Kijk op de periode 25 januari - 5 februari 2024Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt in principe elke 10 dagen opgesteld door Guido van Leemput en verschijnt dan op www.stopdeoorlogamsterdam.nl. Vanwege de vakantie is de periode nu iets langer.
In de afgelopen weken zijn enkele ideeën gepubliceerd die een nieuwe Oekraïense strategie gaan vormen. Dat moet leiden tot een plan voor een termijn van jaren, tien jaar zelfs. Via een Amerikaanse krant werd inzicht gegeven in een Westerse en vooral Amerikaanse visie op de voortzetting van de oorlog. Een strategie gaat om een beleid met een politieke doelstelling met daarbij passende middelen. In dit geval zijn het vooral militaire middelen. De politieke doelstellingen zijn onveranderd. De overwinning. Dat betekent meer oorlogsplanning. Ook als het niet tot een overwinning leidt. De plannen die nu bekend zijn leiden tot een eindeloze oorlog om en in Oekraïne. Ook Nederland doet daaraan mee. Het nieuws van vandaag is dat Nederland het aantal F-16’s heeft vergroot van 18 tot 24 stuks dat dit jaar aan Oekraïne wordt gegeven. Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen. |
|
Naast het Westerse plan heeft de Oekraïense chef-staf Zaluzhny een tekst gepubliceerd dat hij voor een Westers publiek ook in het Engels uitbracht. In handzaam formaat werd het gepresenteerd via de Amerikaanse nieuwszender CNN. Daarnaast is de afgelopen week duidelijk geworden dat de beloofde 54 miljard euro van de EU ook daadwerkelijk zal worden gegeven. Dat is van groot belang voor de economische basis van de plannen. De EU-gelden zijn van levensbelang voor een voortgezette Oekraïense economie in oorlogstijd. Ten slotte wordt deze week een beslissing verwacht over de Amerikaanse langetermijnpolitiek voor militaire hulp aan Oekraïne. Inzet; 61 miljard dollar voor militaire middelen. Pas als dat duidelijk is kan een beleid worden vastgelegd. Vooralsnog is niets zeker.
Zoals op 24 januari al gemeld zou het tijd zijn om vast te stellen of pure diplomatieke middelen een kans maken om de oorlog te beëindigen of te winnen. Die gelegenheid wordt niet benut. De plannen verraden een zuivere militaire aanpak, waarbij de NAVO momenteel een grote oefening houdt als letterlijk steuntje in de rug van Oekraïne.
De Westerse strategische plannen
De kern van de Amerikaanse strategie, en daarmee van de Westerse landen, is om op dit moment geen grondgebied te willen terugpakken op de Russische bezettingstroepen, maar om de huidige posities vast te houden. Dat is voor de korte termijn. Maar tegelijkertijd is het doel gericht op de lange termijn die eruit bestaat de economie en de gevechtskracht te versterken. Deze strategie is er op gericht op economische steun en veiligheid voor de lange termijn te garanderen. Dat zou eind 2024 al tot resultaat moeten leiden.
Dat alles is een grote verandering met de militaire spoedopleidingen die aan Oekraïense mannen werden gegeven in het afgelopen jaar. Deze mannen gingen grotendeels verloren in Russische mijnenvelden. Dat zal niet meer worden geprobeerd.
Elk van de landen die Oekraïne steunt zal een document opstellen waarin het precies vastlegt welke verplichtingen het aangaat in de komende tien jaar. Groot-Brittannië heeft zijn plannen al klaar en een akkoord met Oekraïne gesloten. Het heet Maritime Security, Air, Air Defense, Artillery and Armor. Naast financiële steun verschaft het Oekraïne toegang tot de financiële sector van Groot-Brittannië. Ook Frankrijk staat op het punt zo’n overeenkomst te sluiten. De Nederlandse plannen concentreren zich met name op de gift van F-16-toestellen. Vandaag maakte de regering bekend naast de 18 al gereserveerde F-16’s ook zes extra F-16’s aan Oekraïne ter beschikking te stellen.
De grootste bijdrage aan deze plannen moet van de VS komen. De Amerikaanse regering zou binnenkort een ‘tienjarenplan’ afsluiten. Daarvoor is de voorgenomen, maar uitgestelde, gift van 61 miljard dollar van doorslaggevend belang. Doorslaggevend! President Zelensky geeft het zonder omwegen toe. We zouden niet overleven zonder Amerikaanse steun.
Met het plan moet ook een verandering van het Oekraïnebeleid in de VS worden voorkomen. Daarbij gaat het natuurlijk om de presidentsverkiezingen in de VS in november van dit jaar, waar het mogelijk is dat Donald Trump niet alleen opnieuw president wordt maar ook een andere buitenlandkoers gaat varen.
De kern van het nu voorgenomen beleid is de Oekraïense gevechtskracht zo sterk te maken dat dit Rusland afschrikt van verdere aanvallen. Het gaat om de industriële basis en de exportbasis. Plus verdere hervormingen om Oekraïne in de Westerse structuren op te nemen.
Anders dan vorige jaren waarin met artillerie werd gevochten hoopt het Westen dat met langeafstandsraketten zoals de Franse SCALP-kruisraketten de Russische Zwarte Zeevloot blijvend op afstand kan worden gehouden. Hierdoor kan vanuit Oekraïense havens weer worden geëxporteerd. Daarvoor moet de al ingezette trend om Russische troepen vast te zetten op de Krim worden voortgezet en uitgebreid.
De plannen van Zaluzhny
Op 1 februari presenteerde generaal Zaluzhny zijn strategische inzichten. Ondanks enkele opmerkingen met kritische ondertoon over de wijze van oorlogsvoering in de laatste twee jaar, werpt hij geen vragen op over de strategische doelen. Die doelen blijven gericht op ‘de overwinning’. Hoe die overwinning moet worden gedefinieerd of gefaseerd wordt niet uitgelegd. In feite verandert er niets wat dat betreft. Ook verwijst Zaluzhny naar de oorlogen in het Midden-Oosten die de steun aan Oekraïne hebben doen verslappen. Dat betekent dat Oekraïne het heft in handen wil nemen.
De belangrijkste optie is om voordeel te behalen om het hele arsenaal van relatief goedkope, nieuwe en uiterst effectieve en zich snel ontwikkelende middelen te beheersen, met name drones. Dat is het versterken van de eigen wapenindustrie. Zaluzhny denkt in vijf maanden voldoende productie te kunnen scheppen. Dat zou een huzarenstukje zijn, maar wel nodig. Want zoveel tijd krijgt Oekraïne misschien helemaal niet. Als dat lukt dan kan Oekraïne de oorlog winnen ondanks het numerieke Russische voordeel, niet alleen met mensen maar ook materieel. Daarvoor wil hij een technologische voorsprong verkrijgen met name in de eigen Oekraïense productie van drones. Hij wil Oekraïense luchtsuperioriteit bereiken om vuurkracht, logistiek en verkenning mogelijk te maken. Daarvoor moet de Russische strijdkrachten de mogelijkheid worden ontzegd om offensieve of defensieve operaties uit te voeren; het vergroten van de Oekraïense mobiliteit terwijl de Russische mobiliteit wordt beperkt; het veiligstellen van veilige toegang tot niet nader gespecificeerde belangrijke linies en belangrijk terrein; en het ontzeggen van kansen aan Russische strijdkrachten om verloren posities te heroveren en Russische operationele inspanningen te vergroten. Op de keper beschouwd moet Oekraïne een enorme innovatieve wapenindustrie opbouwen, die minder afhankelijk is van het Westen.
De Amerikaanse plannen lijken me overigens relevanter dan het plan van Zaluzhny. Oekraïne is afhankelijk van economische en militaire hulp en dat wordt niet in de strategie van Zaluzhny verdisconteerd.
Nieuwe mobilisatiewet
In mijn bijdrage van 14 januari meldde ik dat de Oekraïense regering de oorspronkelijke nieuwe wet ter mobilisatie van meer militairen heeft ingetrokken. Te veel protest. Inmiddels heeft de regering een nieuw wetsvoorstel ingediend. In het licht van bovenstaand geschetste ideeën is het nodig dat Oekraïne over voldoende militair personeel beschikt. Tot dusver ging het om vrijwilligers, zij die vanaf het begin van de oorlog in dienst waren en de tienduizenden vrijwilligers die de laatste twee jaar zijn opgekomen. Velen zijn gesneuveld, verminkt of gewond. Daarom is een dienstplichtsysteem ontworpen waarbij de minimumleeftijd nu 25 jaar wordt.
Het afgelopen jaar ontdook een groeiend aantal mensen de werving door de post niet te beantwoorden of elders te wonen zonder dat op te geven. Nu is besloten dat een oproep niet op het officiële huisadres komt maar op je elektronische adres, een persoonlijk profiel bij de staat. Ontsnappen wordt dus moeilijker. Ook zullen mensen die in het buitenland verblijven worden opgeroepen als zij verlenging van hun paspoort aanvragen. Verder worden reisbeperkingen opgelegd en is het mogelijk dat banktegoeden worden bevroren. De dienstplichtperiode wordt ‘beperkt’ tot 36 maanden, drie jaar, met mogelijkheid voor uitzonderingen in hoger onderwijs of bijzondere sectoren van de economie. Of deze wet zonder verzet zal worden aangenomen is zeer de vraag.
Verzet tegen de oorlog
Twee jaar oorlog zal in zowel Oekraïne als Rusland tot oorlogsvermoeidheid leiden en tot vormen van verzet van rekruten, soldaten en hun familieleden. In Rusland is in de eerste maanden van de oorlog een spontane massale beweging opgestaan. Die is toen de kop ingedrukt. Inmiddels is een nieuw initiatief ontstaan van familieleden. Hun hoofdklacht is de trage aflossing. Datzelfde initiatief bestond afgelopen herfst ook in Oekraïne. Naarmate de oorlog duurt, zal dit soort initiatieven toenemen.
De volgende update verschijnt op 14 februari 2024.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.
Zoals op 24 januari al gemeld zou het tijd zijn om vast te stellen of pure diplomatieke middelen een kans maken om de oorlog te beëindigen of te winnen. Die gelegenheid wordt niet benut. De plannen verraden een zuivere militaire aanpak, waarbij de NAVO momenteel een grote oefening houdt als letterlijk steuntje in de rug van Oekraïne.
De Westerse strategische plannen
De kern van de Amerikaanse strategie, en daarmee van de Westerse landen, is om op dit moment geen grondgebied te willen terugpakken op de Russische bezettingstroepen, maar om de huidige posities vast te houden. Dat is voor de korte termijn. Maar tegelijkertijd is het doel gericht op de lange termijn die eruit bestaat de economie en de gevechtskracht te versterken. Deze strategie is er op gericht op economische steun en veiligheid voor de lange termijn te garanderen. Dat zou eind 2024 al tot resultaat moeten leiden.
Dat alles is een grote verandering met de militaire spoedopleidingen die aan Oekraïense mannen werden gegeven in het afgelopen jaar. Deze mannen gingen grotendeels verloren in Russische mijnenvelden. Dat zal niet meer worden geprobeerd.
Elk van de landen die Oekraïne steunt zal een document opstellen waarin het precies vastlegt welke verplichtingen het aangaat in de komende tien jaar. Groot-Brittannië heeft zijn plannen al klaar en een akkoord met Oekraïne gesloten. Het heet Maritime Security, Air, Air Defense, Artillery and Armor. Naast financiële steun verschaft het Oekraïne toegang tot de financiële sector van Groot-Brittannië. Ook Frankrijk staat op het punt zo’n overeenkomst te sluiten. De Nederlandse plannen concentreren zich met name op de gift van F-16-toestellen. Vandaag maakte de regering bekend naast de 18 al gereserveerde F-16’s ook zes extra F-16’s aan Oekraïne ter beschikking te stellen.
De grootste bijdrage aan deze plannen moet van de VS komen. De Amerikaanse regering zou binnenkort een ‘tienjarenplan’ afsluiten. Daarvoor is de voorgenomen, maar uitgestelde, gift van 61 miljard dollar van doorslaggevend belang. Doorslaggevend! President Zelensky geeft het zonder omwegen toe. We zouden niet overleven zonder Amerikaanse steun.
Met het plan moet ook een verandering van het Oekraïnebeleid in de VS worden voorkomen. Daarbij gaat het natuurlijk om de presidentsverkiezingen in de VS in november van dit jaar, waar het mogelijk is dat Donald Trump niet alleen opnieuw president wordt maar ook een andere buitenlandkoers gaat varen.
De kern van het nu voorgenomen beleid is de Oekraïense gevechtskracht zo sterk te maken dat dit Rusland afschrikt van verdere aanvallen. Het gaat om de industriële basis en de exportbasis. Plus verdere hervormingen om Oekraïne in de Westerse structuren op te nemen.
Anders dan vorige jaren waarin met artillerie werd gevochten hoopt het Westen dat met langeafstandsraketten zoals de Franse SCALP-kruisraketten de Russische Zwarte Zeevloot blijvend op afstand kan worden gehouden. Hierdoor kan vanuit Oekraïense havens weer worden geëxporteerd. Daarvoor moet de al ingezette trend om Russische troepen vast te zetten op de Krim worden voortgezet en uitgebreid.
De plannen van Zaluzhny
Op 1 februari presenteerde generaal Zaluzhny zijn strategische inzichten. Ondanks enkele opmerkingen met kritische ondertoon over de wijze van oorlogsvoering in de laatste twee jaar, werpt hij geen vragen op over de strategische doelen. Die doelen blijven gericht op ‘de overwinning’. Hoe die overwinning moet worden gedefinieerd of gefaseerd wordt niet uitgelegd. In feite verandert er niets wat dat betreft. Ook verwijst Zaluzhny naar de oorlogen in het Midden-Oosten die de steun aan Oekraïne hebben doen verslappen. Dat betekent dat Oekraïne het heft in handen wil nemen.
De belangrijkste optie is om voordeel te behalen om het hele arsenaal van relatief goedkope, nieuwe en uiterst effectieve en zich snel ontwikkelende middelen te beheersen, met name drones. Dat is het versterken van de eigen wapenindustrie. Zaluzhny denkt in vijf maanden voldoende productie te kunnen scheppen. Dat zou een huzarenstukje zijn, maar wel nodig. Want zoveel tijd krijgt Oekraïne misschien helemaal niet. Als dat lukt dan kan Oekraïne de oorlog winnen ondanks het numerieke Russische voordeel, niet alleen met mensen maar ook materieel. Daarvoor wil hij een technologische voorsprong verkrijgen met name in de eigen Oekraïense productie van drones. Hij wil Oekraïense luchtsuperioriteit bereiken om vuurkracht, logistiek en verkenning mogelijk te maken. Daarvoor moet de Russische strijdkrachten de mogelijkheid worden ontzegd om offensieve of defensieve operaties uit te voeren; het vergroten van de Oekraïense mobiliteit terwijl de Russische mobiliteit wordt beperkt; het veiligstellen van veilige toegang tot niet nader gespecificeerde belangrijke linies en belangrijk terrein; en het ontzeggen van kansen aan Russische strijdkrachten om verloren posities te heroveren en Russische operationele inspanningen te vergroten. Op de keper beschouwd moet Oekraïne een enorme innovatieve wapenindustrie opbouwen, die minder afhankelijk is van het Westen.
De Amerikaanse plannen lijken me overigens relevanter dan het plan van Zaluzhny. Oekraïne is afhankelijk van economische en militaire hulp en dat wordt niet in de strategie van Zaluzhny verdisconteerd.
Nieuwe mobilisatiewet
In mijn bijdrage van 14 januari meldde ik dat de Oekraïense regering de oorspronkelijke nieuwe wet ter mobilisatie van meer militairen heeft ingetrokken. Te veel protest. Inmiddels heeft de regering een nieuw wetsvoorstel ingediend. In het licht van bovenstaand geschetste ideeën is het nodig dat Oekraïne over voldoende militair personeel beschikt. Tot dusver ging het om vrijwilligers, zij die vanaf het begin van de oorlog in dienst waren en de tienduizenden vrijwilligers die de laatste twee jaar zijn opgekomen. Velen zijn gesneuveld, verminkt of gewond. Daarom is een dienstplichtsysteem ontworpen waarbij de minimumleeftijd nu 25 jaar wordt.
Het afgelopen jaar ontdook een groeiend aantal mensen de werving door de post niet te beantwoorden of elders te wonen zonder dat op te geven. Nu is besloten dat een oproep niet op het officiële huisadres komt maar op je elektronische adres, een persoonlijk profiel bij de staat. Ontsnappen wordt dus moeilijker. Ook zullen mensen die in het buitenland verblijven worden opgeroepen als zij verlenging van hun paspoort aanvragen. Verder worden reisbeperkingen opgelegd en is het mogelijk dat banktegoeden worden bevroren. De dienstplichtperiode wordt ‘beperkt’ tot 36 maanden, drie jaar, met mogelijkheid voor uitzonderingen in hoger onderwijs of bijzondere sectoren van de economie. Of deze wet zonder verzet zal worden aangenomen is zeer de vraag.
Verzet tegen de oorlog
Twee jaar oorlog zal in zowel Oekraïne als Rusland tot oorlogsvermoeidheid leiden en tot vormen van verzet van rekruten, soldaten en hun familieleden. In Rusland is in de eerste maanden van de oorlog een spontane massale beweging opgestaan. Die is toen de kop ingedrukt. Inmiddels is een nieuw initiatief ontstaan van familieleden. Hun hoofdklacht is de trage aflossing. Datzelfde initiatief bestond afgelopen herfst ook in Oekraïne. Naarmate de oorlog duurt, zal dit soort initiatieven toenemen.
De volgende update verschijnt op 14 februari 2024.
Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.