Kijk op de maand van 24 september - 24 oktober

Dit overzicht van de stand van zaken rond het front wordt elke maand samengesteld door Guido van Leemput ten behoeve van de Vredesactie op het Spui.

Vandaag duurt de oorlog in Oekraïne twintig maanden.

De afgelopen maand waren er weinig grote ontwikkelingen aan het front in Oekraïne. Wel zijn er zwaardere wapens aan Oekraïne gegeven waarmee Rusland kan worden aangevallen. Dat heeft niet tot grote veranderingen geleid.

Keer op keer stellen we dat het gevaar van een uitputtingsoorlog levensgroot is. Om dat te illustreren eist de Nederlandse topgeneraal Eichelsheim ‘meer militaire steun’ voor Oekraïne. 

​​Guido van Leemput is mede-initiatiefnemer van 'Stop de Oorlog Amsterdam'. Zijn boek over de oorlog, 'De gelaagde oorlog in Oekraïne en de botsing van grootmachten' is hier te bestellen.

​‘Er is geen andere keuze’, zegt Eichelsheim. Daarom is een ‘oorlogsindustrie’ nodig om Oekraïners de oorlog vol te laten houden.
De oorlog moet doorgaan. Hoe de doelen kunnen worden bereikt wordt niet uitgelegd. Dat gaat verder dan een oorlogsindustrie, dit is een oorlogssamenleving.
​
Dat brengt me op de volgende punten

• De militarisering van de Nederlandse samenleving
• Ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne
• De oorlog in Gaza
• Internationale verhoudingen in de wereld
• Kernwapens
• Vredesbewegingen

 
Militarisering van de Nederlandse samenleving
De commandant van de strijdkrachten van het Nederlandse leger, generaal Eichelsheim, verklaarde in het tv-programma Buitenhof dat er ‘geen keuze’ is.  Oekraïne moet blijven worden bewapend tot het verdrijven van Rusland uit Oekraïne is geslaagd. ‘Er is weinig beweging in het bereiken van de strategische doelstelling’, aldus de generaal. Hij voegde eraan toe dat het steeds lastiger wordt om die bewapening te blijven leveren. De voorraden van de Nederlandse krijgsmacht, en van andere leverende landen, raken op en de wapenindustrie kan de gewenste voorraden onder de huidige omstandigheden niet produceren. We moeten naar een oorlogsindustrie om Oekraïne de oorlog tegen Rusland te kunnen laten volhouden. De regering moet wapenbedrijven garanties geven om wapens en munitie te laten produceren. Een garantiefonds.

Tegelijkertijd moeten er voldoende militairen en reservisten komen om de taken uit te voeren en moeten grote delen van de samenleving aan de oorlogsplannen worden toegevoegd. Transportbedrijven, gaf de generaal als voorbeeld. Met deze oproep tot militarisering van de maatschappij moeten we het doen.

In Vlissingen zijn vorige week voor een oefening de Amerikanen aan land gekomen met versterkingen voor Oost-Europa. De oefening is een kopie van de jaarlijkse oefening Return Forces to Germany (REFORGER) uit de Koude Oorlog. Nu gaat het niet om het versterken van West-Duitsland zoals toen in de Koude Oorlog, maar om de Baltische staten en Polen.

De oorlog in Oekraïne
Oekraïne heeft een speciale versie van de langeafstandsartillerieraket ATACMS gekregen van de VS en die gelijk ook gebruikt. Het gaat om een bepaalde versie, dat is de APAM die met 165 km een kortere dracht heeft dan de andere typen en tegen zowel personen en materieel ingezet kan worden. Bovendien zijn die dingen voorzien van clustermunitie. Daarmee is een Oekraïense wens van meer dan een jaar geleden in vervulling gegaan. De VS hebben daarmee opnieuw een grens in hun beleid van geremde escalatie overschreden.

De afgelopen maand heeft Rusland de stad Avdiivka proberen in te nemen. Die aanval is niet geslaagd. Het laat zien dat het front ondanks zware verliezen maar een klein beetje heen en weer beweegt.

De VS stellen dat zij gelijktijdig zowel de oorlog in Oekraïne als tegen Gaza militair kunnen steunen. Toch zijn partijen 155mm-munitie voor Oekraïne aan Israël toebedeeld. Eerder dit jaar, toen de VS en Israël dachten dat het kon, waren deze Amerikaanse voorraden uit Israël weggehaald voor de oorlog in Oekraïne. De regering van Oekraïne is in overleg met de VS over gegarandeerde militaire hulp.
 
De oorlog in Gaza
Hiermee is de oorlog in Oekraïne verbonden met de oorlog in Gaza. Op 7 oktober is een totale oorlog om Gaza uitgebroken. Na een uitbraak van Hamastroepen uit de openluchtgevangenis die Gaza is, waarbij 1400 Israëliërs werden gedood en 200 Israëlische gijzelaars werden meegenomen naar de Gazastrook, is de Israëlische woede catastrofaal. Volgens de Israëlische regering moet Hamas vernietigd worden. Daarvoor is nu al ruim twee weken een bombardementscampagne gaande. Daarbij zijn nu meer dan 4000 mensen, waaronder zeker 1500 kinderen, gedood. De vernietiging is verschrikkelijk. Ook op de bezette Westelijke Jordaanoever is gebombardeerd en zijn ook al meer dan 80 mensen gedood.

De oorlog kan gemakkelijk uitdijen naar Libanon of andere landen. De VS steunen Israël en zijn bezig de geopolitieke risico’s van een Israëlische grondoorlog af te dekken. De VS trekken vliegdekschepen en onderzeeërs samen in het Midden-Oosten. Israël heeft beschietingen uitgevoerd op stellingen van Hezbollah en daarbij zijn in totaal enkele tientallen strijders omgekomen. In Irak hebben pro-Iraanse milities beschietingen op Amerikaanse bases uitgevoerd. Ze zullen dat blijven doen, zeggen ze.
Er is koortsachtig overleg tussen de Amerikaanse en Israëlische regering over de juiste wijze van uitvoering van een volgende stap in de oorlog tegen Gaza.
 
Internationale verhoudingen
De Amerikaanse regering zegt dus genoeg geld te hebben voor twee oorlogen tegelijk. Daar zal  het niet aan liggen. De Amerikaanse president is vorige week een dagje in Tel Aviv geweest om zijn volledige steun aan de Israëlische oorlog uit te spreken. Die oorlog gaat dan ook door en het wachten is op de aangekondigde grondoorlog.
 
De VS spraken een veto uit over een resolutie van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties om humanitaire hulp toe te laten. Het toont het feitelijke failliet van het internationaal recht, nu dat niet eens op z'n minst politieke en juridische steun aan burgers kan garanderen. Westerse waarden, liberale democratie, rechtsstaat?! Het enige wat dit bewijst is de hypocrisie van het Westen.

De walging in de rest van de wereld versterkt de ontwikkeling weg van het Westen. Die opstelling is niet per se beter. De wereldverhoudingen veranderen ten nadele van het Westen. De Palestijnen zijn daarbij het wisselgeld. Zelf zal Palestina er weinig van merken. Het mondiale zuiden zal ook niet harder gaan lopen voor Oekraïne. De politieke steun aan Oekraïne zal verzwakken.

President Biden heeft vorige week verklaard dat Amerika de wereld bij elkaar houdt en daarbij een groep van 50 landen organiseert. Israël is cruciaal van de veiligheid van de VS. Biden stelde dat Rusland en Hamas beiden een oorlog zijn begonnen en dat de VS hiertegen zullen blijven strijden. Vanzelfsprekend zei hij niets over bezetting van Palestina. De conclusie is ook dat de overige landen dan de 50 waarop Biden denkt te vertrouwen zich in toenemende mate zullen afkeren van die 50 en hun zelffelicitaties over waarden en internationaal recht.
 
Kernwapens
Vorige week heeft de NAVO weer de jaarlijkse atoomoefening Steadfast Noon gehouden. Nederlandse, Belgische, Duitse, Italiaanse, Turkse en Amerikaans piloten oefenden het probleem: Hoe gooi ik een atoombom af. Verder is alles geheim.

Eveneens vorige week heeft de Russische Doema besloten dat Rusland niet langer het Verdrag tegen Atoomproeven steunt. Rusland zal naar eigen zeggen geen atoomproeven doen, als ten minste de VS dat ook niet doen. De VS hebben het akkoord nooit geratificeerd. Dit is een zorgelijk ontwikkeling. Het hele raamwerk van vertrouwenwekkende maatregelen over atoomwapens is nu afgebroken. Een ernstige vorm van escalatie.
 
Vredesinitiatieven!
Generaal Eichelsheim mocht op tv uitleggen dat er geen andere keuze is dan bewapenen en oorlog voeren.  Ons pleidooi voor diplomatie, een tweede spoor, onderhandelingen, een staakt-het-vuren of hoe je het precies wil uitdrukken komen niet op tv. We moeten het doen met herhalen van onze boodschap; Stop de oorlog, diplomatie nu.

De Nederlandse regering en de meerderheid van de Tweede Kamer lijken nog in de ban van de boodschap van Eichelsheim. De hardnekkigheid van het oorlogsverhaal is nog niet gestuit. Daarom gaan we door. Laten we een voorbeeld nemen aan twee zaken:

• In Duitsland is een initiatief genomen tot een landelijke vredesdemonstratie in Berlijn op 25 november, Brandenburger Tor. Daarvoor is 'Ukraine-Initiative – die Waffen nieder' opgericht.
• De solidariteitsbeweging voor Palestina is weer opgeschoten als de roos van Jericho. In vele steden in Nederland wordt massaal gedemonstreerd voor een staakt-het-vuren.

Een goed idee. Ook voor de oorlog in Oekraïne. Met de analysefouten van Biden zou het mogelijk moeten zijn om wapenstilstand in Oekraïne en Palestina te verbinden. Van solidariteit en vrede.

Tot volgende maand!
Guido van Leemput​ is mede-initiatiefnemer van Stop de Oorlog Amsterdam. Hij was eerder mede-oprichter van het Amsterdams Vredesinitiatief, dat is opgegaan in Stop de Oorlog Amsterdam.