijden ook onder door kou getroffen familieleden. Toch zijn de verwachte en gevreesde vluchtelingenstromen nog niet op gang gekomen.
Afgelopen maandag en dinsdag zijn er door zowel de G-7 als door een internationale groep van 70 landen conferenties gehouden waar de winterhulp is gecoördineerd. In totaal werd een ruime 1 miljard voor winterhulp in de pot gedaan.
5. Onderhandelingen
Het grote nieuws over onderhandelingen is de oproep van Henry Kissinger om te onderhandelen ten einde een wereldoorlog en verder bloedvergieten te voorkomen. Rusland is op zijn nummer gezet, nu is het wel genoeg.
Afgelopen dinsdag lanceerde president Macron opnieuw het tienpuntenplan van Zelensky.
Tijdens de G-20 conferentie half november presenteerde Zelensky dat plan. Daarin geen woord over de status van Oekraïne in of naast de NAVO, maar wel een verwijzing naar het tussengebied tussen Rusland en de Euro-Atlantische wereld, waarin Oekraïne veiligheidsgaranties nodig heeft. Dat sluit een formeel-neutrale positie niet per se uit.
Tegelijkertijd zijn er nog veel meer uitlatingen van invloedrijke politici in het Westerse kamp aan het schuiven. Meest opvallende was de bijdrage van de voormalige Britse premier Boris Johnson. Kern van zijn betoog is dat onderhandelingen zouden kunnen beginnen als de Russen terug zijn getrokken of gedrongen tot de bestandslijn van 24 februari. Dat betekent dat wat Johnson betreft over De Krim zeker niet hoeft te worden gevochten, of dat Rusland zich daar per se eerst moet terugtrekken.
Ook de zittende minister van Buitenlandse Zaken van de VS, Blinken liet zich terloops uit dat Oekraïens grondgebied dat sinds 24 februari was veroverd, moet worden terug moeten worden veroverd.
Daarnaast was er het plan van de Amerikaanse hoogleraar Jeffrey Sachs die een ‘Gids voor onderhandelaars voor vrede in Oekraïne’ schreef. Sachs roept op tot een bemiddelingspoging die is gebaseerd op de kernbelangen van de drie belangrijkste partijen in het conflict; Rusland, Oekraïne en de VS.
Sachs onderscheidt vier onderwerpen waarover onderhandeld moet worden:
- Oekraïne’s soevereiniteit en veiligheid;
- De kwestie van de NAVO-uitbreiding;
- Het lot van de Krim;
- De toekomst van de Donbas.
6. Negende sanctiepakket van de EU en de voedseloorlog
Afgelopen vrijdag heeft de EU nieuwe strafmaatregelen tegen Rusland genomen. Dit is het negende sanctiepakket.
Het pakket is het resultaat van vele onderlinge compromissen. Het gaat in belangrijke mate over producten uit de Russische mijnbouw. Van belang is het verzachten van de straffen tegen Russische kunstmest. Dat leidde dan weer tot ruzie met Oekraïne.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief