EscalatiespiraalDe immense bewapening van Oekraïne en de ongekende defensie-investeringen in Europa bereiden ons niet voor op vrede en veiligheid.
Sadet Karabulut |
|
De gruwelijke beelden uit Oekraïne, uit Boetsja, Kramatorsk en elders, ontnemen velen de hoop op een staakt-het-vuren en vrede in Oekraïne. De teneur is er een van doorgaan.
Poetin zal doorgaan met z’n wreedheden tot hij een overwinning kan claimen. In het Westen lijkt alles er vooral op gericht om met wapenleveranties de oorlog voort te zetten om, uiteindelijk, Poetin te verslaan. Oekraïne wil onderwijl alleen maar ‘wapens, wapens en wapens’. Een strategie die vooralsnog niet leidt tot de-escalatie maar tot militarisering, een wapenwedloop en nog veel meer doden en ellende.
De meeste partijen in de Tweede Kamer – van links tot rechts – steunen de ongekende bewapenings- en militariseringsplannen van de regering, de EU en navo. De EU heeft tot nu toe een miljard euro voor wapenleveranties aan Oekraïne gereserveerd, nog 500 miljoen wordt binnenkort vrijgemaakt.
De VS spannen met twee miljard dollar aan wapenleveranties de kroon. Het aantal navo-militairen in Oost-Europa is fors uitgebreid en Europese lidstaten hebben hun defensiebudgetten flink opgeschroefd. Hoewel het nu al enorme militaire overwicht van het Westen op Rusland de oorlog niet kon voorkomen, is het antwoord op de gruwelijke oorlog meer wapens en militarisering op ons continent.
Wie deze strategie durft te bevragen, wordt al snel weggezet als zwak of naïef. ‘Appeasement’, beet Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) zijn collega Jasper van Dijk (SP) vorige week toe, toen hij vraagtekens plaatste bij het leveren van zwaardere wapens aan Oekraïne. De Belgische europarlementariër Guy Verhofstadt pleitte bij Nieuwsuur voor keiharde sancties en bewapening om Poetin een nederlaag te bezorgen. Een op de trans-Atlantische lijn dominant narratief, aangevoerd door de Amerikaanse journalist Anne Applebaum. Zij stelt de oorlog in Oekraïne voor als een strijd tussen autocratie en democratie.
Een absurde voorstelling van zaken voor wie de lange lijst van autocratische vrienden van de VS en het Westen kent. Vrienden zoals de dictaturen van Saoedi-Arabië en Egypte, die elke vorm van oppositie uit de weg ruimen en, in het geval van Saoedi-Arabië, hoofdverantwoordelijke is voor honderdduizenden doden in Jemen.
Of wat te denken van Marokko en apartheidsstaat Israël, die beide buurlanden bezetten én goede relaties met het Westen onderhouden. Zij krijgen steun van het Westen omdat het past in de geopolitieke agenda. De oorlog in Oekraïne is geen strijd tussen autocratie en democratie; eerder is het, van Russische kant, een illegale imperialistische onderneming, waar door de VS geopolitieke kansen in worden gezien.
Poetin heeft in deze oorlog al veel verloren: van zijn agenda van demilitarisering en denazificatie is niets meer over, een korte krachtige oorlog is het al lang niet meer, er zijn grote verliezen aan eigen zijde en de positie van Rusland op het internationale toneel is verzwakt. Bovendien heeft Poetin een cadeau gegeven aan zijn rivalen. De ‘hersendode’ navo is uit haar as herrezen. Europese kopstukken zetten de deur tot EU-lidmaatschap ondertussen nadrukkelijk open.
De fanatieke wijze waarop wordt gepleit voor zware bewapening en nog steviger sancties klinkt misschien verleidelijk, maar de effectiviteit is allerminst zeker. De Russische superrijken in Nederland weten de sanctiedans in elk geval deels te ontspringen door een tergend trage minister Hoekstra en creatieve constructies. Het is moeilijk te zien hoe de sociale deprivatie van gewone Russen, die al is ingezet, onder de huidige omstandigheden revolutie tegen Poetin kan ontketenen.
Ook de gevolgen voor Europa als geheel zijn ongewis. Is een overwinning van Oekraïne op Rusland, zoals Dick Berlijn bepleit, dan haalbaar? Zonder directe betrokkenheid van het Westen is dat, ondanks de wilskracht van Oekraïners en westerse bewapening, moeilijk voor te stellen, vooral vanwege de omvang van het Russische leger. Een no-flyzone of directe militaire steun brengt navo-betrokkenheid en een oorlog tussen Rusland en het bondgenootschap dichterbij.
Daarmee komt ook de confrontatie tussen twee kernwapenmachten dichterbij. Het risico van totale vernietiging ligt op de loer. De immense bewapening van Oekraïne en de ongekende defensie-investeringen in Europa bereiden ons niet voor op vrede en veiligheid, waartoe de EU ooit is opgericht. Door dit pad te kiezen schaart Europa zich achter bondgenoot Amerika – waar president Joe Biden er geen geheim meer van maakt dat Poetin van het toneel moet verdwijnen – en wordt zo onderdeel van een de facto proxy-oorlog.
De-escalatie en een einde aan de oorlog worden bemoeilijkt. Evenals een alternatieve veiligheidsarchitectuur. De risico’s van verdere escalatie, die zich vertaalt in meer menselijk leed en verwoesting in Oekraïne, worden vergroot. En waar houdt het op? Worden de Oekraïners daadwerkelijk geholpen door hen in staat te stellen zich dood te vechten tegen een sterkere tegenstander, door, zoals cynici het noemen, hen te laten vechten tot de laatste Oekraïner?
Politici doen er verstandig aan – hoe lastig dat misschien ook is – een staakt-het-vuren, diplomatieke onderhandelingen op basis van de Minsk-akkoorden en neutraliteit met veiligheidsgaranties voor Oekraïne vooral niet uit het oog te verliezen. Dat appeasement noemen, ontneemt de mogelijkheid tot een serieus debat en het zicht op een mogelijke uitweg uit de escalatiespiraal.
Poetin zal doorgaan met z’n wreedheden tot hij een overwinning kan claimen. In het Westen lijkt alles er vooral op gericht om met wapenleveranties de oorlog voort te zetten om, uiteindelijk, Poetin te verslaan. Oekraïne wil onderwijl alleen maar ‘wapens, wapens en wapens’. Een strategie die vooralsnog niet leidt tot de-escalatie maar tot militarisering, een wapenwedloop en nog veel meer doden en ellende.
De meeste partijen in de Tweede Kamer – van links tot rechts – steunen de ongekende bewapenings- en militariseringsplannen van de regering, de EU en navo. De EU heeft tot nu toe een miljard euro voor wapenleveranties aan Oekraïne gereserveerd, nog 500 miljoen wordt binnenkort vrijgemaakt.
De VS spannen met twee miljard dollar aan wapenleveranties de kroon. Het aantal navo-militairen in Oost-Europa is fors uitgebreid en Europese lidstaten hebben hun defensiebudgetten flink opgeschroefd. Hoewel het nu al enorme militaire overwicht van het Westen op Rusland de oorlog niet kon voorkomen, is het antwoord op de gruwelijke oorlog meer wapens en militarisering op ons continent.
Wie deze strategie durft te bevragen, wordt al snel weggezet als zwak of naïef. ‘Appeasement’, beet Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) zijn collega Jasper van Dijk (SP) vorige week toe, toen hij vraagtekens plaatste bij het leveren van zwaardere wapens aan Oekraïne. De Belgische europarlementariër Guy Verhofstadt pleitte bij Nieuwsuur voor keiharde sancties en bewapening om Poetin een nederlaag te bezorgen. Een op de trans-Atlantische lijn dominant narratief, aangevoerd door de Amerikaanse journalist Anne Applebaum. Zij stelt de oorlog in Oekraïne voor als een strijd tussen autocratie en democratie.
Een absurde voorstelling van zaken voor wie de lange lijst van autocratische vrienden van de VS en het Westen kent. Vrienden zoals de dictaturen van Saoedi-Arabië en Egypte, die elke vorm van oppositie uit de weg ruimen en, in het geval van Saoedi-Arabië, hoofdverantwoordelijke is voor honderdduizenden doden in Jemen.
Of wat te denken van Marokko en apartheidsstaat Israël, die beide buurlanden bezetten én goede relaties met het Westen onderhouden. Zij krijgen steun van het Westen omdat het past in de geopolitieke agenda. De oorlog in Oekraïne is geen strijd tussen autocratie en democratie; eerder is het, van Russische kant, een illegale imperialistische onderneming, waar door de VS geopolitieke kansen in worden gezien.
Poetin heeft in deze oorlog al veel verloren: van zijn agenda van demilitarisering en denazificatie is niets meer over, een korte krachtige oorlog is het al lang niet meer, er zijn grote verliezen aan eigen zijde en de positie van Rusland op het internationale toneel is verzwakt. Bovendien heeft Poetin een cadeau gegeven aan zijn rivalen. De ‘hersendode’ navo is uit haar as herrezen. Europese kopstukken zetten de deur tot EU-lidmaatschap ondertussen nadrukkelijk open.
De fanatieke wijze waarop wordt gepleit voor zware bewapening en nog steviger sancties klinkt misschien verleidelijk, maar de effectiviteit is allerminst zeker. De Russische superrijken in Nederland weten de sanctiedans in elk geval deels te ontspringen door een tergend trage minister Hoekstra en creatieve constructies. Het is moeilijk te zien hoe de sociale deprivatie van gewone Russen, die al is ingezet, onder de huidige omstandigheden revolutie tegen Poetin kan ontketenen.
Ook de gevolgen voor Europa als geheel zijn ongewis. Is een overwinning van Oekraïne op Rusland, zoals Dick Berlijn bepleit, dan haalbaar? Zonder directe betrokkenheid van het Westen is dat, ondanks de wilskracht van Oekraïners en westerse bewapening, moeilijk voor te stellen, vooral vanwege de omvang van het Russische leger. Een no-flyzone of directe militaire steun brengt navo-betrokkenheid en een oorlog tussen Rusland en het bondgenootschap dichterbij.
Daarmee komt ook de confrontatie tussen twee kernwapenmachten dichterbij. Het risico van totale vernietiging ligt op de loer. De immense bewapening van Oekraïne en de ongekende defensie-investeringen in Europa bereiden ons niet voor op vrede en veiligheid, waartoe de EU ooit is opgericht. Door dit pad te kiezen schaart Europa zich achter bondgenoot Amerika – waar president Joe Biden er geen geheim meer van maakt dat Poetin van het toneel moet verdwijnen – en wordt zo onderdeel van een de facto proxy-oorlog.
De-escalatie en een einde aan de oorlog worden bemoeilijkt. Evenals een alternatieve veiligheidsarchitectuur. De risico’s van verdere escalatie, die zich vertaalt in meer menselijk leed en verwoesting in Oekraïne, worden vergroot. En waar houdt het op? Worden de Oekraïners daadwerkelijk geholpen door hen in staat te stellen zich dood te vechten tegen een sterkere tegenstander, door, zoals cynici het noemen, hen te laten vechten tot de laatste Oekraïner?
Politici doen er verstandig aan – hoe lastig dat misschien ook is – een staakt-het-vuren, diplomatieke onderhandelingen op basis van de Minsk-akkoorden en neutraliteit met veiligheidsgaranties voor Oekraïne vooral niet uit het oog te verliezen. Dat appeasement noemen, ontneemt de mogelijkheid tot een serieus debat en het zicht op een mogelijke uitweg uit de escalatiespiraal.
Sadet Karabulut is lid van het Amsterdams Initiatief ‘Stop de oorlog’
Dit artikel is op 14 april 2022 verschenen in nr. 15 van de Groene Amsterdammer
Dit artikel is op 14 april 2022 verschenen in nr. 15 van de Groene Amsterdammer